Politica 89.8
«Habemus Papam»: Η προέλευση και η σημασία της εμβληματικής φράσης
Αυτές είναι οι λέξεις με τις οποίες ο καρδινάλιος Ντομινίκ Μαμπέρτι, ο πρώτος των καρδιναλίων διακόνων, ανακοίνωσε από τη Λότζια της Αίθουσας της Ευλογίας της Βασιλικής του Βατικανού την εκλογή και το όνομα του διαδόχου του Πάπα Φραγκίσκου, του 267ου Πάπα στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας.
Και το όνομα του «Λέων ΙΔ», ο κατά κόσμον, Ρόμπερτ Πρέβοστ.
Η αρχαία φράση, που μπορεί να μεταφραστεί ως «Σας ανακοινώνω μια μεγάλη χαρά: έχουμε Πάπα!», της οποίας η ακριβής προέλευση είναι άγνωστη και χρησιμοποιείται τουλάχιστον από το 1484, αλλά ίσως και νωρίτερα σύμφωνα με το Gazzetta Italy.
Habemus Papam, η πλήρης φράση για την ανακοίνωση του νέου Πάπα
Κατά την ανακοίνωση της εκλογής του νέου Πάπα στο κοινό, η πλήρης φράση περιλαμβάνει το όνομα βάπτισης του εκλεγμένου, σε λατινική αιτιατική, το επώνυμό του χωρίς μετάφραση στα λατινικά και το παπικό όνομα που επέλεξε ο νεοεκλεγμένος.
Αυτή ήταν η πλήρης φράση που χρησιμοποιήθηκε κατά την εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου στις 13 Μαρτίου 2013: «Annuntio vobis gaudium magnum; habemus Papam: Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum Georgium Marium Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Bergoglio qui sibi nomen imposuit Franciscum», που μεταφράζεται ως «Σας ανακοινώνω μια μεγάλη χαρά, έχουμε Πάπα. Ο εξοχότατος και σεβασμιότατος κύριος, κύριος Χόρχε Μάριο, καρδινάλιος Μπεργκόλιο της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας, ο οποίος επέλεξε για τον εαυτό του το όνομα Φραγκίσκος».
Η προέλευση της φράσης
Το λατινικό κείμενο του λεγόμενου Habemus papam, εξήγησε στο VaticanNews ο don Davide Piras, μέλος της ομάδας scriptores του Γραφείου Λατινικών Επιστολών του Βατικανού, είναι εν μέρει εμπνευσμένο από το κεφάλαιο 2 του Ευαγγελίου του Λουκά, που αναφέρει τα λόγια του Αγγέλου που ανακοινώνει στους ποιμένες τη γέννηση του Μεσσία:
«Και ο άγγελος τους είπε: ‘Μη φοβάστε, γιατί σας φέρνω τα καλά νέα μιας μεγάλης χαράς που θα έχει όλο το λαό. Σήμερα, στην πόλη του Δαβίδ, γεννήθηκε για σας ένας Σωτήρας, που είναι ο Χριστός, ο Κύριος’».
Αν για αυτό δεν υπάρχουν αμφιβολίες, πιο δύσκολο είναι να προσδιοριστεί από πότε χρησιμοποιείται η φράση Habemus papam για να ανακοινωθεί στους πιστούς η εκλογή του νέου Ποντίφικα.
Πολλά κείμενα επιβεβαιώνουν ότι η φράση χρησιμοποιήθηκε το 1484 για να ανακοινώσει την εκλογή του Τζιοβάνι Μπατίστα Τσίβο, Πάπα Ιννοκέντιου VIII.
Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση, η χρήση αυτής της φράσης χρονολογείται από την εκλογή του Πάπα Μαρτίνου V το 1417, του Πάπα που κατάφερε να επανενώσει τη Δυτική Εκκλησία.
Η μακρόχρονη διαμάχη
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μεταξύ 1378 και 1417, διάφοροι Πάπες διεκδίκησαν ταυτόχρονα τη νομιμότητά τους, βρίσκοντας ο καθένας μεγάλο αριθμό οπαδών στις χώρες της δυτικής χριστιανοσύνης.
Για ένα διάστημα, το παπικό αξίωμα διεκδικούσαν ο Κλήμης VIII και ο Ουρβανός VI, στη συνέχεια ο Βονιφάτιος IX και ο Βενέδικτος XIII, αλλά υπήρξε και μια σύντομη περίοδος κατά την οποία τρεις πάπες διεκδικούσαν τη νομιμότητά τους: ο Αλέξανδρος V, ο Γρηγόριος XII και ο Βενέδικτος XII.
Η επανένωση του σχίσματος πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Συνόδου της Κωνσταντίας, μεταξύ του 1414 και του 1418, και επικυρώθηκε με την εκλογή του καρδινάλιου Οντόνε Κολόννα, Μαρτίνο Ε’, ενός και μοναδικού Πάπα αναγνωρισμένου από όλους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, εκείνη την περίσταση χρησιμοποιήθηκε αυτή η φράση για να υπογραμμιστεί η εκλογή ενός και μόνο προσώπου στην ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας και να επιβεβαιωθεί έτσι μια σαφής ρήξη με το παρελθόν.
