Politica 89.8
«Δεν ξέρω πού πηγαίνω από εδώ και πέρα, αλλά υπόσχομαι ότι δεν θα είναι βαρετά» έλεγε ο Ντέιβιντ Μπόουι, δείχνοντας πόσο άνετος και χαλαρός, δηλαδή «κουλ» (cool), ήταν στη ζωή του. Ίσως η επιστήμη ανακάλυψε το γιατί και ίσως εκπλήξει.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Experimental Psychology: General, την οποία αναδεικνύουν οι New York Times, προτείνει έξι χαρακτηριστικά που οι κουλ άνθρωποι τείνουν να έχουν κοινά: Θεωρούνται κυρίως εξωστρεφείς, ηδονιστές, ισχυροί, περιπετειώδεις, ανοιχτοί και αυτόνομοι.
Στη μελέτη σε δείγμα σχεδόν 6.000 ατόμων από 12 χώρες, κάθε συμμετέχων έπρεπε να αναγνωρίσει τη λέξη «cool» στα αγγλικά, χωρίς μετάφραση, υποδεικνύοντας ότι ήταν ήδη εξοικειωμένοι – ή ίσως και να είχαν ιδεοποιήσει – τις έννοιες της κουλ κουλτούρας από πλούσιες δυτικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ. Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν γενικά κάτω των 30 ετών.
Οι αντιλήψεις τους για το τι σημαίνει «κουλ» ήταν παρόμοιες ανεξαρτήτως της χώρας διαμονής, καθώς και παρά τις διαφορές στην ηλικία, το εισόδημα, το μορφωτικό επίπεδο ή το φύλο.
«Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν το γεγονός ότι το αποτέλεσμα ήταν σχεδόν το ίδιο παντού», δήλωσε ο Κάλεμπ Γουόρεν, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, ο οποίος ερευνά την ψυχολογία του καταναλωτή για πάνω από δύο δεκαετίες.
Άλλο κουλ, άλλο καλός
Αν και προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι το να είναι κάποιος «τζάμι» συνήθως θεωρείται κάτι θετικό, ο Δρ Γουόρεν και οι συνεργάτες του ήθελαν να μάθουν τι κάνει κάποιον να είναι ξεχωριστά «cool» αντί απλώς «καλός».
Γι’ αυτό ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν συγκεκριμένα άτομα: έναν που είναι cool, έναν που δεν είναι cool, έναν που είναι καλός και έναν που δεν είναι καλός.
Στη συνέχεια, αξιολόγησαν κάθε άτομο απαντώντας σε ερωτηματολόγια που μέτρησαν συνολικά 15 διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Παρότι οι cool και οι καλοί άνθρωποι είχαν κοινά χαρακτηριστικά, οι καλοί θεωρούνταν πιο συμβατικοί, παραδοσιακοί, ασφαλείς, θερμοί, ευχάριστοι, οικουμενιστές (δηλαδή βλέπουν όλους και τα πάντα ως ίσα και άξια σεβασμού), επιμελείς και ήρεμοι σε σύγκριση με τους κουλ.
Όσοι θεωρούνταν ικανοί θεωρούνταν εξίσου κουλ και καλοί.
Σημειώνεται ότι τα δεδομένα της μελέτης δεν μπορούν να καθορίσουν πόσο συχνά χρησιμοποιείται η λέξη σε διαφορετικές χώρες ή αν σε ορισμένους πολιτισμούς η cool κατάσταση οδηγεί σε υψηλότερο κοινωνικό στάτους.
Άλλες μελέτες έχουν δείξει σημαντικές πολιτισμικές διαφορές που μπορούν να επηρεάσουν τα χαρακτηριστικά που εκτιμούμε.
«Παράγοντες όπως η επιθετικότητα μας δίνουν υψηλότερο στάτους σε ορισμένες δυτικές κουλτούρες, ενώ ταυτόχρονα μας μειώνουν το στάτους στην Ανατολή», δήλωσε ο Μιτς Πρίνσταϊν, επικεφαλής ψυχολογίας στην American Psychological Association, που έχει γράψει δύο βιβλία για την δημοτικότητα, η οποία μπορεί να είναι συνέπεια της cool κατάστασης.
Θες να είσαι «κουλ»; Πρόσεξε τι εύχεσαι
Η έρευνα για τους κουλ δείχνει ότι η επιθυμία να είσαι κουλ είναι ιδιαίτερα ισχυρή στην εφηβεία και επηρεάζει όχι μόνο τι αγοράζουν οι άνθρωποι ή ποιον θαυμάζουν, αλλά και πώς μιλούν και τι κάνουν για διασκέδαση.
Ωστόσο, το τι θεωρείται κουλ από τον ευρύτερο πολιτισμό μπορεί να μην ταυτίζεται με το τι εσύ προσωπικά πιστεύει ο καθένας ότι είναι κουλ. Γι’ αυτό ο δρ. Γουόρεν και οι συνεργάτες του ζήτησαν από κάθε συμμετέχοντα να σκεφτεί τα άτομα που θεωρεί κουλ και καλούς.
Ενδιαφέρον είναι ότι τα χαρακτηριστικά που συνήθως συνδέονται με την καλοσύνη ή τη βοήθεια θεωρούνταν πιο συχνά καλές ιδιότητες παρά κουλ.
Ο δρ. Γουόρεν, όμως, διατηρεί τις αμφιβολίες του εάν θέλει κάποιος να επιδιώκει να είναι κουλ.
Η κουλ κατάσταση που περιλαμβάνει ρίσκο και κοινωνική πρόωρη ωριμότητα κατά την εφηβεία μπορεί να προσφέρει δημοφιλία στη νεότητα, αλλά μια μελέτη του 2014 βρήκε ότι πολλοί έφηβοι με τέτοια συμπεριφορά αντιμετώπισαν αργότερα προβλήματα με το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και τις σχέσεις στην ηλικία των 20 ετών.
«Κάνουν πιο ακραία πράγματα για να φανούν κουλ», είπε ένας από τους ερευνητές στην New York Times.
Για τα δημοφιλή παιδιά στο σχολείο, «το στάτους είναι κυριαρχία, ορατότητα, προσοχή», είπε ο δρ Μιτς Πρίνσταϊν, επικεφαλής ψυχολογίας στην American Psychological Association. Όμως πρόσθεσε ότι η μακροπρόθεσμη επιτυχία εξαρτάται από το πόσο αγαπητός είσαι.
«Ακόμα και το πιο μη-cool παιδί πιθανότατα θα τα καταφέρει αν έχει έστω έναν κοντινό φίλο», πρόσθεσε.
Ίσως η cool κατάσταση — ειδικά η περιφρονητική «είμαι πολύ cool για το σχολείο» — να μην είναι τόσο σημαντική όσο πιστεύουμε.
