Politica 89.8
Έθιμα, μυρωδιές και εικόνες της Λαμπρής στην Κρήτη-Η Μαρία Πιτσικάκη θυμάται και μας ξεναγεί
Η Μαρία Πιτσικάκη, Λαογράφος και Συγγραφέας, μιλάει στην εκπομπή “Τα λέμε το απόγευμα” με τον Νίκο Αγγελάκη και μας ταξιδεύει στα Πάσχα της Κρήτης. Τι μέρες αυτές που το έθιμο δεν είναι απλώς ανάμνηση, αλλά βίωμα.
«Ανάταση ψυχής είναι αυτό, αγαλίαση», λέει η ίδια, ξεκινώντας από τη Μεγάλη Εβδομάδα, τότε που «μπαίνεις στην εκκλησία και αισθάνεσαι την ευωδία αυτή και την αγαλίαση ψυχής μέχρι τον ουρανό».
Στο χωριό, η κάθε μέρα είχε το τελετουργικό της: «Μεγάλη Δευτέρα, Μεγάλη Τρίτη γινόταν η γενική καθαριότητα. Ασπρίζανε μέσα έξω το σπίτι με ασβέστη». Και φτάνοντας στη Μεγάλη Πέμπτη, τα έθιμα κορυφώνονταν: «Είναι ευλογία τη σημερινή εποχή όταν μία νοικοκυρά πει στα παιδιά “ελάτε να φτιάξουμε τα τσουρεκάκια μας, τα καλιτσούνια μας”… Να μυρίζει το σπίτι, να καταγράφεται στη μνήμη του παιδιού όλο αυτό».
Από τις «κουτσούνες με το κόκκινο αβγό» που είχαν άλλο σχήμα σε κάθε γωνιά της Κρήτης, μέχρι το πρώτο αβγό που έβαφαν «12 η ώρα το μεσημέρι με ριζάρι ή φύλλα κρεμμυδιού και το κρατούσαν σαν φυλαχτό στο εικονοστάσι», όλα είχαν μια ιερότητα.
Η λαϊκή πίστη και ποίηση μπλέκονται γλυκά σε κάθε παράδοση: «Λένε πως η Παναγία έφτιαχνε ντολμάδες όταν έμαθε πως καταδίκασαν το γιο της. Και τα παράτησε να πάει να τον βρει».
Η περιφορά του Επιταφίου, τα τάματα, οι δεσμοί με τη γη, ακόμα και το πώς «κάθε φορά που έλεγε ο παπάς το Χριστός Ανέστη, οι γυναίκες τρίβανε κάτω τα χέρια τους για να μην βγάζουνε παρανυχίδες» — όλα αυτά συνθέτουν μια παράδοση ζωντανή.
«Τα χωριά μας είναι ευλογημένα και η Κρήτη επίσης είναι ευλογημένη. Έχουμε μία άνοιξη καταπληκτική που σου θυμίζει όλα αυτά τα ωραία. Σου θυμίζει Λαμπρή».
Μια συνομιλία που δεν είναι απλά καταγραφή εθίμων, αλλά ένας ύμνος στη μνήμη, στη συνέχεια και στη δύναμη του κοινού βίωματος.
