Politica 89.8
Έκθεση στη Θεσσαλονίκη: Ο αγώνας των Ελλήνων φοιτητών της Ιταλίας κατά της Χούντας
«Όρθιος, με τα χέρια ανοιχτά, έβαλε φωτιά στα βρεμένα από βενζίνη ρούχα του και καθώς οι φλόγες τον τύλιγαν, κραύγαζε: “ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα”». Πρόκειται για απόσπασμα από τηλεγράφημα του πρακτορείου Ασοσιέιτεντ Πρες με αφορμή την αυτοκτονία (αυτοπυρπολισμός) του Έλληνα φοιτητή Κώστα Γεωργάκη, στην κεντρική πλατεία της Γένοβας, τον Σεπτέμβριο του 1970, σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της Χούντας στην Ελλάδα. Μνήμες σαν κι αυτή την ηρωική πράξη, αλλά κι άλλες, από τις πολλές που είχε να επιδείξει το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα στην Ιταλία – «ζωντανεύουν» έως το τέλος του μήνα στη Θεσσαλονίκη.
Έλληνες φοιτητές διαδηλώνουν στους δρόμους ιταλικών πόλεων ζητώντας «ελευθερία» για την Ελλάδα.
Η έκθεση «Ντοκουμέντα της Αντιδικτατορικής Αντίστασης 1967-1974 στην Ιταλία» φιλοξενείται στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής του δήμου Θεσσαλονίκης και η επιμέλειά της ανήκει στους Βασίλη Κονιόρδο, Τριαντάφυλλο Μηταφίδη, Παύλο Νεράντζη και Γιώργο Συννεφάκη.
Ο δημοσιογράφος Παύλος Νεράντζης, μίλησε στο In για εκείνη την περίοδο, εξηγώντας για ποιους λόγους το κίνημα των φοιτητών της Ιταλίας ήταν ίσως ο πιο σημαντικός πόλος αντίστασης κατά της Χούντας στο εξωτερικό. Ο ίδιος ήταν φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια από το 1971, στην «κόκκινη» Μπολόνια όπως ήταν γνωστή λόγω των αριστερών πεποιθήσεων της πλειοψηφίας των κατοίκων της.
Η «κόκκινη» Μπολόνια
Όπως αναφέρει, «μόνο στη Μπολόνια φοιτούσαν εκείνη την περίοδο περίπου 10.000 Έλληνες φοιτητές». Από τα επίσημα στοιχεία υπολογίζεται ότι από το 1967 έως το 1981 οι Έλληνες φοιτητές στην Ιταλία ξεπέρασαν τους 20.000. Ωστόσο δεν ήταν όλοι δημοκράτες ή εναντίον της Χούντας. Την ώρα που σε διάφορες πόλεις οι φοιτητές που αντιδρούν στην δικτατορία των συνταγματαρχών δημιουργούν ενώσεις, κάτι αντίστοιχο γίνεται και από φοιτητές (εξαιρετικά λιγότερους σε αριθμό) που τάσσονται υπέρ της Χούντας. Κάπως έτσι ιδρύεται ο Εθνικός Σύνδεσμος Ελλήνων Σπουδαστών Ιταλίας (ΕΣΕΣΙ), τους πρώτους μήνες του 1968 που θα γίνει γνωστός και ως «Λέγκα των Ελλήνων Φοιτητών».
Υμνητές της Χούντας
Οι πολιτικές αναφορές τους έχουν αφετηρία στο κόμμα της 4ης Αυγούστου, του Κωνσταντίνου Πλεύρη, ο οποίος εκείνη την περίοδο διατελεί σύμβουλος του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Τα μέλη της έχουν άκρες σε όλα τα ελληνικά προξενεία της Ιταλίας και σύμφωνα με όσα αναφέρει ο κ. Νεράντζης, « είναι γνωστό και αποδεδειγμένο ότι καθοδηγούνταν από αξιωματικούς του καθεστώτος οι οποίοι υπηρετούσαν στη βάση του ΝΑΤΟ, στη Νάπολι».
Έντυπο των υμνητών της Χούντας φοιτητών στην Ιταλία, που χαρακτηρίζει το Πραξικόπημα ως «Επανάσταση».
Στα χρόνια που θ’ ακολουθήσουν κι ενώ οι σύνδεσμοι των αντιστασιακών φοιτητών μεγαλώνουν, στη Λέγκα μπαίνουν ακόμα και πράκτορες της ΚΥΠ, ενώ από την πλευρά τους οι φιλοχουντικοί φοιτητές θα αναλάβουν το ρόλο του «καταδότη» για τους συμφοιτητές τους.
«Πρώτα απ’ όλα πίεζαν τους φοιτητές και ειδικά τους πρωτοετείς, να περάσουν από το προξενείο και να υπογράψουν βεβαίωση αποδοχής του καθεστώτος», λέει ο κ. Νεράντζης, προσθέτοντας ότι ήταν οι ίδιοι που «κάρφωναν» τους συμφοιτητές τους οι οποίοι δεν συμμορφώνονταν με τις υποδείξεις: «Εκατοντάδες φοιτητές στερήθηκαν το διαβατήριό τους, είτε τους διακόπηκε με διάφορες αφορμές η αναβολή για το στρατιωτικό τους και τους ζητήθηκε να επιστρέψουν άμεσα στην Ελλάδα και να πάνε φαντάροι».
Οι φοιτητές από την Ελλάδα θα συναντηθούν ουκ ολίγες φορές αντιμέτωποι στους δρόμους, από τη μια οι φασίστες από την άλλη οι δημοκράτες, στο πλευρό αντίστοιχων οργανώσεων της Ιταλίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Έλληνες φοιτητές – υπερασπιστές της Χούντας θα γιορτάσουν μαζί με τους Ιταλούς φασίστες την 28η Οκτωβρίου, όχι όμως για την ελληνική εποποιία στον πόλεμο του 1940, αλλά επειδή ήταν η επέτειος που ξεκίνησε η μεγάλη πορεία του Μουσολίνι προς τη Ρώμη, το 1922.
Η Ιταλία που βράζει
Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο που η Ιταλία μοιάζει με καζάνι που βράζει. Η ιταλική ακροδεξιά ετοιμάζεται να επιχειρήσει κάτι ανάλογο με όσα συνέβησαν στην Ελλάδα το 1967. Το ακροδεξιό παρακράτος στη χώρα επιδίδεται σε σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων με σαφή στόχο την αποσταθεροποίηση του κράτους και την ενοχοποίηση του εξαιρετικά ισχυρού –εκείνη την περίοδο- Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCI). Η απάντηση έρχεται από οργανώσεις της Ιταλικής Αριστεράς, εξωκοινοβουλευτικής και μη, οι οποίες παράλληλα παρέχουν στήριξη στους Έλληνες φοιτητές που αντιμάχονται τη Χούντα.
«Οι επαφές με οργανώσεις όπως το Manifesto της Ροσάνα Ροσάντα, τη Lotta Continua, το Potere Operaio κι άλλες, βοήθησαν τον αγώνα για την πτώση της Χούντας στην Ελλάδα και ταυτόχρονα συνέβαλλαν στη διαμόρφωση μιας πολιτικής κουλτούρας στους Έλληνες φοιτητές», σημειώνει ο κ. Νεράντζης.
Εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας στην Ιταλία αγκαλιάζει τους Έλληνες φοιτητές της αντίστασης και τους βοηθάει με όποιο τρόπο μπορεί. Ακόμα και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα που είχε αναφορές στο ποιο συντηρητικό κομμάτι της ιταλικής Δεξιάς δείχνει διάθεση να βοηθήσει εκείνους που αντιμάχονται το καθεστώς.
Αλλά δεν είναι μόνο ο απλός κόσμος που δείχνει τη συμπαράστασή του. Στο πλευρό των Ελλήνων κατά της Χούντας στέκονται σχεδόν από την πρώτη στιγμή οι Αλμπέρτο Μοράβια, Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, Μικελάντζελο Αντονιόνι, Λουκίνο Βισκόντι, Τζιαν Μαρία Βολοντέ, αλλά κι άλλες προσωπικές από το χώρο των γραμμάτων και των τεχνών.
Η εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα» κυκλοφορούσε κάθε εβδομάδα στη Ρώμη και αποτελούσε την πιο «επαγγελματική» -δημοσιογραφικά- προσπάθεια ενημέρωσης για όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα.
Κι ενώ στην Ελλάδα η λογοκρισία κυριαρχεί παντού, στην Ιταλία και σχεδόν σε κάθε πόλη όπου δραστηριοποιούνται Έλληνες φοιτητές, εκδίδονται έντυπα, είτε σε εβδομαδιαία είτε σε μηνιαία βάση. Το πρώτο έντυπο που κυκλοφόρησε ήταν το περιοδικό «Σπουδαστής» με έδρα τη Ρώμη, στην οποία εκδόθηκε στη συνέχεια η εβδομαδιαία εφημερίδα «Ελεύθερη Πατρίδα». Το επόμενο διάστημα θα κυκλοφορήσουν κι άλλα έντυπα όπως η «Ελεύθερη Φωνή», ο «Φοιτητικός Προβληματισμός», το «Πληροφοριακό Δελτίο» του Ρήγα Φλωρεντίας, η «Νέα Ελλάδα», η «Δημοκρατική Άμυνα» κλπ.
Το μεγαλύτερο κίνημα κατά της Χούντας
«Σε κάθε πόλη όπου σπούδαζαν Έλληνες υπήρχε ένα στέκι, όπου πωλούνταν ελληνικές εφημερίδες κι έντυπα, όπου συγκεντρώνονταν καθημερινά δεκάδες άτομα για να συζητήσουν, να ζυμωθούν πολιτικά, ν’ ανταλλάξουν πληροφορίες και νέα, ήταν ένα άτυπο πολιτικό εργαστήρι», θυμάται ο κ. Νεράντζης. «Μπορώ να πω σχεδόν με βεβαιότητα, ότι στην Ιταλία αναπτύχθηκε το μεγαλύτερο, το πλέον μαζικό και πρωτοποριακό κίνημα που έδρασε εκτός συνόρων, κατά της Χούντας».
