Politica 89.8
Κονκλάβιο: Αλήθειες και ψέματα στην ταινία – Σύμφωνα με ειδικούς του Βατικανού
Η λέξη «κονκλάβιο», από τα λατινικά «cum clave» (με κλειδί), αναφέρεται στην απομόνωση των εκλεκτόρων-καρδιναλίων και τη μυστικότητα της διαδικασίας. Το αποτέλεσμα βέβαια είναι η διαχρονική και διεθνής περιέργεια του τι συμβαίνει κεκλεισμένων των θυρών.
Αλλά για το επικείμενο κονκλάβιο μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, οι τάξεις των «ειδικών» πάνω στη διαδικασία έχουν διογκωθεί χάρη στο Χόλιγουντ.
Η ταινία «Κονκλάβιο», ένα κυκλοθυμικό πολιτικό θρίλερ του 2024, εισήγαγε πολλούς στην παλαιά διαδικασία επιλογής με τους μυστικούς κανόνες και τη μεγάλη τελετή- αν και με κάποια «μαγειρέματα» για… το plot.
Αν και έχει τους επικριτές της, η ταινία αντιμετωπίζει τη σοβαρότητα μιας παπικής εκλογής με σεβασμό και απεικονίζει με ακρίβεια πολλές τελετουργίες και τα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σημερινή Καθολική Εκκλησία. Αλλά οι ειδικοί του Βατικανού προειδοποιούν ότι η ταινία δεν τα κάνει όλα σωστά.
«Διέπραξε θανάσιμο αμάρτημα και θα αφοριζόταν αυτόματα. Μια τέτοια ενέργεια θα ήταν κατάφωρα λανθασμένη»
Σκηνικά και αισθητική
Η ταινία υπερέχει στην αναπαράσταση της εικόνας και της ατμόσφαιρας ενός κονκλαβίου.
«Η ταινία κάνει πολλά σωστά. Προσπάθησαν να αναπαραστήσουν με ακρίβεια το σκηνικό του Βατικανού», δήλωσε σε ηλεκτρονικό μήνυμα ο Ουίλιαμ Κάβανο, καθηγητής Καθολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο DePaul στο Σικάγο. «Δείχνουν ότι μεγάλο μέρος του δράματος είναι γύρω από τις συζητήσεις πριν από το Κονκλάβιο μεταξύ των καρδιναλίων».
Δεν πρόκειται για μια τέλεια αναπαράσταση, σύμφωνα με τον αιδεσιμότατο Τόμας Ρις, ανώτερο αναλυτή της Religion News Service και εμπειρογνώμονα του Βατικανού.
Χαρακτήρισε τις αξίες παραγωγής της ταινίας «θαυμάσιες», αλλά σημείωσε μικρές αποκλίσεις στο ντύσιμο των καρδιναλίων.
«Το κόκκινο στα ενδύματα των καρδιναλίων ήταν βαθύ κόκκινο, ενώ στην πραγματικότητα είναι πιο πορτοκαλί. Ειλικρινά, μου αρέσει περισσότερο η χολιγουντιανή εκδοχή», δήλωσε ο Ρις, ιησουίτης ιερέας που έγραψε το βιβλίο «Inside the Vatican: The Politics and Organization of the Catholic Church», δήλωσε σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα.
«Το κόκκινο στα ενδύματα των καρδιναλίων ήταν βαθύ κόκκινο, ενώ στην πραγματικότητα είναι πιο πορτοκαλί. Ειλικρινά, μου αρέσει περισσότερο η χολιγουντιανή εκδοχή»
Παπικά πρωτόκολλα
Η ταινία ευθυγραμμίζεται με τις προσδοκίες της πραγματικής ζωής για ένα γρήγορο κονκλάβιο, δήλωσε ο Μάσιμο Φατζιόλι, καθηγητής ιστορικής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Villanova στην Πενσυλβάνια.
«Ένα κονκλάβιο με μεγάλη διάρκεια θα έστελνε το μήνυμα μιας Εκκλησίας διχασμένης και πιθανώς στα πρόθυρα σχίσματος. Η ιστορία των κονκλαβίων τον τελευταίο αιώνα είναι στην πραγματικότητα μια ιστορία σύντομων (σ.σ. χρονικά) κονκλαβίων», δήλωσε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο AP News.
Ο Ρις επεσήμανε και άλλες αποκλίσεις. Ενώ η διαδικασία της ψηφοφορίας απεικονίζεται με ακρίβεια, είπε, τα ψηφοδέλτια καίγονται όχι μετά από κάθε ψηφοφορία, αλλά μετά από κάθε συνεδρία, η οποία είναι συνήθως δύο ψηφοφορίες.
«Το μεγαλύτερο λάθος στην ταινία ήταν η αποδοχή ενός καρδιναλίου in pectore στο κονκλάβιο»
Τα «τραβηγμένα»
Υπάρχουν μερικά ιδιαίτερα κραυγαλέα λάθη που, αν διορθώνονταν, θα οδηγούσαν σε μια πολύ διαφορετική ταινία.
Ένας βασικός χαρακτήρας της ταινίας, ο αρχιεπίσκοπος της Καμπούλ του Αφγανιστάν, φτάνει λίγο πριν από το κονκλάβιο με χαρτιά που δηλώνουν ότι ο μακαρίτης Πάπας τον είχε κάνει καρδινάλιο «in pectore» – «μυστικά» – επιτρέποντάς του να ψηφίσει για τον επόμενο Πάπα.
«Το μεγαλύτερο λάθος στην ταινία ήταν η αποδοχή ενός καρδιναλίου in pectore στο κονκλάβιο», δήλωσε ο Ρις. «Εάν το όνομα δεν ανακοινωθεί δημοσίως από τον Πάπα παρουσία του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, δεν έχει δικαίωμα να συμμετάσχει σε ένα κονκλάβιο».
Ο Κάβανο συμφώνησε και σημείωσε ότι, αν και η ανατροπή της ταινίας σχετικά με τον αρχιεπίσκοπο της Καμπούλ ήταν τραβηγμένη, δείχνει μια ορισμένη αλήθεια για τα κονκλάβια.
«Οι καρδινάλιοι δεν ξέρουν πάντα ποιον παίρνουν όταν εκλέγουν έναν πάπα», είπε. «Αν οι καρδινάλιοι ήξεραν πώς θα ήταν ο (Χόρχε Μάριο) Μπεργκόλιο ως Πάπας Φραγκίσκος, πολλοί από αυτούς δεν θα τον ψήφιζαν. Ο Πίος ΙΧ εξελέγη ως φιλελεύθερος και μετατράπηκε σε αρχισυντηρητικό. Ο Ιωάννης XXIII υποτίθεται ότι ήταν ένας χαρούμενος υπηρεσιακός πάπας και εξαπέλυσε το Βατικανό ΙΙ».
Μια άλλη από τις πιο παράξενες ιστορίες της ταινίας περιλαμβάνει τον κοσμήτορα του Κολεγίου των Καρδιναλίων που σπάει τη σφραγίδα της εξομολόγησης αποκαλύπτοντας σε έναν άλλο καρδινάλιο τι του εξομολογήθηκε μια καλόγρια, είπε ο Ρις.
«Διέπραξε θανάσιμο αμάρτημα και θα αφοριζόταν αυτόματα. Μια τέτοια ενέργεια θα ήταν κατάφωρα λανθασμένη», δήλωσε ο Ρις.
Επιπλέον, το να πληρώνει ένας καρδινάλιος για ψήφους, όπως φαίνεται στην ταινία, είναι ανήκουστο στη σύγχρονη εποχή, είπε ο Κάβανο, και η πολιτικολογία είναι υπερβολική.
«Aκόμη και κάποιος που θεωρούμε φιλελεύθερο καρδινάλιο είναι αρκετά συντηρητικός με βάση τα κοσμικά πρότυπα»
Το ίδιο και η πολιτική
Η ταινία κάνει λάθος στο να κάνει τους καρδιναλίους είτε φιλελεύθερους είτε συντηρητικούς, δήλωσε ο Κερτ Μάρτινς, καθηγητής κανονικού δικαίου στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής στην Ουάσινγκτον.
«Αυτές οι ταμπέλες δεν μας βοηθούν», είπε επειδή οι καρδινάλιοι είναι πολύ προσεκτικοί στην έκφραση των απόψεών τους και «ακόμη και κάποιος που θεωρούμε φιλελεύθερο καρδινάλιο είναι αρκετά συντηρητικός με βάση τα κοσμικά πρότυπα».
Και πρόσθεσε ότι ακόμη και σε ένα ασυνήθιστα μεγάλο κονκλάβιο όπως το φετινό, ο κανόνας που απαιτεί ο επόμενος Πάπας να κερδίζει τουλάχιστον την πλειοψηφία των δύο τρίτων των ψήφων εξασφαλίζει ότι «ό,τι κι αν ονομάζουμε ακραίο» πιθανότατα δεν θα πάρει αρκετές ψήφους.
*Πηγή: AP News
