Politica 89.8
Γκλίτερ: Και όμως… δεν λάμπει πάντα – Ο ρόλος του στη διαταραχή της ζωής στον ωκεανό
Το γκλίτερ είναι συνώνυμο του χρώματος και της διασκέδασης και χρησιμοποιείται στο μακιγιάζ, στην τέχνη και στις χειροτεχνίες. Όμως η λάμψη του, κρύβει μία πιο σκοτεινή πλευρά.
Η χρυσόσκονη συχνά καταλήγει μακριά από τα πάρτι και τις ευχετήριες κάρτες, φτάνοντας ακόμη και σε παραλίες, καθώς ξεβράζεται από την παλίρροια.
Πώς το γκλίτερ επηρεάζει τους ωκεανούς
Σε πρόσφατη έρευνα των Juan Diego Rodriguez-Blanco και Kristina Petra Zubovic που δημοσιεύθηκε στο Conversation, ανακαλύφθηκε ότι το γκλίτερ -συγκεκριμένα, το είδος που κατασκευάζεται από ένα κοινό πλαστικό πολυμερές που ονομάζεται τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET)- δεν μολύνει απλώς τον ωκεανό. Μπορεί, ακόμα, να παρέμβει ενεργά στη θαλάσσια ζωή καθώς σχηματίζει κελύφη και σκελετούς, πράγμα που είναι πολύ πιο σημαντικό από ό,τι ακούγεται.
Με απλά λόγια: η λάμψη βοηθά στο σχηματισμό κρυστάλλων που η φύση δεν είχε σχεδιάσει. Και αυτοί οι κρύσταλλοι μπορούν να σπάσουν το γκλίτερ σε ακόμη μικρότερα κομμάτια, καθιστώντας το πρόβλημα της ρύπανσης χειρότερο και πιο μακροχρόνιο.
Συνηθίζουμε να σκεφτόμαστε τα μικροπλαστικά ως μικροσκοπικές χάντρες από τα scrubs προσώπου ή ίνες από τα ρούχα, αλλά το γκλίτερ αποτελεί μία δική της ξεχωριστή κατηγορία. Συχνά είναι κατασκευασμένο από πλαστική μεμβράνη σε στρώσεις με μεταλλικές επιστρώσεις – το ίδιο υλικό που συναντάμε σε είδη χειροτεχνίας, καλλυντικά, διακοσμητικά για πάρτι και ρούχα. Είναι λαμπερό, πολύχρωμο και ανθεκτικό – και εξαιρετικά μικροσκοπικό. Αυτό το καθιστά δύσκολο να καθαριστεί και εύκολο για τα θαλάσσια ζώα να το φάνε, επειδή μοιάζει νόστιμο.
Ωστόσο, η ερευνητική εργασία των επιστημόνων στο περιοδικό Environmental Sciences Europe υποδηλώνει ότι αυτό που πραγματικά διαφοροποιεί το γκλίτερ από τα άλλα μικροπλαστικά είναι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται μόλις εισέλθει στον ωκεανό. Αλληλεπιδρά ενεργά με το περιβάλλον του και δεν παρασύρεται απλά και παθητικά.
Στο εργαστήριό τους, αναδημιούργησαν συνθήκες θαλασσινού νερού και προσέθεσαν γκλίτερ στο μείγμα για να διερευνήσουν αν η χρυσόσκονη θα επηρέαζε τον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται τα ορυκτά – όπως αυτά που χρησιμοποιούν τα θαλάσσια ζώα για να φτιάξουν τα κελύφη τους. Αυτό που παρατήρησαν συνέβη εκπληκτικά γρήγορα και με απίστευτη συνέπεια: το γκλίτερ ξεκινούσε τον σχηματισμό ορυκτών όπως ο ασβεστίτης, ο αραγωνίτης και άλλοι τύποι ανθρακικού ασβεστίου σε μια διαδικασία γνωστή ως «βιομεταλλοποίηση».
Αυτά τα ορυκτά είναι τα δομικά στοιχεία που χρησιμοποιούν πολλά θαλάσσια πλάσματα – συμπεριλαμβανομένων των κοραλλιών, των αχινών και των μαλακίων – για να κατασκευάσουν τα σκληρά τους μέρη. Αν το γκλίτερ διαταράσσει όντως την συγκεκριμένη διαδικασία, θα μπορούσαμε να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια σοβαρή απειλή για τη ζωή των ωκεανών.
Η ταχύτατη ανάπτυξη των κρυστάλλων
Κάτω από το μικροσκόπιο, διαπιστώθηκε ότι τα σωματίδια γκλίτερ δρουν σαν μικρές πλατφόρμες για την ανάπτυξη κρυστάλλων. Ορυκτά σχηματίστηκαν σε όλες τις επιφάνειές τους, ειδικά γύρω από ρωγμές και άκρες. Δεν επρόκειτο για μια αργή ανάπτυξη, καθώς οι κρύσταλλοι εμφανίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά.
Το συγκεκριμένο φαινόμενο μπορεί να περιπλέξει τις φυσικές διεργασίες, αναφέρει το Conversation. Τα θαλάσσια πλάσματα χρησιμοποιούν πολύ ακριβείς συνθήκες για να φτιάξουν το κέλυφός τους στο σωστό σχήμα και με τη σωστή αντοχή. Όταν έρχεται κάτι σαν το γκλίτερ και αλλάζει τους κανόνες – επιταχύνοντας την ανάπτυξη των κρυστάλλων, αλλάζοντας τους τύπους των κρυστάλλων που σχηματίζονται – μπορεί να μπερδέψει αυτές τις διεργασίες αυτές. Όπως όταν κάποιος ψήνει ένα κέικ και ξαφνικά ο φούρνος θερμαίνεται στους 1.000ºC, θα έχει στο τέλος ένα κέικ – αλλά δεν θα είναι αυτό που σκόπευε να ψήσει.
Ακόμα χειρότερα, καθώς οι κρύσταλλοι μεγαλώνουν, πιέζουν τα στρώματα του γκλίτερ, με αποτέλεσμα αυτό να ραγίσει, να ξεφλουδίσει και να διαλυθεί. Αυτό σημαίνει ότι η χρυσόσκονη καταλήγει να μετατρέπεται σε ακόμη μικρότερα κομμάτια, γνωστά ως νανοπλαστικά, τα οποία απορροφώνται ευκολότερα από τη θαλάσσια ζωή και είναι σχεδόν αδύνατο να απομακρυνθούν από το περιβάλλον.
Τα μικροπλαστικά τρώγονται από τη θαλάσσια ζωή, από τα ψάρια και τις χελώνες μέχρι τα στρείδια και το πλαγκτόν. Αυτό επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα ζώα τρέφονται, αναπτύσσονται και επιβιώνουν. Όταν τρώμε θαλασσινά, αυτά τα μικροπλαστικά γίνονται μέρος της δικής μας διατροφής.
Αλλά τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι το γκλίτερ δεν τρώγεται απλώς. Αλλάζει τη χημεία του ωκεανού με μικροσκοπικούς αλλά σημαντικούς τρόπους. Προάγοντας το λάθος είδος ανάπτυξης ορυκτών, η χρυσόσκονη μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο τα ωκεάνια ζώα σχηματίζουν το κέλυφος ή τον σκελετό τους.
Αυτό το πρόβλημα δεν σταματάει με την άγρια ζωή. Ο ωκεανός παίζει βασικό ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος της Γης και ο σχηματισμός ορυκτών αποτελεί μέρος αυτής της εξίσωσης. Εάν ο σχηματισμός ανθρακικού ασβεστίου στον ωκεανό αλλάξει, θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρακας κινείται στον πλανήτη.
Αυτό που μας φαίνεται μικρό και λαμπερό μπορεί να είναι ένας μεγάλος, αθόρυβος διαταράκτης για τον θαλάσσιο κόσμο.
Και από τη στιγμή που είναι εκεί έξω, δεν πρόκειται να εξαφανιστεί.
