Politica 89.8
ΗΠΑ: Η γυναίκα που προέβλεψε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 επέστρεψε με νέα… προφητεία
Πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες η χρηματοοικονομική αναλύτρια Μέρεντιθ Γουίτνεϊ προέβλεψε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, μια από τις σοβαρότερες οικονομικές κρίσεις με βαθιές ρίζες στις ΗΠΑ.
Η κατάρρευση της Lehman Brothers, μιας εκ των μεγαλύτερων επενδυτικών τραπεζών, προκάλεσε σοκ στις αγορές. Ακολούθησαν διασώσεις μεγάλων ιδρυμάτων όπως η AIG και η Bear Stearns. Οι αγορές παγκοσμίως κατέρρευσαν, με τα χρηματιστήρια να χάνουν τεράστιες αξίες.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, χρεοκόπησε η Lehman Brothers, σε μια από τις πρώτες από τις πολλές συγκλονιστικές στιγμές στην τελευταία παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, μια περίοδος πανικού από τραπεζικές καταστροφές, κραχ και πτωχεύσεις, όταν οι μεγάλες οικονομίες βυθίστηκαν σε μερικές από τις βαθύτερες υφέσεις τους από το Μεγάλο Κραχ
Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, εισήλθαν σε βαθιά ύφεση (και μετά ήρθαν τα μνημόνια). Εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν παγκοσμίως.
Σύννεφα στον ορίζοντα
Σήμερα, ως ιδρύτρια και CEO της Meredith Whitney Advisory Group, η Γουίτνεϊ βλέπει ξανά προβλήματα στον ορίζοντα: μια «διχασμένη οικονομία» όπου οι εύποροι καταναλωτές κρατούν ζωντανή τη ζήτηση, ενώ η πλειοψηφία βρίσκεται διαρκώς υπό πίεση.
Σε συνέντευξή της στο MarketWatch, η η χρηματοοικονομική αναλύτρια επέμεινε σε μια πρόβλεψη που έκανε νωρίτερα φέτος, ότι πάνω από το 50% των αμερικανικών νοικοκυριών θα βρεθούν αντιμέτωπα με μια δεύτερη ύφεση απώλειας θέσεων εργασίας, μετά από μια αντίστοιχη περίοδο το 2022-2023, όταν τελειώσουν οι επιταγές τόνωσης της οικονομίας.
Meredith Whitney famously called the 2008 financial crisis. Here’s the new problem with the U.S. economy, she says @bkollmeyer https://t.co/SvixmWZHZC via @MarketWatch
— MarketWatch Economy (@MKTWeconomics) August 20, 2025
«Για μένα, το πιο αδύναμο τμήμα της αμερικανικής οικονομίας, το οποίο απασχολεί πάνω από το 20% των εργαζομένων στις ΗΠΑ, είναι ο τομέας της φιλοξενίας και της αναψυχής», είπε. Αυτές οι θέσεις εργασίας γενικά αμείβονται κάτω από 60.000 δολάρια και μπορεί να υποχωρήσουν όταν οι αριθμοί απασχόλησης αρχίσουν να επιδεινώνονται και οι δασμοί αρχίσουν να επιβαρύνουν την κοινωνία, πρόσθεσε.
«Νομίζω ότι η απασχόληση θα είναι ένα πραγματικά μεγάλο πρόβλημα», δήλωσε η Γουίτνεϊ , προσθέτοντας ότι ο στασιμοπληθωρισμός -οικονομικός όρος που περιγράφει μια κατάσταση όπου η οικονομία βιώνει ταυτόχρονα υψηλό πληθωρισμό, οικονομική στασιμότητα (χαμηλή ή μηδενική ανάπτυξη) και υψηλή ανεργία- αποτελεί μια «πραγματική πιθανότητα». Αυτό συμβαίνει καθώς οι απόφοιτοι κολεγίων δυσκολεύονται απίστευτα να βρουν την πρώτη τους δουλειά, ενώ επανέρχονται οι αποπληρωμές των φοιτητικών χρεών, κάτι που, όπως σημειώνει, επιβαρύνει πολλές γενιές.
Έχασε την αισιοδοξία της
Μέχρι τα τέλη του 2023, η Γουίτνεϊ ήταν αισιόδοξη για τα dollar stores (καταστήματα λιανικής που πωλούν μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων σε χαμηλές τιμές, συχνά κάτω από το όριο του ενός δολαρίου), όπως τα Dollar General και Dollar Tree, εκτιμώντας ότι «τα χειρότερα πέρασαν». Όμως από τον Μάιο εγκατέλειψε αυτή τη στάση, προβλέποντας ότι θα δοκιμαστούν, αφού οι πελάτες τους είναι οι πιο ευάλωτοι οικονομικά.
Πλέον στρέφεται σε «υψηλότερης κατηγορίας» λιανεμπόρους, όπως Home Depot, Lowe’s και Walmart. Αν και δεν θεωρούνται πολυτελείς, το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των πελατών τους είναι ιδιοκτήτες κατοικιών τους δίνει πλεονέκτημα: μόνο οι ιδιοκτήτες και τα υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα διαθέτουν ουσιαστικό οικονομικό δίχτυ ασφαλείας.
Μια ηλιαχτίδα φωτός
Στη ανάλυσή της εξέχουσα θέση έχει η καταναλωτική δαπάνη που εξαρτάται όλο και περισσότερο από την ιδιοκατοίκηση. Από πέρσι οι Αμερικανοί ιδιοκτήτες άρχισαν να αντλούν εκ νέου ρευστότητα από την αξία των σπιτιών τους, ανατρέποντας μια 17ετή πτωτική πορεία.
«Από τα 700 δισ. δολάρια κορύφωσης, τα δάνεια με εγγύηση κατοικίας είχαν μειωθεί στα 240-250 δισ. και τώρα αυξάνονται ξανά», είπε.
Και τα στεγαστικά δάνεια «είναι στην πραγματικότητα η ταχύτερα αναπτυσσόμενη κατηγορία δανείων από όλα τα προϊόντα καταναλωτικών δανείων», με τις πιστωτικές κάρτες, τα φοιτητικά δάνεια και τα δάνεια αυτοκινήτου να παραμένουν αμετάβλητα, είπε.
Σε αυτόν τον τομέα βλέπει ευκαιρίες σε εταιρείες των οποίων οι μετοχές έχουν ήδη διπλασιαστεί ή και παραπάνω το 2024.
Το 2008 η κρίση πυροδοτήθηκε από την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες
Η χειρότερη αγορά κατοικίας εδώ και δεκαετίες
Όμως, η μεγάλη εικόνα σύμφωνα με την Γουίτνεϊ είναι ότι η αμερικανική αγορά ακινήτων βρίσκεται μπροστά στη χειρότερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών.
«Οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών κινούνται κάτω από τα 4 εκατ. σε ετήσια βάση — το χαμηλότερο επίπεδο εδώ και 25 χρόνια. Οι αγοραστές ζητούν μεγάλες εκπτώσεις, που οι πωλητές δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν», αναφέρει.
Η ίδια εκτιμά ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι πως το 60% των κατοικιών ανήκει σε άτομα άνω των 55 ετών, οι οποίοι δεν πουλούν: είτε γιατί έχουν μηδενικό ή πολύ χαμηλό δάνειο, είτε γιατί οι φόροι υπεραξίας και τα κόστη μετακόμισης λειτουργούν αποτρεπτικά, προσθέτοντας ότι οι boomers μπορεί να μην είναι τόσο πλούσιοι όσο πολλοί νομίζουν.
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008
To 2008 η κρίση πυροδοτήθηκε από την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία είχε προηγηθεί από μια περίοδο άνθησης και υπερεκτίμησης των τιμών των κατοικιών.
Οι τράπεζες χορηγούσαν στεγαστικά δάνεια με χαμηλά επιτόκια (subprime) σε δανειολήπτες με χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα. Όταν τα επιτόκια αυξήθηκαν, πολλοί δανειολήπτες δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.
Οι τράπεζες «πακέταραν» αυτά τα υψηλού κινδύνου δάνεια σε πολύπλοκα επενδυτικά προϊόντα, όπως τα τιτλοποιημένα δάνεια (mortgage-backed securities), και τα πωλούσαν σε επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Αυτό δημιούργησε ένα ντόμινο, καθώς η αδυναμία αποπληρωμής των αρχικών δανείων οδήγησε σε τεράστιες ζημιές για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που είχαν επενδύσει σε αυτά τα προϊόντα.
Οι ρυθμιστικές αρχές δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και τους κινδύνους που είχαν δημιουργηθεί. Υπήρχαν σημαντικά κενά στη ρύθμιση και την εποπτεία, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η κρίση οδήγησε σε μία από τις μεγαλύτερες υφέσεις στην παγκόσμια οικονομία μετά τη μεγάλη ύφεση του 1929.
Πολλές κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες παρενέβησαν δυναμικά για να διασώσουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Χορηγήθηκαν τεράστια ποσά σε τράπεζες (bailouts) και εφαρμόστηκαν πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing) για την αύξηση της ρευστότητας.
Η κρίση οδήγησε σε μία από τις μεγαλύτερες υφέσεις στην παγκόσμια οικονομία
Το αντίκτυπο στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης συνέβαλαν στην εκδήλωση της κρίσης δημόσιου χρέους, καθώς οι προϋπάρχουσες δημοσιονομικές ανισορροπίες σε χώρες όπως η Ελλάδα μεγέθυναν τον αντίκτυπο της κρίσης.
Η κρίση κλόνισε την εμπιστοσύνη στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και έθεσε σε αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών αυτοδιόρθωσης της αγοράς.
