Politica 89.8
Τσίπρας: Οι 30 μέρες στο Harvard – Από την εθνική στην προοδευτική πυξίδα
Με ένα βαρύ πρόγραμμα πλούσιο σε ουσιαστικές συναντήσεις, διαλέξεις και ζωντανούς διαλόγους με την ακαδημαϊκή και πολιτική ελίτ των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Αλέξης Τσίπρας ολοκλήρωσε ένα από τα πιο εποικοδομητικά ταξίδια της πολιτικής του διαδρομής σε ιδιαίτερα φορτισμένη περίοδο τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Ευρώπη.
Προσκεκλημένος από το Πανεπιστήμιο Harvard και το Center for European Studies (CES), συμμετείχε σε κύκλους διαλέξεων, συζητήσεων και σεμιναρίων, όπου παρουσίασε αναλυτικά τις προτάσεις του για μια στρατηγικά αυτόνομη και κοινωνικά δίκαιη Ευρώπη αλλά και το όραμά του για μια κυβερνώσα αριστερά που θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις και θα την εμπιστευτούν ξανά τα πλατιά λαϊκά στρώματα.
Ο Αλέξης Τσιπρας έδωσε δυο μεγάλες ανοιxτές διαλέξεις στο πανεπιστημιακό κοινό, μια στο CES για το μέλλον της Ευρώπης και μια Kennedy school Harvard για το μέλλον της της προοδευτικής παράταξης.
Μια ανοιχτή ομιλία στο Harvard China forum για τις διεθνείς εξελίξεις το ρόλο της Κίνας και τη σχέση της με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Ανέλυσε τις θέσεις του σε δυο σεμινάρια για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, ένα στο Center for American Progress με κοινό διπλωμάτες και αναλυτές στην Ουάσιγκτον και ένα στο CES με κοινό καθηγητές και διδακτορικούς φοιτητές του ιδρύματος.
Σε ένα σεμινάριο για τη κρίση χρέους της ευρωζώνης το 2009-2015, στο Kenedy school, ενώπιον καθηγητών και μεταπτυχιακών φοιτητών οικονομικών σπουδών.
Και σε ένα για την ιστορική σύγκριση της ευρωζώνης με τη Αρχαιοελληνική Συμμαχία της Δήλου, ενώπιον φοιτητών του προπτυχιακού κύκλου.
Συναντήσεις με κορυφαίους ακαδημαϊκούς και πολιτικούς
Ο πρώην Πρωθυπουργός συνομίλησε επίσης με κορυφαίους ακαδημαϊκούς και πολιτικούς, όπως μεταξύ άλλων :
* Με τον φιλόσοφο Μάικλ Σάντελ για τα διλήμματα της ισότητας και της αριστείας
* Με τον θεωρητικό της ήπιας ισχύος, Τζόζεφ Νάι, για το μέλλον της διπλωματίας
* Με τον εφευρέτη του Παγκόσμιου Ιστού, Σερ Τιμ Μπέρνερς-Λι, για την προστασία των ανοιχτών ψηφιακών δικαιωμάτων
*Με την συγγραφέα του βιβλιου «Ο Καπιταλισμός της επιτήρησης», Shoshanna Zuboff, για τις συνθήκες της ψηφιακής χειραγώγησης.
* Με τους κορυφαίους οικονομολόγους Ρίτσαρντ Πάρκερ και Ricardo Hausmann για τις νέες προκλήσεις της παγκόσμιας οικονομίας
* Με τον Μπέρνι Σάντερς, τον Κρις Βαν Χόλλεν, τον Ρο Χάνα και τον Εντ Μάρκι για τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και την κλιματική κρίση
Επαναπροσδιορισμός της κυβερνώσας αριστεράς
Με την παρουσία και τις ομιλίες του στο Harvard o Αλέξης Τσίπρας φαίνεται να μπαίνει σε μια νέα φάση της παρέμβασης και επανατοποθέτησής του στο διεθνές και το εγχώριο πολιτικό σκηνικό.
Από τις παρεμβάσεις είναι σαφές ότι επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει την έννοια της κυβερνώσας αριστεράς όχι όμως σε εθνικό αλλά στο υπερεθνικό πλαίσιο μια παγκοσμιοποιημένης και αλληλοεξαρτώμενης οικονομίας και διακυβέρνησης.
Να αναλύσει τις αιτίες τις υποχώρησης της διεθνώς έναντι της αναδυόμενης ακροδεξιάς, αλλά και να περιγράψει το μονοπάτι της επανόδου της.
Ενώ σε ότι αφορά τις διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις, ενδιαφέρον έχει ότι δεν δίστασε να δημοσιοποιήσει ένα πολυσέλιδο κείμενο θέσεων για την εξωτερική πολιτική, την ημέρα που έπαιρνε το αεροπλάνο για τη Βοστόνη, στο οποίο περίοπτη θέση κατέχει η σκληρή κριτική του στο Δύση και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ για τη στρατηγική ένταξης της Ουκρανίας στο NATO, η οποία εκτιμά πως αποτέλεσε θρυαλλίδα για τον καταστροφικό πόλεμο που ακολούθησε.
Σε αυτόν τον καμβά τοποθέτησε τόσο τη κεντρική του ομιλία για το μέλλον της Ευρώπης όσο και τις δυο διαλέξεις του για την εξωτερική πολιτική.
Η έννοια της πυξίδας άλλωστε φαίνεται να είναι καθοριστική στη σκέψη του τόσο σε ότι αφορά τις γεωπολιτικές εξελίξεις όσο όμως και σε ότι αφορά τη χώρα και την προοδευτική παράταξη.
Σύμφωνα με το ομώνυμο πολυσέλιδο πόνημά του, απαιτείται μια νέα εθνική πυξίδα για να αντιμετωπίσει η Ελλάδα τις σημερινές αυξημένες διεθνείς προκλήσεις και να αξιoποιήσει τις ευκαιρίες που ανοίγονται.
Η οποία και συμπληρώνεται, σύμφωνα με τις ομιλίες του για το μέλλον της Ευρώπης (στο Center for European Studies του Harvard) και την ομιλία του για τον κόσμο σε συνέχεια του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας (στο Harvard China Forum), όπου αναδεικνύεται η ανάγκη συνολικού επαναπροσδιορισμού τόσο της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας όσο και των διεθνών ισορροπιών σε μια εύθραυστη γεωπολιτική συγκυρία.
Και η λογική της ανάγκης επαναπροσδιορισμού του στίγματος και της πορείας ολοκληρώνεται με τις θέσεις του για την αριστερά και το μέλλον της, όπου μιλά για μια νέα προοδευτική πυξίδα – στην οποία αναφέρεται κατά την τελευταία του ομιλία στο Kennedy School του Harvard- για να ξανασταθούν στα πόδια τους οι προοδευτικές δυνάμεις σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο.
Σε αυτό το πλαίσιο φαίνεται να αναδεικνύει κάποια σημαντικά συμπεράσματα:
1. Για την θέση της Ελλάδας στον κόσμο
– Μιλά για την ανάγκη μιας ενεργητικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής στην προάσπιση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων, επικαλούμενος και όσα έπραξε η χώρα επί πρωθυπουργίας του, όπως την εξασφάλιση ευρωπαικών κυρώσεων κατά της Τουρκίας το 2019, την αναχαίτιση του Barbaros το 2018, την καθιέρωση του σχήματος 3+1 και του Στρατηγικού Διαλόγου με τις ΗΠΑ και την ανάγκη για αναβάθμιση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Ασκεί δε έντονη κριτική στην κυβέρνηση υης ΝΔ για έλλειψη στρατηγικής ειδικά στο θέμα του καλωδίου. Σε αυτό το πλαίσιο έχει αξία και η επίθεση που του έγινε από Τουρκικά μέσα επειδή τόνισε την ανάγκη οι ΗΠΑ να στηρίξουν την Ελλάδα στο θέμα του καλωδίου και να μην πουλήσουν F35 στην Τουρκία.
– Ζητά ενεργητική εξωτερική πολιτική και σε σχέση με την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στη Χάγη και λύση στο Κυπριακό στη βάση του πλαισίου Κρανς Μοντανά. Όπου αντιπαραβάλλει την επιτυχή στρατηγική των Πρεσπών με την παντελή έλλειψη στρατηγικής στις αποτυχημένες συνομιλίες του 2024 για τη Χάγη.
– Περιγράφει το όραμά του για μια διεκδικητική, πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική από την Ελλάδα τόσο εντός της ΕΕ όσο και πέρα από αυτήν, με ανάδειξη του ρόλου της ως πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας στα Βαλκάνια, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή.
Αντιπαραβάλει δε τη θέση του, με τη σημερινή επικίνδυνη στρατηγική του προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης, ασκώντας έντονη κριτική στην Κυβέρνηση για την στρατιωτική εμπλοκή της στο Ουκρανικό και στη Σαουδική Αραβία και την ελλειψη βαλκανικής πολιτικής. Προτείνει δε την άμεση καθιέρωση διαύλων επικοινωνίας με την Ρωσία.
2. Σε σχέση με την Ευρώπη
– Υπογραμμίζει ότι η Γερμανία δεν μπορεί να απομακρύνεται από τη λογική Σόιμπλε στα οικονομικά με το πακέτο 900 δις και την κατάργηση του φρένου χρέους και να μην αποδέχεται αλλαγή της ευρωπαικής οικονομικής αρχιτεκτονικής.
Υποστηρίζει το όριο χρέους να τεθεί στο 100%, να καθιερωθεί ευρωπαικό υπουργείο οικονομικών που να προβαίνει στην έκδοση κοινού χρέους όχι μόνο για την άμυνα αλλά κυρίως για τα ευρωπαικά δημόσια αγαθά και τις πολιτικές συνοχής.
Συντάσσεται όμως και με την παράλληλη εμβάθυνση της ευρωπαικής αγοράς στη βάση των εκθέσεων Λέττα και Ντράγκι προκειμένου να γίνει πιο ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο.
– Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίζει ότι η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει ως δύναμη ειρήνης και σταθερότητας και όχι μόνο αποτροπής. Ότι η στρατηγική αυτονομία της δεν μπορεί να εδραιωθεί πάνω στη λογική μιας πολεμικής οικονομίας απέναντι σε εχθρούς, αλλά στην ενίσχυση των θεσμών της και την αναβάθμιση του διεθνούς της ρόλου στη βάση των ιδρυτικών της αρχών.
– Τονίζει ότι η Δύση έκανε μεγάλο λάθος το 2008 υποστηρίζοντας Νατοική και όχι την αυτοτελή ευρωπαική προοπτική της Ουκρανίας, Γεωργίας και Μολδαβία. Σε αυτό το πλαίσιο τονίζει την ανάγκη η ΕΕ να αναβαθμίσει τον διεθνή της ρόλο μέσω της προώθησης της ειρήνης στην Ουκρανία και της ευρωπαικής της προοπτικής, της διεύρυνσης στα Δυτικά Βαλκάνια και της ενεργούς εμπλοκής στο Κυπριακό.
Παράλληλα τονίζει της καταστροφικές συνέπειες της λογικής των «δύο μέτρων και δύο σταθμών» που κυριάρχησε τα προηγούμενα χρόνια της φιλελεύρης διεθνούς τάξης πραγμάτων και καλεί τόσο σε κυρώσεις εις βάρος του Ισραήλ όσο και σε στιβαρή στάση απέναντι στην Τουρκία για τη σύλληψη του Δημάρχου Ιμάμογλου
– Υποστηρίζει ότι πρέπει να επιδιωχθούν διευθετήσεις στο παγκόσμιο εμπόριο που να αποτρέψουν την αμοιβαία καταστροφή υπογραμμίζοντας ότι ο εμπορικός πόλεμος αποβαίνει εις βάρος των συμφερόντων των εργαζομένων. Το πιο σημαντικό- επιμένει ότι ΕΕ και Κίνα πρέπει να προχωρήσουν μαζί μέχρι οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την ανάγκη να βρεθούν αυτές οι διευθετήσεις.
3. Σε οτι αφορά, τις προοδευτικές δυνάμεις
Ο Αλέξης Τσίπρας θεωρεί οτι η αριστερά για να γίνει ξανά ελκυστική οφείλει να επαναπροσδιορίσει τον προπατορικό της ρόλο που είναι να αμβλύνει τις ανισότητες.
Να μιλήσει με ευκρίνεια για την ανάγκη να μπει φρένο στον ασύμμετρο πλουτισμό λίγων και τη φτωχοποίηση των πολλών.
Και κατά τις παρεμβάσεις του άσκησε κριτική τόσο στις στρατηγικές επιλογές της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας όσο και σε αυτές της διακυβέρνησης Κλίντον που απελευθέρωσε τη δύναμη του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και προέβη σε εμπορικές συμφωνίες υπέρ των πολυεθνικών και εις βάρος των εργαζομένων. Κριτική όμως άσκησε και στη διακυβέρνηση Ομπάμα που είχε την μοναδική ευκαιρία να περιορίσει τον ρόλο της Wall Street κατά την περίοδο της κρίσης και αντ αυτού την αποκατέστησε και την ενίσχυσε.
Ο Αλεξης Τσίπρας ωστόσο οραματίζεται μια αριστερά ταυτόχρονα λαϊκή όσο και σύγχρονη. Που θα είναι σε θέση να κατανοήσει τις σύγχρονες αντιθέσεις αλλά και δυνατότητες που γεννά η ψηφιακή εποχή και η πρωτοφανής αλληλεπίδραση των κοινωνικών, ιδεολογικών, οικονομικών και πολιτισμικών εξελίξεων σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Για αυτό και προτείνει μια νέα προοδευτική πυξίδα ´που θα δίνει τις βασικές συντεταγμένες της δικαιοσύνης αλλά θα έχει όμως και μια ρότα που θα λαμβάνει υπόψην τις νέες συνθήκες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και της ψηφιακής συνθήκης.
Που γεννούν τόσο τις δυνατότητες για κοινό συντονισμό όσο όμως και το έδαφος της ανασφάλειας και του φόβου που θρέφει τον εθνικισμό και το ρατσισμό.
Για αυτό και υπογραμμίζει ότι οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει πρώτον να ξαναβρούν κοινό βηματισμό σε διεθνές επίπεδο και δεύτερον να τοποθετούνται όχι μόνο στα κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα που είναι άλλωστε και το προνομιακό τους πεδίο, αλλά και στα υπόλοιπα μεγάλα διακυβεύματα της εποχής που μονοπωλούνται από το αφήγημα της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς.
Γενικότερα, υποστηρίζει ότι η Αριστερά δεν μπορεί να περιορίζεται στο να ξορκίζει ή να καταγγέλει έναν κόσμο που κινείται προς τα Δεξιά, αλλά ότι υπάρχει τρόπος να προτάξει εναλλακτικές κυβερνητικές πολιτικές στη βάση των αρχών της, που μπορούν ταυτόχρονα να απαντούν πειστικά σε όλες τις ανησυχίες και ανάγκες της κοινωνίας – ακόμα και σε πεδία στα οποία η Αριστερά δεν αισθανόταν παραδοσιακά άνετα να κινηθεί.
Προτάσεις
Για αυτόν τον λόγο από τη μια προτάσσει :
– την ανάγκη για αντιμετώπιση των ανισοτήτων,
– μια επιθετική πολιτική φορολόγησης του μεγάλου πλούτου,
– σύγκρουση με ολιγαρχικές δυνάμεις που διεκδικούν πολιτική εξουσία,
– ακύρωση της λογικής των «αρίστων» με στήριξη της δημόσιας παιδείας και θωράκιση της «αξιοπρέπειας της εργασίας» σε όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες και ιδίως εκτός μεγάλων πόλεων
– στήριξη του κοινωνικού και αναδιανεμητικού ρόλου του κράτους και
– προώθηση ενός κινήματος δημοκρατίας και δικαιοσύνης στια δύο πλευρές του Ατλαντικού, στα πρότυπα του κινήματος κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης πριν 30 χρόνια και του κινήματος κατά της λιτότητας και των δισεκατομμυριούχων της wall street που αναπτύχθηκε κατά την κρίση.
Από την άλλη όμως, τονίζει :
– τον αναπτυξιακό και ρυθμιστικό ρόλο του κράτους σε σχέση με την αγορά
– την ανάγκη για έναν «προοδευτικό οικονομικό πατριωτισμό» που επενδύει στα εθνικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και στις νέες τεχνολογίες και στηρίζει την υγιή επιχειρηματικότητα
– την αναβάθμιση των δημοκρατικών θεσμών (απέναντι στην «ισοπεδωτική λογική ακροδεξιών και αντισυστημικών δυνάμεων»)
– τη σημασία της «οικειοποίησης της έννοιας της ανθρώπινης ασφάλειας» από τις προοδευτικές δυνάμεις με έμφαση στην κρατική ανθεκτικότητα απέναντι στις μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική κρίση και οι πανδημίες.
– την ανάγκη η ξενοφοβία να αντιμετωπιστεί με μια ολοκληρωμένη μεταναστευτική πολιτική προστασίας τόσο των συνόρων όσο και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
