Politica 89.8
Η Άγκυρα μετρά τις πληγές της στο ενεργειακό μπρα-ντε-φερ της Ανατολικής Μεσογείου
Η έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας και οι κινήσεις της Άγκυρας να προχωρήσει σε έρευνες για υδρογονάνθρακες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας συνδέονται άμεσα με τις ευρύτερες ενεργειακές εξελίξεις και τις συμμαχίες που έχουν οικοδομηθεί τα τελευταία χρόνια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ερήμην της γείτονος.
Ουσιαστικά η Τουρκία, έχοντας αποκλειστεί από τις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται την τελευταία δεκαετία στην ενεργειακή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, επιχειρεί να επανέλθει στο προσκήνιο και να ανακτήσει διαπραγματευτικά ατού στο γεωπολιτικό “μπρα-ντε-φερ” στο οποίο ήδη μετρά πολυάριθμες ήττες. Υπογραμμίζεται ότι με αιχμή του δόρατος τις ανακαλύψεις ενεργειακών κοιτασμάτων υπήρξε τα τελευταία χρόνια αλλαγή των συσχετισμών και των συμμαχιών στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με πρωταγωνιστές την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα. Η τριμερής συνεργασία που ξεκίνησε με άξονα την ενέργεια το 2014 ήδη έχει διευρυνθεί και ισχυροποιηθεί με τη συμμετοχή της Αιγύπτου, της χώρας με τα μεγαλύτερα ενεργειακά αποθέματα στην περιοχή. Στο επίκεντρο των διεργασιών βρίσκεται η αξιοποίηση των τεράστιων ενεργειακών κοιτασμάτων, που λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας αλλά και των αναγκών της αγοράς προορίζονται πρωτίστως να ενισχύσουν τη μελλοντική ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι παράλληλα με τις ανακαλύψεις των κοιτασμάτων στις ΑΟΖ του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Κύπρου, προωθούνται σημαντικά έργα υποδομής με κυριότερο τον υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου EastMed, ένα έργο που έχει χαραχτεί να διέρχεται μέσα από τις ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου, συνδέοντας τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο συγκεκριμένος αγωγός έχει μπει στο στόχαστρο της τουρκικής διπλωματίας. Ένα ακόμη σημαντικό έργο υποδομής το οποίο de facto αποτελεί ορισμό ΑΟΖ και δικαίωμα δραστηριότητας της υφαλοκρηπίδας είναι η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου (Euroasia Interconnector).
Προσεκτικός σχεδιασμός
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία επιχειρεί να διεξαγάγει έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο και αμφισβητώντας τα κυρίαρχα δικαιώματα κρατών της περιοχής. Μέσω της κρατικής εταιρείας πετρελαίων TPAO η Άγκυρα έχει ήδη πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες στην επίμαχη περιοχή και έχει προχωρήσει στην αξιολόγηση των ευρημάτων. Οι τελευταίες κινήσεις του ερευνητικού σκάφους Οruc Reis αφορούσαν συμπληρωματικές έρευνες για την επιλογή των γεωτρητικών στόχων. Δηλαδή, οι πρόσφατες προκλήσεις της γείτονος περισσότερο έχουν ως στόχο την αμφισβήτηση του status και των συμμαχιών που έχουν οικοδομηθεί στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου ερήμην της Άγκυρας και λιγότερο να προχωρήσουν ουσιαστικά οι όποιες έρευνες για υδρογονάνθρακες. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η NAVTEX για τις έρευνες του Οruc Reis η οποία ήταν προσεκτικά σχεδιασμένη και αφορούσε το μεγαλύτερο κομμάτι της το σημείο όπου ενώνονται τα όρια υφαλοκρηπίδας της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου.
Η στρατηγική
Στρατηγικά οι κινήσεις της Τουρκίας ακολουθούν μια συγκεκριμένη κλιμάκωση: η αρχή έγινε με την έκδοση χαρτών παραχωρήσεων στην τουρκική εταιρεία πετρελαίου και συνοδεύτηκε από ανακοινώσεις σε διεθνή φόρουμ. Στόχος η δημιουργία αρχικής σύγχυσης και αμφισβήτησης για την κυριαρχία των περιοχών. Στο επόμενο στάδιο η Άγκυρα προχωρεί σε σεισμικές έρευνες για τον προσδιορισμό των θέσεων γεωτρήσεων. Καθώς μάλιστα μέχρι σήμερα οι διεθνείς εταιρείες σεισμικών ερευνών αρνούνται λόγω της προφανούς παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου να εμπλακούν στις τουρκικές έρευνες η Άγκυρα έχει προμηθευτεί δικά της σεισμογραφικά σκάφη, εξοπλίζοντας την κρατική εταιρεία TPAO. Το τρίτο στάδιο αφορά τη διενέργεια γεωτρήσεων, οι οποίες πραγματοποιούνται επίσης με ιδιόκτητα γεωτρητικά σκάφη καθώς για τους ίδιους λόγους οι διεθνείς εξειδικευμένες εταιρείες αρνούνται να εμπλακούν στις τουρκικές σκοπιμότητες.
Ποιες είναι οι σκοπιμότητες αυτές; Όπως έδειξαν και οι κινήσεις που έγιναν στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας με τα ιδιόκτητα γεωτρύπανα της TPAO, “Φατίχ” και “Γιαβούζ”, στόχος είναι η δημιουργία τετελεσμένων με την εγκατάσταση εξεδρών παραγωγής, σε περίπτωση βεβαίως που οι έρευνες στεφθούν με επιτυχία. Σε κάθε περίπτωση, όπως συνέβη στην Κύπρο αλλά και στην περίπτωση των ερευνών εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει status αμφισβήτησης, που θα δώσει πλεονέκτημα σε ενδεχόμενες μελλοντικές συζητήσεις για συνεκμετάλλευση των πιθανών ενεργειακών πόρων, ακόμη και εκείνων που δεν της ανήκουν με βάση το Διεθνές Δίκαιο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ειδικά για την περιοχή του Καστελόριζου οι έρευνες και οι σεισμικές καταγραφές που πραγματοποιήθηκαν από την TPAO στο πρόσφατο παρελθόν κατέδειξαν ότι η περιοχή είναι πετρελαιοπιθανή, δηλαδή έχει τις προϋποθέσεις για ύπαρξη πετρελαϊκών συστημάτων, καθώς παρατηρούνται διαφυγές υδρογονανθράκων σε λασποηφαίστεια αλλά και ομοιότητες με περιοχές της ανατολικής Μεσογείου όπου έγιναν ανακαλύψεις κοιτασμάτων. Οι τελευταίες κινήσεις του Οruc Reis πιθανόν να συνδέονται με ανάγκες για διενέργεια συμπληρωματικών σεισμικών καταγραφών ακόμη και σεισμικών τριών διαστάσεων 3D, οι οποίες γίνονται προκειμένου να εντοπιστούν και να προσδιοριστούν γεωτρητικοί στόχοι, για το επόμενο βήμα με βάση την τακτική που ακολουθεί η Άγκυρα.
Η σημασία της περιοχής
Οι ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Μέχρι σήμερα και ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη και άλλες έρευνες σε Αίγυπτο, Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα, έχει ανακαλυφθεί ένα συνολικό ενεργειακό απόθεμα της τάξης των 5 τρισ. κυβικών μέτρων φυσικού αέριου. Το αέριο αυτό είναι ικανό να αποτελέσει μια νέα πηγή τροφοδοσίας για τις αγορές της Ευρώπης, με ένα σημαντικό κομμάτι της να αποτελεί ενδογενή παραγωγή και δη από χώρα στενό μέλος της Ευρωζώνης, την Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται το ενδιαφέρον και η παρουσία μεγάλων και σοβαρών πετρελαϊκών εταιρειών, όπως οι Shell, Exxon Mobil, Total, Eni, Qatar Petroleum, Statoil αλλά και η Noble, που πρόσφατα εξαγοράστηκε από τη Chevron.
