Politica 89.8
Καλά τα σχέδια, αλλά η καθαρή πόλη είναι αυτό που μετράει.
Την Πέμπτη – καθυστερημένα σε σχέση με την αρχική του δέσμευση – ο Δήμαρχος Ηρακλείου ανακοίνωσε το πολυαναμενόμενο σχέδιο για την αντιμετώπιση του μακροχρόνιου προβλήματος της διάθεσης απορριμμάτων στον Δήμο μας. Ένα σχέδιο υβριδικό ή “μεικτό”, όπως το ονομάζει εκείνος, σύστημα, όπου προτείνεται η συνύπαρξη της Δημοτικής Υπηρεσίας Καθαριότητας και ενός ιδιώτη εργολάβου – που θα αναδειχθεί με διαγωνισμό – στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Από την ανακοίνωση γίνεται πασιφανές ότι αυτό που στο παρελθόν εξορκιζόταν ως δαίμονας, τώρα γίνεται δεκτό ως άγγελος σωτηρίας. Και “αυτό” δεν είναι άλλο από το “ιδιώτης στην καθαριότητα της πόλης”. Εδώ και χρόνια, ο δημόσιος διάλογος γύρω από την ιδιωτική εμπλοκή στις δημοτικές υπηρεσίες, ιδιαίτερα στη συλλογή των απορριμμάτων, φορτιζόταν ιδεολογικά και ο ιδιωτικός τομέας εθεωρείτο ως απειλή για τον δημόσιο έλεγχο.
Τώρα, η πόλη στρέφεται προς τη λύση που κάποτε απέρριπτε. Γιατί; Διότι τόσο οι προηγούμενες δημοτικές αρχές όσο και η τωρινή δεν στάθηκαν ικανές να ενισχύσουν και να εκσυγχρονίσουν τη Δημοτική Υπηρεσία Καθαριότητας στον βαθμό που ήταν απαραίτητο. Το αποτέλεσμα: Ένα καταπονημένο σύστημα, δρόμοι που μέχρι και σήμερα – που έχουν περάσει τρεις περίπου μήνες από την τελευταία μεγάλη κρίση με τα βουνά των σκουπιδιών – αντικατοπτρίζουν την αποτυχία της μακροχρόνιας αδράνειας των προηγούμενων δημοτικών αρχών και της παρούσας, λόγω επιμονής σε μια στείρα – τελικά, όπως αποδείχθηκε σε αυτή την περίπτωση – ιδεολογία. Μια ιδεολογία άρνησης της εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα που συντηρούνταν, διότι οι αιρετοί φοβόντουσαν τον γνωστό για αυτούς μπαμπούλα: Πολιτικό κόστος.
Όμως, δεν είναι ώρα για ιδεολογική αντιπαράθεση ή θορυβώδεις διαμαρτυρίες. Είναι καιρός για αποτελεσματική συνεργασία. Η υπάρχουσα υπηρεσία καθαριότητας, που σημειωτέον, κάνει όσα μπορεί, με όσα μέσα και ανθρώπινο δυναμικό διαθέτει, μαζί με τον ιδιώτη που θα προκύψει από τον διαγωνισμό, όταν προκύψει, για να μπορούμε να μιλάμε για ένα δυνητικά καθαρό Ηράκλειο.
Βέβαια υπάρχουν και κάποια σημεία που ακόμα δημιουργούν προβληματισμό: Μέχρι να προκύψει ο ανάδοχος του διαγωνισμού, τι θα γίνει με την καθαριότητα; Πώς σκοπεύει η δημοτική αρχή να καλύψει το μεγάλο διάστημα που θα απαιτηθεί μέχρι τη λύση του ιδιώτη αναδόχου; Και κατ’ επέκταση, σκοπεύει να ενισχύσει την υπάρχουσα υπηρεσία καθαριότητας με μόνιμες προσλήψεις; Γιατί η λύση των συμβασιούχων, που δουλεύουν περιστασιακά ή εγκαταλείπουν την υπηρεσία λόγω δυσκολίας προσαρμογής στις απαιτήσεις της, δεν είναι ούτε επαρκής ούτε φυσικά μόνιμη. Τέλος, ένα ερώτημα κομβικό κατά τη γνώμη μου: τόσα χρήματα που θα στοιχίσει ο ιδιώτης ανάδοχος πού και πώς θα εξευρεθούν; Και αν πούμε ότι θα εξευρεθούν, δεν είναι λογικό να αναρωτηθεί κάποιος γιατί τόσο καιρό δεν δόθηκαν αυτά τα χρήματα για την ενίσχυση της υπάρχουσας δημοτικής υπηρεσίας καθαριότητας; Δεν είναι λογικό να αναρωτιέται κάποιος την ώρα που όλοι οι δημότες θα κληθούμε να πληρώσουμε από την τσέπη μας μέσω των ανταποδοτικών εισφορών; Αυτά τα ερωτήματα κατά τη γνώμη μου πρέπει να απαντηθούν επαρκώς από την δημοτική αρχή, για να προχωρήσει ομαλά στην υλοποίηση του σχεδίου της.
Το σίγουρο μέχρι στιγμής είναι ότι όπου έχουν εφαρμοστεί τέτοια υβριδικά μοντέλα διαχείρισης απορριμμάτων – συνδυάζοντας δημοτικές και ιδιωτικές δυνάμεις – τα αποτελέσματα ήταν εξαιρετικά. Η Δανία, η οποία αναφέρεται συχνά ως παγκόσμιο μοντέλο αποτελεσματικής διακυβέρνησης, είναι ένα φωτεινό παράδειγμα: Διατηρεί ισχυρό δημόσιο τομέα, ενώ επωφελείται από αποτελεσματικές συνεργασίες με ιδιωτικές εταιρείες.
Στο Ηράκλειο, μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε επίσης να αποφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα – αν γίνει σωστά. Εναπόκειται πλέον στη δημοτική αρχή να αποδείξει ότι μπορεί να κυβερνήσει με σαφήνεια και αποφασιστικότητα. Δεν αρκεί η ανακοίνωση ενός σχεδίου. Σημασία έχει η εφαρμογή του. Οι πολίτες θέλουν μια καθαρή πόλη, όχι συνθήματα και πομπώδεις εξαγγελίες.
Φυσικά, η εξωτερική ανάθεση μέρους της διαδικασίας καθαρισμού σε ιδιωτική εταιρεία έχει κόστος. Αλλά αυτό το κόστος δεν είναι αποτέλεσμα του ίδιου του ιδιωτικού τομέα – προέρχεται από χρόνια καθυστέρηση, κακοδιαχείριση και ιδεολογική αντίσταση. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι δημοτικοί σύμβουλοι της συμπολίτευσης, που τότε ήταν στην αντιπολίτευση και σήμερα αποτελούν την πλειονότητα των μελών της δημοτικής αρχής, είναι οι ίδιοι που τα προηγούμενα – τουλάχιστον δέκα – χρόνια ξόρκιζαν τον δαίμονα της ιδιωτικοποίησης και καταψήφιζαν τις όποιες προτάσεις, μόνο και μόνο επειδή της έφερνε η συμπολίτευση. Τώρα, θα υπερψηφίσουν την πρόταση της Δημοτικής Αρχής. Όμως η υπερψήφιση είναι το λιγότερο, έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουν είναι ότι καθίστανται υπεύθυνοι να εφαρμόσουν το σχέδιο και να το κάνουν οπωσδήποτε να λειτουργήσει.Και οι συγκυρίες ας τους γίνουν ένα μάθημα πολιτικής ωριμότητας: Ορισμένες φορές το «αδιανόητο» γίνεται απαραίτητο, και τα ιδεολογικά κωλύματα μπορεί να καταστρέψουν μια πόλη.
Όμως, θα πρέπει να μην ξεχνάμε το εξής: Ακόμα και το καλύτερα κατηρτισμένο σχέδιο θα αποτύχει, αν εμείς οι κάτοικοι του Ηρακλείου δεν κάνουμε αυτό που μας αναλογεί. Κανένα σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων δεν μπορεί να πετύχει, εάν οι πολίτες αγνοήσουν τον Κανονισμό Καθαριότητας. Ακόμη και όταν ο δήμος βελτιώνει τις υπηρεσίες του, είναι δική μας ευθύνη να διατηρήσουμε και να υποστηρίξουμε αυτή τη βελτίωση. Δεν μπορούμε να ζητάμε μια καλύτερη πόλη, ενώ ενεργούμε σαν να μη μας αφορά το πρόβλημα.
Ας είμαστε ειλικρινείς: Οι δημόσιες υποδομές, ειδικά η καθαριότητα, είναι κοινή ευθύνη. Πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τους δρόμους, τα πεζοδρόμια, τις πλατείες και τα πάρκα ως χώρους απόρριψης . Αν θέλουμε ένα καθαρότερο Ηράκλειο, πρέπει να γίνουμε καλύτεροι διαχειριστές του δικού μας περιβάλλοντος.
Εν κατακλείδι, το νέο σχέδιο αστικών απορριμμάτων δεν είναι τέλεια λύση, αλλά ένα βήμα προς τα εμπρός. Η σύμπραξη δημοτικής υπηρεσίας και ιδιωτικής εταιρείας δεν είναι ήττα. Είναι μια εξέλιξη. Αυτό που έχει σημασία τώρα είναι αυτή η δημοτική αρχή να εμφανιστεί εμπράκτως ικανή να εφαρμόσει το σχέδιο. Να δείξει ότι μπορεί και ότι τα όσα της καταμαρτυρούν στον φυσικό και ψηφιακό κόσμο, τουλάχιστον στην περίπτωση της διαχείρισης της καθαριότητας, μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο. Και εμείς να δείξουμε την απαραίτητη φροντίδα. Διότι, τελικά, δεν πρόκειται για δημόσιο έναντι ιδιωτικού. Πρόκειται για καθαρό έναντι βρώμικου. Και το Ηράκλειο αξίζει να είναι κάθε μέρα καθαρό.
ΥΓ: Η φωτογραφία είναι από την Κοπεγχάγη, την πρωτεύουσα της Δανίας. Την έβαλα στο άρθρο ως ιδανικό παράδειγμα καθαρού δρόμου σε μια πόλη. Πηγή φωτογραφίας: copenhagen.com.
