Politica 89.8
Φράνκα Ράμε: Η αγωνίστρια, η καλλιτέχνιδα, η γυναίκα με τη γλώσσα-τσεκούρι
Η Φράνκα Ράμε, η Ιταλίδα ηθοποιός με τα ξανθά μαλλιά, το έντονο eyeliner και τη γλώσσα-τσεκούρι, υπήρξε μια σπουδαία αριστερή αγωνίστρια, με το όνομα της ωστόσο, να συνδέεται ευρεώς με εκείνο του συνοδοιπόρου της στη ζωή, τον έρωτα και την τέχνη, Ντάριο Φο.
Παρά τα σκαμπανεβάσματά τους, τα οποία οι ίδιοι μας μαρτύτησαν δίχως ίχνος ντροπής στο Coppia Aperta, παρέμεινε στο πλευρό του τόσο στο θεατρικό σανίδι όσο και στους δρόμους της ελευθερίας.
Από την πλευρά του, ο Φο, όταν έλαβε το Νόμπελ λογοτεχνίας το 1997, αποκάλεσε τη Ράμε μούσα του και μοιράστηκε το βραβείο μαζί της.
Αρχής γενομένης
Η Φράνκε Ράμε, γεννηθείσα στο Μιλάνο, μεγάλωσε σε μια οικογένεια η οποία ήταν περικυκλωμένη από αντιθέσεις: η μητέρα της, Έμιλι, ήταν δασκάλα και καθολική- ο πατέρας της, Ντομένικο, ήταν ηθοποιός και σοσιαλιστής αγωνιστής.
Βρέθηκε λοιπόν μέσα σε ένα θεοσεβούμενο περιβάλλον, αλλά και στον κόσμο των θεατρικών παραστάσεων και της προοδευτικής πολιτικής. Ακολουθώντας το δεύτερο μονοπάτι, σε ηλικία 18 ετών άρχισε να εργάζεται σε θέατρα του Μιλάνου. Μετά από λίγα χρόνια, βρέθηκε στον ίδιο θίασο με τον Φο, τον οποίο ερωτεύτηκα σφοδρά, με αποτέλεσμα ένα βράδυ, να τον φιλήσει παθιασμένα στα παρασκήνια.
Το 1954 παντρεύτηκαν και τον επόμενο χρόνο γεννήθηκε ο γιος τους, ο Γιάκοπο.
Μια κοινή πορεία
Το 1962, το ζευγάρι βρέθηκε στο τηλεοπτικό σόου Canzonissima, αλλά αυτή η συνεργασία αποδείχθηκε πιο βραχύχρονη και από τους καλοκαιρινούς μας έρωτες: έφυγαν κακήν-κακώς, μη μπορώντας να δεχθούν τη λογοκρισία των αιχμηρών αστεϊσμών τους.
Οι Ράμε και Φο επέστρεψαν στο θέατρο μετά από το σύντομο πέρασμα τους στην οθόνη, ανεβάζοντας την παράσταση, Isabella, Tre Caravelle e un Cacciaballe, που διαδραματίζεται στην Ισπανία στα πρώτα χρόνια της Ιεράς Εξέτασης, στο οποίο η Ράμε υποδύθηκε τη βασίλισσα – φυσικά, η επιλογή τους δεν ήταν τυχαία, καθώς υπήρχαν παραλληλισμοί με την Ιταλία της δεκαετίας του ’60.
Το 1970 συνίδρυσαν τη δική τους θεατρική ομάδα, τη La Comune, στη γεννέτειρα της Ράμε. Όπως χαρακτηριστικά γράφει στον Guardian ο δημοσιογράφος John Francis Lane: «Ανέβασαν αγωνιστικά έργα όπως το Fedayin (1971), τα έσοδα του οποίου πήγαν στο Παλαιστινιακό Απελευθερωτικό Μέτωπο. Αυτή και ο Φο εγκατέστησαν το La Comune στο Palazzina Liberty, ένα εγκαταλελειμμένο περίπτερο που έγινε πόλος έλξης για την αριστερή κοινότητα του Μιλάνου.
Εκεί, πρωταγωνίστησε στο Non Si Paga, Non Si Paga! (Can’t Pay? Won’t Pay!) ως μια τυπική προλετάρια νοικοκυρά που οδηγεί άλλες γυναίκες σε πλιάτσικο στα σούπερ μάρκετ.
Ο βιασμός με τις ευλογίες των φασιστών και της αστυνομίας
Στις 9 Μαρτίου 1973, ενώ η Ράμε περπατούσε στο Μιλάνο, μια ομάδα πέντε ανδρών την απήγαγε, τη βίασε και τη βασάνισε, λίγο πριν την εγκαταλείψει σε ένα πάρκο. Από εκεί βρέθηκε κοντά στο κεντρικό αστυνομικό τμήμα. Καθώς βρίσκονταν στο απέναντι κτίριο, σκέφτηκε το είδος των κακοποιητικών ερωτήσεων που θα της έκαναν. «Θα τους καταγγείλω αύριο», αποφάσισε.
«Γνωρίζουμε και κάτι άλλο για εκείνη την ημέρα, μέσα από τη μαρτυρία που έδωσε είκοσι πέντε χρόνια αργότερα ένας αξιωματικός στον εισαγγελέα Γκουίντο Σαλβίνι: όταν η είδηση ότι η Φράνκα Ράμε είχε βιαστεί έφτασε στο αρχηγείο της ταξιαρχίας Pastrengo του σώματος των καραμπινιέρων, έγινε δεκτή με πανηγυρισμούς», γράφει στο Overland ο Τζιοβάνι Τίσο.
Η επίσημη εκδοχή των γεγονότων, σύμφωνα με τα όσα αποφάνθηκε η δικαιοσύνη, είναι ότι η Φράνκα Ράμε έγινε στόχος μιας ομάδας νεοφασιστών υπό τις οδηγίες αξιωματικών της ταξιαρχίας Pastrengo, η οποία είχε ισχυρούς δεσμούς με ακροδεξιές παραστρατιωτικές ομάδες.
«Ωστόσο, το μοναδικό μέλος της συμμορίας του οποίου το όνομα είναι γνωστό στους ανακριτές, ο Άντζελο Άντζελι, δεν μπόρεσε να δικαστεί επειδή πλέον -ήταν το 1998- ίσχυε η παραγραφή. Τα ονόματα των αξιωματικών που έδωσαν αυτές τις οδηγίες δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ[…]Κανείς δεν καταδικάστηκε ποτέ», συνεχίζει στο άρθρο του ο Τίσο.
Δέκα χρόνια αργότερα, η Ράμε μετουσίωσε την εμπειρία της σε έναν μονόλογο, Lo Stupro, ο οποίος παρουσιάστηκε όχι μόνο σε ένα workshop που έκανε το 1983 στα Riverside Studios του Λονδίνου, αλλά και σε ένα δημοφιλές οικογενειακό τηλεοπτικό πρόγραμμα στην Ιταλία – γεγονός που πυροδότησε αντιδράσεις.
*Με πληροφορίες από: Guardian | Overland
