Politica 89.8
Μεγάλη νίκη για Τουρκία η χειραψία αλ Σαράα-Τραμπ – Τι αναφέρουν ειδικοί
Ο Άχμαντ αλ-Σαράα θεωρούνταν διεθνώς τρομοκράτης, ενώ στη γειτονιά του απειλείται συνεχώς από τον πανίσχυρο ισραηλινό στρατό. Ωστόσο, ο πρώην τρομοκράτης μέσα σε έξι μήνες κατάφερε να δεχτεί επισκέψεις Ευρωπαίων ηγετών, του ίδιου του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και να αρθούν οι κυρώσεις στη χώρα του. Αναλυτές όμως θεωρούν αυτές τις εξελίξεις ένδειξη ισχύος της… Τουρκίας.
Στην κοινή δήλωση Τουρκίας και ΗΠΑ, μετά τη συνεδρίαση της «Ομάδας Εργασίας για τη Συρία» στις 20 Μαίου, αναφέρεται ότι οι δύο χώρες μοιράζονται το όραμα μιας σταθερής Συρίας που βρίσκεται σε ειρήνη με τον εαυτό της και τις γειτονικές της χώρες και αναγνωρίζουν τη σημασία της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητάς της.
Δεσμεύτηκαν να αυξήσουν τη συνεργασία και τον συντονισμό για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στη Συρία εντός του πλαισίου που έθεσαν ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Είχε προηγηθεί η επίσκεψη Τραμπ στη Συρία στις 13 Μαΐου 2025, από την οποία ο οικοδεσπότης του Άχμαντ αλ-Σαράα, από αποθεωτικούς χαρακτηριστούς έως και άρση κυρώσεων από τον Αμερικανό πρόεδρο.
Αυτή η εξέλιξη όμως αποδεικνύει ότι η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι δεν είναι υπερδύναμη, κατάφερε να επηρεάσει καταλυτικά τα γεγονότα.
Επίτευγμα Τουρκίας
Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Τραμπ, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν πιέζει τον Αμερικανό πρόεδρο να άρει τις κυρώσεις.
Η Τουρκία, της οποίας οι πόροι και η γη έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την αστάθεια στη γειτονική Συρία, έπαιξε ιδιαίτερα καθοριστικό ρόλο στο να πιέσει τον Τραμπ να αποδεχτεί την κυβέρνηση μετά τον Άσαντ, ακόμη και παρά τις αντιρρήσεις του Ισραήλ.
Αυτό σύμφωνα με ειδικούς είναι μεγάλο επίτευγμα για μια μεσαία δύναμη όπως η Τουρκία.
Σε ανάλυσή τους στο The Conversation, οι Χιεράν Τζο, επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Τέξας και η καθηγήτρια Συγκριτικού Συνταγματικού Δικαίου στο Μπιλκέντ, Ετζέ Γκοζτεπέ Τσελεμπί, καταδεικνύουν ακριβώς αυτό.
«Η διαχείριση της Συρίας από την Τουρκία δείχνει πώς οι μικρές έως μεσαίες δυνάμεις μπορούν να χαράξουν τα νερά της πολιτικής τέχνης με τον δικό τους τρόπο» λένε οι ειδικές.
«Οι ημέρες που οι διεθνείς υποθέσεις κυριαρχούνταν από υπερδυνάμεις φαίνεται να έχουν τελειώσει – όπως πολλοί έχουν προβλέψει εδώ και καιρό. Και στη Συρία, η Τουρκία παρέχει ένα σχέδιο για το πώς οι μικρές έως μεσαίες δυνάμεις μπορούν να το αξιοποιήσουν αυτό προς όφελός τους».
Πως όμως το κατάφερε αυτό η Τουρκία;
Στην ανάλυσή τους λένε ότι η Τουρκία κινήθηκε γρήγορα σε πολλά μέτωπα στη χάραξη της μελλοντικής πορείας της Συρίας, επιδιώκοντας οικονομικά έργα στη χώρα. Πρώτα απ ‘όλα, η Τουρκία έχει αυξήσει τις επενδύσεις της στη Συρία.
Επίσης, όπως έκανε στη Λιβύη και τη Σομαλία, η Τουρκία έχει συμβάλει στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό νέων συριακών δυνάμεων ασφαλείας.
«Στη βορειοανατολική συριακή επαρχία Ιντλίμπ, η Τουρκία χρηματοδοτεί την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την ηλεκτρική ενέργεια, και η τουρκική λίρα είναι το de facto νόμισμα σε όλη τη βορειοδυτική Συρία» λένε, προσθέτοντας ότι «οι ρίζες αυτών των εμπλοκών βρίσκονται στο συμφέρον της Τουρκίας να διαχειριστεί τη δική της κατάσταση ασφαλείας».
Η πτώση του Άσαντ οδήγησε στην υποχώρηση της Ρωσίας από τη Συρία. Εν τω μεταξύ, η ιρανική επιρροή έχει επίσης μειωθεί ως αποτέλεσμα όχι μόνο της αποχώρησης του Άσαντ, αλλά και της στρατιωτικής υποβάθμισης της Χεζμπολάχ στον γειτονικό Λίβανο. Και οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν πλέον ενεργά την κουρδική πολιτοφυλακή YPG στη βορειοανατολική Συρία.
Έτσι, σε αυτό το κενό εξωτερικής επιρροής, η Τουρκία άδραξε γρήγορα την ευκαιρία να αναδιαμορφώσει το τοπίο ασφάλειας, υπογραμμίζουν στην ανάλυσή τους οι Χιεράν Τζο και Τσελεμπί.
Η Άγκυρα, επιδέξια συμφώνησε σε ένα συριακό σχέδιο για την ενσωμάτωση του YPG, του ένοπλου βραχίονα των Κουρδικών Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, στον νέο συριακό στρατό. Σύμφωνα με τις δύο ειδικές αυτό θα είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας, καθώς στρατιωτικά δεν κατάφερε να νικήσει στρατιωτικά τους Κούρδους της Συρίας, ενώ έτσι θα τεθεί υπό κάποιο έλεγχο.
Λύση του προσφυγικού
Η επικράτηση του αλ Σαράα θα βοηθήσει πολύ την Τουρκία και στο ζήτημα των Σύρων προσφύγων. Η Τουρκία φιλοξενεί σήμερα περίπου 3,2 εκατ. πρόσφυγες από τη Συρία. Ο αριθμός και η διάρκεια παραμονής αυτών των εκτοπισμένων έχει ασκήσει πίεση στην οικονομία και την κοινωνία της Τουρκίας.
Έτσι, η μόνη λύση για τον Ερντογάν είναι ο επαναπατρισμός τους, κάτι που θα επιτευχθεί με μια ταχεία και σταθερή ανάπτυξη των υποδομών και του οικιστικού αποθέματος στη Συρία.
Την ίδια στιγμή, οι δύο ειδικές υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία υποστηρίζεται από αραβικά κράτη, όπως Σαουδική Αραβία και Κατάρ βλέποντας, μια ταύτιση συμφερόντων με εκείνων της Τουρκίας στην μετα-Άσαντ Συρία.
Όλα αυτά μάλιστα η Τουρκία τα κατάφερε έχοντας απέναντί της το Ισραήλ, το οποίο δεν θέλει μια ισχυρή, στρατιωτικοποιημένη Συρία, ιδίως όσον αφορά τα ασταθή σύνορα στα Υψίπεδα του Γκολάν. Είναι αξιοσημείωτο ότι η ανακοίνωση του Τραμπ για τις κυρώσεις έγινε φαινομενικά εν αγνοία -και ενάντια στις επιθυμίες- του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Έτσι, οι δύο ειδικές διαπιστώνουν ότι οι παραπάνω εξελίξεις στη Συρία δείχνουν τον υπερβολικά μεγάλο ρόλο που μπορεί να παίξει μια μικρομεσαία δύναμη, όπως η Τουρκία, σε περιφερειακά και διεθνή ζητήματα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, όπου οι παγκόσμιες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ θεωρούνται ότι έχουν μια φθίνουσα και κατά καιρούς απρόβλεπτη επιρροή.
