Είναι ευκολότερο να εξαπατήσεις κάποιον όταν λες την αλήθεια: Εξομολογήσεις ενός πράκτορα τέχνης του FBI

Το να κερδίσει την εμπιστοσύνη του καταδικασμένου διαρρήκτη Τζέρι Κρίστι ήταν μια πρόκληση για την οποία ο πράκτορας του FBI Ρόνι Γουόκερ είχε προετοιμαστεί επί χρόνια.

Ιδρυτικό μέλος της ειδικής ομάδας για τα εγκλήματα τέχνης, ο πράκτορας με έδρα το Όρεγκον γνώριζε καλά την ιστορία της τέχνης – και είχε εκπαιδευτεί να παριστάνει τον επίδοξο αγοραστή, τον «ελεγκτή αυθεντικότητας» ή τον έμπορο κλεμμένων έργων. Ο Κρίστι, εν τω μεταξύ, ερευνούσε κρυφά το 2007 για την κλοπή αρκετών έργων τέχνης, συμπεριλαμβανομένης μιας χαρακτικής του 17ου αιώνα από τον Ολλανδό δάσκαλο Ρέμπραντ.

«Αυτή η χαρακτική ήταν η είσοδός μου στο κύκλωμά του», θυμήθηκε ο Γουόκερ, ο οποίος πρόσφατα συνταξιοδοτήθηκε από το FBI μετά από σχεδόν 29 χρόνια, γεγονός που του επιτρέπει να μιλάει πιο ανοιχτά για την καριέρα του αποκαλύπτοντας απατεώνες, πλαστογράφους και εμπόρους σε περίτεχνες μυστικές επιχειρήσεις.

«Εκείνη την εποχή, ήμουν πραγματικά εστιασμένος στο να μάθω για τις εκτυπώσεις υψηλής τέχνης», πρόσθεσε ο πρώην πράκτορας, ο οποίος γνώρισε τον Κρίστι μέσω μιας εμπιστευτικής πηγής το 2007. «Και τον έκανα να πιστέψει ότι ήμουν το είδος του ατόμου που θα μπορούσε να πουλήσει έναν Ρέμπραντ».

Tα πράγματα άρχισαν να παίρνουν διαφορετική τροπή για τον Γουόκερ όταν ήρθε σε επαφή με έναν συνεργάτη του Κρίστι.

«Ο Κρίστι έβγαζε έργα τέχνης από τους τοίχους, αλλά δεν ήξερε απαραίτητα αν ήταν πολύτιμα ή όχι. Αυτό θα το καταλάβαινε αργότερα», δήλωσε ο Γουόκερ στο CNN. «Έτσι, ξεκινώντας αυτή την επιχείρηση, ήμουν ο ειδικός – ήξερα περισσότερα από αυτόν. Αλλά, πολύ γρήγορα, τα πράγματα άλλαξαν… το διακύβευμα έγινε πολύ έντονο μόλις βρέθηκα αντιμέτωπος με έναν έμπορο έργων τέχνης».

«Η κλοπή του έργου τέχνης είναι συνήθως το εύκολο μέρος. Η πώληση του έργου τέχνης είναι το δύσκολο μέρος (επειδή) δεν υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στον κόσμο – και σίγουρα δεν υπάρχουν αξιόπιστοι έμποροι έργων τέχνης – που να θέλουν να αγοράσουν κλεμμένη τέχνη. Συχνά, οι κλέφτες δεν έχουν πραγματικά σκεφτεί πώς θα πουλήσουν τα έργα τέχνης»

Ένα φιλόδοξο εγκληματικό «όργιο»

Περίπου 18 μήνες νωρίτερα, είπε ο Γουόκερ, ο Κρίστι είχε εξαφανιστεί απροσδόκητα από το ραντάρ του FBI. Αποδείχθηκε ότι εξέτιε ποινή φυλάκισης, για μια άσχετη κλοπή, στο Σωφρονιστικό Κέντρο της Πολιτείας της Ουάσινγκτον, όπως δείχνουν τα δικαστικά αρχεία. Κατά σύμπτωση, ο Κρίστι μοιραζόταν το ίδιο κελί με τον Κερτ Λίντκε, έναν ατιμασμένο έμπορο έργων τέχνης, ο οποίος, σύμφωνα με το FBI, φυλακίστηκε επειδή πούλησε έργα πελατών του χωρίς να τους καταβάλει τα έσοδα. Χρησιμοποιώντας τις γνώσεις του τελευταίου για την αγορά τέχνης του Σιάτλ – και συγκεκριμένα για το πού βρίσκονταν μερικοί από τους πιο πολύτιμους πίνακες της – οι δύο συγκρατούμενοι άρχισαν να σχεδιάζουν ένα φιλόδοξο εγκληματικό «όργιο», δήλωσε ο Γουόκερ.

Ο Γουόκερ, που εξακολουθούσε να μεταμφιέζεται σε έμπορο έργων τέχνης, επανέλαβε την επαφή με τον Κρίστι μετά την αποφυλάκισή του από τη φυλακή. Σύντομα ο Κρίστι πραγματοποίησε μια επιτυχημένη διάρρηξη, ενώ ο Λίντκε ήταν ακόμη στη φυλακή, σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα. Και δεν άργησε να έρθει η ώρα που ο νέος του συνεργός τηλεφώνησε στον Γουόκερ για να του πουλήσει μερικούς πίνακες – και να τον βολιδοσκοπήσει, είπε ο πρώην ερευνητής.

Ο Γουόκερ χρησιμοποίησε τις γνώσεις του στην αγορά τέχνης για να οικοδομήσει σχέσεις με τον έμπορο, είπε, και κέρδισε την εμπιστοσύνη του διδύμου προσποιούμενος ότι πούλησε τρία από τα κλεμμένα έργα τους. Άρχισε επίσης να συγκεντρώνει πληροφορίες για το επόμενο πιθανό θύμα τους, καθώς το FBI προετοίμαζε μια παγίδα στο σπίτι του στόχου.

Ακόμα και όταν οι αρχές έδειχναν να πλησιάζουν – ο Κρίστι ήρθε αντιμέτωπος με την αστυνομία ενώ παρακολουθούσε την ιδιοκτησία από ένα σταθμευμένο φορτηγάκι, αν και του επετράπη να φύγει από τη σκηνή – ο Γουόκερ πιστεύει ότι η ερμηνεία του ήταν τόσο πειστική που ο Λίντκε αγνοούσε την εμπλοκή του μέχρι το τέλος, αποδίδοντας τη σύντομη συνάντηση του Κρίστι με την αστυνομία στην κακή τύχη.

Το FBI απέτρεψε τη ληστεία και αργότερα συνέλαβε τους δύο συνεργάτες, σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα. Ο Γουόκερ δήλωσε ότι οι ενοχοποιητικές ηχογραφήσεις που συνέλεξε κατά τη διάρκεια της μυστικής επιχείρησης βοήθησαν στην εξασφάλιση καταδικαστικών αποφάσεων τόσο για τον Λίντκε όσο και για τον Κρίστι, με τις κατηγορίες της συνωμοσίας και της μεταφοράς κλεμμένων αγαθών. Το 2011, καταδικάστηκαν σε τέσσερα και πέντε και ένα τέταρτο χρόνια φυλάκισης, αντίστοιχα.

Οι πλαστογραφίες έχουν δύο μορφές: είτε αναπαράγεται ένα γνωστό έργο, είτε δημιουργείται μια νέα σύνθεση στο ύφος του καλλιτέχνη και τοποθετείται ως ένα προηγουμένως μη τεκμηριωμένο έργο.

Βαγδάτη 2003

Η ομάδα Art Crime Team (Έγκλημα κατά της Τέχνης), και η συμμετοχή του Γουόκερ σε αυτήν, χρονολογείται από τα πρώτα χρόνια του πολέμου στο Ιράκ.

Καθώς τα αμερικανικά στρατεύματα προέλαυναν στη Βαγδάτη μετά την εισβολή του 2003, οι «πλιατσικολόγοι» είχαν λεηλατήσει περίπου 15.000 αντικείμενα από το Εθνικό Μουσείο της χώρας μέσα σε μόλις 36 ώρες. Εκείνη την εποχή, ο Γουόκερ, ο οποίος ήταν πράκτορας του FBI από το 1996, εξέφρασε την προθυμία του να διερευνήσει τις κλοπές. Παρά το γεγονός ότι σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και λογιστική στο κολέγιο, τον έλκυαν τα μαθήματα ιστορίας της τέχνης και τον ενδιέφεραν οι υποθέσεις που αφορούσαν την πολιτιστική κληρονομιά.

«Τηλεφώνησα στα κεντρικά γραφεία (σ.σ. του FBI) και είπα: ‘Ει, αν στείλετε μια ομάδα στο Ιράκ, βάλτε με εκπαιδευτή’», θυμάται.

Τελικά, το FBI δεν τον έστειλε, ούτε και κάποιον άλλο πράκτορα, στη Βαγδάτη το 2003. Όμως, εν μέσω ευρείας κριτικής για την αποτυχία της Αμερικής να προστατεύσει τα πολιτιστικά αγαθά του Ιράκ – και συνειδητοποιώντας την ανάγκη για εμπειρογνώμονες που θα εντόπιζαν τα αντικείμενα, ή θα αποστέλλονταν στο εξωτερικό σε μελλοντικά περιστατικά λεηλασίας – το γραφείο δημιούργησε μια εξειδικευμένη ομάδα τέχνης το επόμενο έτος.

Χάρη στο προηγούμενο ενδιαφέρον του και την εσωτερική φήμη του για εξελιγμένες μυστικές επιχειρήσεις, ο Γουόκερ προσλήφθηκε στη μονάδα. Ήταν ένας από τους λιγότερους από 10 ιδρυτικούς πράκτορες που θα εκπαιδεύονταν στην ιστορία, το λεξιλόγιο και, κυρίως, τις επιχειρήσεις τέχνης – εν ολίγοις, όσα περισσότερα ήξερε, τόσο πιο πειστικός μπορούσε να είναι.

Η ομάδα επικεντρώθηκε όχι μόνο σε κλοπές, από σπίτια, γκαλερί ή αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και σε κυκλώματα πλαστογραφίας και εμπορίας. Δεδομένου ότι πολλά κλεμμένα έργα τέχνης καταλήγουν στην αγορά των ΗΠΑ, ερευνούσε επίσης εγκλήματα τέχνης που διαπράττονται στο εξωτερικό. Σήμερα, η μονάδα έχει υπερδιπλασιάσει το μέγεθός της και απασχολεί εμπειρογνώμονες σε τομείς όπως η αρχαιολογία και η ανθρωπολογία, καθώς και πρώην επαγγελματίες της αγοράς τέχνης.

«Τηλεφώνησα στα κεντρικά γραφεία (σ.σ. του FBI) και είπα: ‘Έι, αν στείλετε μια ομάδα στο Ιράκ, βάλτε με εκπαιδευτή»

Δύο δισεκατομμύρια πλαστά δολάρια

Από την ίδρυσή της το 2004, η Ομάδα Art Crime Team έχει ανακτήσει περισσότερα από 20.000 αντικείμενα πολιτιστικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων αντικειμένων από το Εθνικό Μουσείο του Ιράκ (αν και το FBI εκτιμά ότι 7.000 έως 10.000 από αυτά παραμένουν ανεξιχνίαστα). Αυτή η λεία των δύο δεκαετιών αποτιμάται σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια, το οποίο ο Γουόκερ χαρακτήρισε «υπερμεγέθη απόδοση της επένδυσης» για το FBI. Και σε αυτό το ποσό δεν περιλαμβάνεται η πιθανή αξία των κατασχεθέντων απομιμήσεων που θα μπορούσαν να αποφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια αν πωλούνταν με επιτυχία. Μία από τις τελευταίες υποθέσεις του πρώην πράκτορα αφορούσε έναν έμπορο με «αποθέματα αξίας περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων – που ήταν όλα πλαστά», είπε.

Οι πρόσφατες επιτυχίες καταδεικνύουν την ευρεία αρμοδιότητα της μονάδας. Μόνο πέρυσι, οι έρευνές της οδήγησαν στην επιστροφή ενός μουσκέτου της εποχής του Επαναστατικού Πολέμου σε μουσείο της Φιλαδέλφειας, στην ανάκτηση ενός ρολογιού τσέπης που ανήκε κάποτε στον Θίοντορ Ρούσβελτ και αγνοούνταν από τη δεκαετία του 1980 και στον επαναπατρισμό, στην Ιαπωνία, 22 αντικειμένων που λεηλατήθηκαν μετά τη μάχη της Οκινάουα το 1945. Μια από τις πιο προβεβλημένες υποθέσεις της ομάδας αφορούσε ένα ζευγάρι ρουμπινένιες παντόφλες, που φορούσε η Τζούντι Γκάρλαντ ως Ντόροθι στον «Μάγο του Οζ», οι οποίες ανακτήθηκαν 13 χρόνια μετά την κλοπή τους από ένα μουσείο στη Μινεσότα.

Οι ερμηνείες του Γουόκερ βασίζονταν επίσης σε «λεκτικές ή οπτικές» ενδείξεις που ήταν χαρακτηριστικές για τους επαγγελματίες που υποδυόταν. Μερικές φορές ντυνόταν επίσης όπως έπρεπε, φορώντας τα ακριβά ρούχα ενός εμπόρου υψηλών προδιαγραφών ή ντύνονταν σαν το είδος του υπερ-πλούσιου συλλέκτη που «έχει τόσα πολλά χρήματα που δεν χρειάζεται να νοιάζεται για την εμφάνιση», είπε ο πρώην ατζέντης.

Αλλά ενώ υπάρχουν μυστικοί πράκτορες που μπορούν να είναι «οτιδήποτε, ανά πάσα στιγμή, σε οποιοδήποτε μέρος», είπε ο Γουόκερ, ο ίδιος δεν ανήκει σε αυτό το καλούπι, παρά το γεγονός ότι μερικές φορές εκτελεί έως και πέντε μυστικές επιχειρήσεις ταυτόχρονα. Γι’ αυτόν, όλα έχουν να κάνουν με ένα επίπεδο προετοιμασίας – μερικές φορές υπερβολικής προετοιμασίας – που μοιάζει με τη μέθοδο της υποκριτικής.

«Έπρεπε να καταλάβω πώς θα έπρεπε να μοιάζει αυτός ο ρόλος και να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ για να καταλάβω αυτή την περσόνα», είπε. «Αλλά στο τέλος της ημέρας, όταν είσαι σε ρόλο, το καλύτερο πράγμα που μπορείς να κάνεις είναι να είσαι ο εαυτός σου. Είναι πιο εύκολο να πεις ψέματα όταν λες την αλήθεια».

Με άλλα λόγια: Όσο περισσότερα ήξερε, τόσο πιο πειστικός μπορούσε να είναι.

«Είχα πολλές υποθέσεις που αφορούσαν τον Γουόρχολ, είτε κλοπές είτε απομιμήσεις», έφερε ως παράδειγμα ο Γουόκερ. «Η μελέτη του Γουόρχολ και η βαθύτερη γνώση των υλικών του, των διαδικασιών και των συνθέσεών του με βοήθησαν σε πολλές μυστικές επιχειρήσεις».

Με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης χιλιάδες σημεία δεδομένων καταγράφουν μικροσκοπικές λεπτομέρειες της επιφάνειας, αόρατες ακόμη και στο μάτι του μεγαλύτερου πλαστογράφου.

Ληστείες, υποδείξεις και αριστοτέχνες πλαστογράφοι

Οι υποθέσεις φτάνουν στην Art Crime Team με διάφορους τρόπους. Η τοπική αστυνομία μπορεί να ειδοποιήσει το FBI για κλοπές, εάν τα κλοπιμαία διασχίζουν (ή πιστεύεται ότι έχουν διασχίσει) τα σύνορα της πολιτείας. Το γραφείο καλεί επίσης το κοινό να δώσει ανώνυμες πληροφορίες μέσω του Εθνικού Φακέλου Κλεμμένης Τέχνης, μιας βάσης δεδομένων που περιέχει χιλιάδες εξαφανισμένους πίνακες, γλυπτά και αντικείμενα με πολιτιστική αξία, από κηροπήγια έως κεραμικά.

Συνήθως, ωστόσο, τα εξαφανισμένα έργα τέχνης γίνονται αντιληπτά από τις αρχές μόνο όταν εισέρχονται ή επανέρχονται στην αγορά.

«Η κλοπή του έργου τέχνης είναι συνήθως το εύκολο μέρος», δήλωσε ο Γουόκερ. «Η πώληση του έργου τέχνης είναι το δύσκολο μέρος (επειδή) δεν υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στον κόσμο – και σίγουρα δεν υπάρχουν αξιόπιστοι έμποροι έργων τέχνης – που να θέλουν να αγοράσουν κλεμμένη τέχνη. Συχνά, οι κλέφτες δεν έχουν πραγματικά σκεφτεί πώς θα πουλήσουν τα έργα τέχνης».

Ο τρέχων κατάλογος του FBI με τα «10 κορυφαία εγκλήματα τέχνης» περιλαμβάνει διάφορα αντικείμενα υψηλού προφίλ που θα ήταν πλέον σχεδόν αδύνατο να διακινηθούν στην ελεύθερη αγορά. Υπάρχει το βιολί Stradivarius αξίας 3 εκατομμυρίων δολαρίων που κλάπηκε από ένα διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη το 1995 και ο πίνακας του Πιερ-Ογκίστ Ρενουάρ που κλάπηκε σε ένοπλη ληστεία από ένα σπίτι στο Χιούστον το 2011. Έπειτα υπάρχει, κατά την άποψη του Γουόκερ, το ιερό δισκοπότηρο του εγκλήματος τέχνης: Τα 13 έργα, μεταξύ των οποίων πίνακες των Ρέμπραντ, Εντουάρ Μανέ και Εντγκάρ Ντεγκά, που αρπάχτηκαν από το Μουσείο Isabella Stewart Gardner της Βοστώνης σε μια διαβόητη ληστεία του 1990.

Οι πλαστογραφίες έχουν δύο μορφές: είτε αναπαράγεται ένα γνωστό έργο, είτε δημιουργείται μια νέα σύνθεση στο ύφος του καλλιτέχνη και τοποθετείται ως ένα προηγουμένως μη τεκμηριωμένο έργο.

Όσο για τον εντοπισμό ομοειδών αντιγράφων; Εδώ έρχεται τώρα η τεχνολογία. Με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης χιλιάδες σημεία δεδομένων καταγράφουν μικροσκοπικές λεπτομέρειες της επιφάνειας, αόρατες ακόμη και στο μάτι του μεγαλύτερου πλαστογράφου.

* Πηγή: CNN 

---

Περισσότερα Video

Ακολουθήστε το Politica στο Google News και στο Facebook