Politica 89.8
Ουκρανία: Ο Τραμπ εγκαταλείπει το Κίεβο; – Τα μηνύματα μετά το τηλεφώνημα με τον Πούτιν
«Το κλίμα στη δίωρη συνομιλία ήταν τόσο φιλικό, που κανένας από τους δύο προέδρους δεν ήθελε να είναι ο πρώτος που θα έκλεινε το τηλέφωνο», δήλωσε ο Γιούρι Ουσάκοφ, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του ρώσου προέδρου μετά την τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ – Πούτιν για την Ουκρανία.
Η περιγραφή που θα μπορούσε – αποκομμένη από το περιεχόμενό της- να αφορά ρομαντική εφηβική αφήγηση, υπογραμμίζει αυτό που η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της φοβούνται και απεύχονται εδώ και καιρό.
Η Ουάσιγκτον δείχνει ότι σκοπεύει να εγκαταλείψει την Ουκρανία μετά από τρία χρόνια που όχι μόνο τροφοδότησε αλλά και κλιμάκωσε τη σύγκρουση με τη Ρωσία.
Όχι μόνο ο αμερικανός πρόεδρος δεν φάνηκε να ασκεί καμία πίεση στη Ρωσία για την επίτευξη προσωρινής έστω εκεχειρίας, αλλά κατέστησε σαφές ότι οι ΗΠΑ υποχωρούν ως διαμεσολαβητές στις προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου, αφήνοντας τη Μόσχα και το Κίεβο να βρουν μόνοι τους την άκρη.
Για τους αναλυτές η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών ήταν ένα σημείο καμπής στην εξέλιξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία. «Ένας πρόεδρος που υποσχέθηκε να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία την πρώτη ημέρα της δεύτερης θητείας του φάνηκε να νίπτει τας χείρας του και να αφήνει το Κίεβο στο έλεος του εισβολέα του», σχολιάζουν χαρακτηριστικά οι Financial Times.
Στο τηλεφώνημά του προς τους Ευρωπαίους ηγέτες μετά τη συνομιλία του με τον Πούτιν, ο Τραμπ έκανε σαφές ότι όχι μόνο απεμπλέκεται αλλά και ότι δεν σκοπεύει επίσης να ασκήσει πρόσθετη πίεση στη Μόσχα, σύμφωνα με δύο πηγές που μίλησαν σχετικά στους FT.
Αλλά και δημοσίως ο Τραμπ παραδέχτηκε σε δημοσιογράφους τη Δευτέρα ότι δεν είχε καν επαναλάβει τις προηγούμενες απαιτήσεις του στον Πούτιν, να σταματήσει δηλαδή τις επιθέσεις σε μη στρατιωτικές περιοχές στην Ουκρανία.
Ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο ότι κάτι «θα συμβεί» για να τερματιστεί ο πόλεμος. «Και αν δεν συμβεί, εγώ απλά θα υποχωρήσω και θα πρέπει να συνεχίσουν. Αυτή ήταν μια ευρωπαϊκή κατάσταση και θα έπρεπε να παραμείνει μια ευρωπαϊκή κατάσταση».
Μία εβδομάδα νωρίτερα ο ίδιος είχε ενωθεί με άλλους δυτικούς ηγέτες απειλώντας να επιβάλει νέα τιμωρητικά μέτρα στη Ρωσία, αφού προηγουμένως οι ΗΠΑ είχαν δηλώσει ξανά ότι αποχωρούν από τη διαμεσολάβηση.
Τα διαρκή μπρος – πίσω της αμερικανικής ηγεσίας φανερώνουν ότι δεν υπάρχει εύκολη συνταγή αυτή τη στιγμή για τον Τραμπ που θέλει μεν να απεμπλακεί από το μέτωπο της Ουκρανίας αλλά ρισκάρει να διαρρήξει γεωστρατηγικές σχέσεις και συμφέροντα δεκαετιών.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε μετά την επικοινωνία του με τον Τραμπ ότι «είναι ζωτικής σημασίας για όλους μας οι Ηνωμένες Πολιτείες να μην αποστασιοποιηθούν από τις συνομιλίες και την επιδίωξη της ειρήνης, διότι ο μόνος που επωφελείται από αυτό είναι ο Πούτιν».
«Αυτή είναι μια καθοριστική στιγμή. Ο κόσμος μπορεί τώρα να δει αν οι ηγέτες του είναι πραγματικά ικανοί να εξασφαλίσουν μια κατάπαυση του πυρός και να επιτύχουν μια πραγματική, διαρκή ειρήνη», πρόσθεσε ο Ουκρανός σε ένα σχόλιο που θα μπορούσε να διαβαστεί ως προσεκτική κριτική στην πολιτική του αμερικανού προέδρου.
Πούτιν και Τραμπ φάνηκε να έχουν συμφωνήσει ότι Ρωσία και Ουκρανία θα έχουν απευθείας συνομιλίες συνεχίζοντας τις διαπραγματεύσεις μετά την πρώτη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης.
Ωστόσο το περιεχόμενο αυτών των συνομιλιών παραμένει τουλάχιστον ασαφές. Ο Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Ουκρανία για ένα «μνημόνιο σχετικά με την πιθανή μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία». Αυτό θα περιλαμβάνει τις «αρχές στις οποίες θα βασιστεί μια ειρηνευτική συμφωνία» και μια «πιθανή κατάπαυση του πυρός για ορισμένο χρονικό διάστημα, εάν επιτευχθούν ορισμένες συμφωνίες».
Ένας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος με γνώση των συνομιλιών δήλωσε για τα περί μνημονίου ότι «κανείς δεν ξέρει τι είναι, ποιος είναι ο λόγος και γιατί έχει σημασία». Ο ίδιος ο Ζελένσκι είπε στους δημοσιογράφους αργά τη Δευτέρα ότι η πρόταση του μνημονίου του ήταν «άγνωστη».
«Οι Ρώσοι θα διεξάγουν συνομιλίες χαμηλού επιπέδου, θα ανταλλάσσουν διάφορα έγγραφα και εν τω μεταξύ θα συνεχίσουν να πολεμούν», δήλωσε ο Μπιλ Τέιλορ, ο οποίος διετέλεσε πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία από το 2006-09. «Πόσο ακόμα θα ανεχτεί ο Τραμπ όλη αυτή την κωλυσιεργία;».
«Αυτό το τηλεφώνημα με τον Τραμπ ήταν μια νίκη για τον Πούτιν», δήλωσε από την πλευρά του ο Στίβεν Πάιφερ στου FT, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία που τώρα εργάζεται στο Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Συνεργασίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. «Κατέστησε σαφές ότι μια κατάπαυση του πυρός δεν θα συμβεί σύντομα, ώστε η Ρωσία να συνεχίσει τον πόλεμο. Και ακόμα δεν θα εφαρμοστούν πρόσθετες κυρώσεις».
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν την πρόθεση του Τραμπ για απεμπλοκή κατανοητή. «Η προσέγγιση κάθε πλευράς (σ.σ. Ρωσίας, Ουκρανίας) ήταν να κάνει τον Τραμπ να θυμώσει με την άλλη πλευρά, και αυτό ήταν καταστροφικό στην ουσία του», δήλωσε ο Peter Slezkine της δεξαμενής σκέψης Stimson Center.
«Αν μπορέσει να αναγκάσει τις δύο πλευρές να μιλήσουν μεταξύ τους και να βγάλει τον εαυτό του από την εικόνα, αυτό μπορεί να είναι απαραίτητο για να κινηθούν τα πράγματα».
Αλλά ο αμερικανός πρόεδρος δείχνει τώρα να ενδιαφέρεται περισσότερο για την προσέγγιση με τη Μόσχα παρά για την επίλυση του πολέμου, είπαν άλλοι.
«Σε αυτό το σημείο ο Τραμπ φαίνεται να βλέπει την εξομάλυνση των σχέσεων Ρωσίας-ΗΠΑ ως αυτοσκοπό», δήλωσε ο Άντριου Βάις, αντιπρόεδρος στο Carnegie Endowment for International Peace. «Όλα τα υπόλοιπα υποτάσσονται σε αυτόν τον στόχο».
Την ίδια στιγμή δεν γίνεται να μην παρατηρήσει κανείς ότι από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι συζητήσεις για εκεχειρία οι πολεμικές επιχειρήσεις εντείνονται και γίνονται πιο αιματηρές. Στο πεδίο η Ρωσία φαίνεται διατεθειμένη να συνεχίσει τις μάχες για να καταλάβει ολοκληρωτικά τις τέσσερις ανατολικές περιοχές που θέλει να προσαρτήσει, καθώς παρά τον βαρύ φόρο αίματος που πλήρωσαν οι ρώσοι στρατιώτες δεν έχει καταφέρει να τις θέσει πλήρως υπό τον έλεγχό της.
Η DeepState, μια ουκρανική αναλυτική ομάδα που πρόσκειται στον στρατό, χαρακτήρισε την κατάσταση «δυσμενή» για τις δυνάμεις του Κιέβου και δήλωσε ότι τα ρωσικά στρατεύματα «προωθούν θέσεις και πλησιάζουν τα διοικητικά σύνορα της περιοχής του Ντονέτσκ» – μια από τις περιοχές που η Ρωσία προσάρτησε μονομερώς το 2022, αλλά δεν ελέγχει πλήρως.
Η κατάληψη ολόκληρης της ανατολικής περιοχής του Ντονέτσκ -μαζί με τις γειτονικές περιφέρειες Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια, που προσάρτησε το 2022- παραμένει βασικός στρατιωτικός στόχος για τη Μόσχα.
Στις συνομιλίες με Ουκρανούς αξιωματούχους στην Τουρκία την περασμένη εβδομάδα, η Ρωσία έθεσε ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός την απόσυρση όλων των δυνάμεών του Κιέβου και από τις τέσσερις περιοχές, κάτι που η ουκρανική πλευρά απέρριψε. Οι διαπραγματεύσεις μπορεί να συνεχίζονται αλλά φαίνεται ότι ακόμα πιο κρίσιμο για τις δύο πλευρές είναι η πραγματικότητα που διαμορφώνεται στο πεδίο με ακόμα μεγαλύτερο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Με πληροφορίες από Financial Times
