Politica 89.8
Άγνωστες ιστορίες του Αποκάλυψη Τώρα – Τυφώνες, απολύσεις πρωταγωνιστών και ένας υπέρβαρος Μάρλον Μπράντο
Τον Μάιο του 1979 ο Φράνσις Φορντ Κόπολα πήγε το Αποκάλυψη Tώρα στο Φεστιβάλ των Καννών. Δεν είχε τελειώσει, παρά τα δύο χρόνια postproduction, καθώς ο σκηνοθέτης του Νονού αγωνιζόταν να χαράξει μια ταινία από τα χαοτικά γυρίσματα των 238 ημερών και από περισσότερα από τριάντα χιλιάδες μέτρα υλικού.
Η ελπίδα του ήταν ότι η work-in-progress κόπια των 139 λεπτών θα έσβηνε τουλάχιστον τις αναφορές ότι η μεταφορά της «Καρδιάς του Σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ από το Κονγκό του 19ου αιώνα στον πόλεμο του Βιετνάμ ήταν ένα υπερβολικό χάος. Στην πραγματικότητα κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα.
Στη συνέντευξη Τύπου, ο Κόπολα δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης του κόσμου: «Η ταινία μου δεν αφορά το Βιετνάμ. Είναι το Βιετνάμ» μιλώντας τόσο για την κλίμακα της ταινίας όσο και για τον εγωισμό του. «Είχαμε πρόσβαση σε πάρα πολλά χρήματα, πάρα πολύ εξοπλισμό και, σιγά σιγά, τρελαθήκαμε».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τυφώνες, απολύσεις πρωταγωνιστών και ένας υπέρβαρος Μάρλον Μπράντο
Δώδεκα χρόνια αργότερα το Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse των Έλινορ Κόπολα, Φαξ Μπαχρ και Τζορτζ Χίκενλουπερ, έκανε πρεμιέρα στις Κάννες και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Συγκεντρωμένο από υλικό 16 χιλιοστών που τράβηξε η σύζυγος του Κόπολα, Έλινορ, το εκπληκτικό χρονικό τους κατέγραψε όλο το δράμα πίσω από τις σκηνές, καθώς ο λοχαγός Γουίλαρντ (Μάρτιν Σιν) ταξίδευε προς το ποτάμι για να δολοφονήσει τον απατεώνα αξιωματικό των Ειδικών Δυνάμεων συνταγματάρχη Κουρτς (Μάρλον Μπράντο).
Υπήρχαν οι τυφώνες που κατέστρεφαν τα σκηνικά- ο πρωταγωνιστής Χάρβεϊ Κάιτελ απολύθηκε μια εβδομάδα μετά τα γυρίσματα- ο αντικαταστάτης του, ο Μάρτιν Σιν, υπέστη μια σχεδόν θανατηφόρα καρδιακή προσβολή- ο στρατός των Φιλιππίνων ανακάλεσε τα δανεικά ελικόπτερα για να πολεμήσει μια εξέγερση – και η φρίκη (η φρίκη!) του Μπράντο, ο οποίος τσέπωνε ένα εκατομμύριο δολάρια την εβδομάδα, για να φτάσει υπέρβαρος και απροετοίμαστος για τις τελευταίες σκηνές της ταινίας.
«Ήταν εξαιρετικό», λέει ο Μπαχρ για την αρχική υποδοχή στις Κάννες. Καθώς κάθεται στο σπίτι του στο Λος Άντζελες, ο άνθρωπος που συνέχισε να δημιουργεί την αμερικανική κωμική σειρά MadTV (βασισμένη στο σατιρικό περιοδικό Mad) αποπνέει τον καλοπροαίρετο αέρα κάποιου που δεν μπορεί ακόμα να πιστέψει ότι κατάφερε να συγκρατήσει το χάος του Αποκάλυψη Τώρα – ή, πράγματι, του επετράπη να το κάνει.
Τον επόμενο μήνα μια αποκατεστημένη εκτύπωση του ντοκιμαντέρ του θα κυκλοφορήσει στον κινηματογράφο, πριν βγει σε Blu-ray.
Υπήρχαν οι τυφώνες που κατέστρεφαν τα σκηνικά- ο πρωταγωνιστής Χάρβεϊ Κάιτελ απολύθηκε μια εβδομάδα μετά τα γυρίσματα- ο αντικαταστάτης του, ο Μάρτιν Σιν, υπέστη μια σχεδόν θανατηφόρα καρδιακή προσβολή…
80 ώρες χρυσών μπομπίνων
Ο Μπαχρ δεν είχε γυρίσει ποτέ ταινία πριν έρθει σε επαφή με τους Κόπολα το 1989, όταν έμαθε για τις αθέατες μπομπίνες της Έλινορ «Βέβαια, το 80 ωρών υλικό βρισκόταν σε ένα θησαυροφυλάκιο. Το κοιτάξαμε και σκεφτήκαμε, “Αυτό είναι χρυσός”. Οπότε φτιάξαμε ένα οκτάλεπτο καρούλι και το πουλήσαμε με βάση αυτό. Οι Κόπολα έστειλαν όλο το υλικό. Ήταν απλά ένα μάτσο κουτιά. Χαοτικό. Και υπήρχε ένα κουτί με κασέτες ήχου με ημερομηνίες – η Έλι μαγνητοσκοπούσε τον Φράνσις τη νύχτα, σε πλήρη απόγνωση. Πως ένιωθε ότι αποτυγχάνει… πόσο απαίσια ήταν η ταινία… Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα ποια ήταν η καρδιά της ταινίας».
Η σημαντική ανακάλυψη του Μπαχρ ήταν να εισαγάγει μια μετακειμενική αφήγηση που αρθρώνει το ταξίδι του Κόπολα στο σκοτάδι. «Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι να κάνω μια πραγματικά σκατένια, πομπώδη ταινία για ένα σημαντικό θέμα!» ακούγεται να παραληρεί.
Συγκεντρωμένο από υλικό 16 χιλιοστών που τράβηξε η σύζυγος του Κόπολα, Έλινορ, το εκπληκτικό χρονικό τους κατέγραψε όλο το δράμα πίσω από τις σκηνές
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η ελευθερία του Κόπολα
Προς τιμήν του Κόπολα, σπάνια παρεμβαίνει, επιτρέποντας να βγει προς τα έξω ένα πορτρέτο της εμμονικής του συμπεριφοράς με όλα του τα στίγματα. Με μια εξαίρεση.
Ο Μπαρχ χαμογελάει με λύπη. «Έκανα μια συνέντευξη με τον Μάρτιν Σιν και μίλησε για την πρώτη φορά που ήρθε στο σκηνικό και υπήρχαν όλα τα πτώματα διασκορπισμένα τριγύρω, και είπε “Αυτό φαίνεται πολύ ρεαλιστικό”…
»Και ο καλλιτεχνικός διευθυντής είπε, “Ναι, τα πήραμε από την ιατρική σχολή”. Και ο Σιν τρελάθηκε και είπε, “Όχι! Δεν θα το κάνω αυτό!». Τα πτώματα αφαιρέθηκαν και αντικαταστάθηκαν από κομπάρσους».
Στα γυρίσματα βρίσκονταν τα τρία παιδιά του Φράνσις και της Έλινορ, ο Τζιαν Κάρλο (ο οποίος πέθανε σε ατύχημα με βάρκα το 1986, σε ηλικία 22 ετών), ο Ρόμαν και η Σοφία.
Ο Ρόμαν ήταν δέκα ετών όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα και τα θυμάται κυρίως ως περιπέτεια. Το τμήμα κοστουμιών του έφτιαξε μια στολή Patrol Boat, River (PBR), και η ομάδα μακιγιάζ τον κάλυψε με ψεύτικες ουλές και πληγές. Το πιο συναρπαστικό απ’ όλα ήταν να παρακολουθήσει την περίφημη αεροπορική επιδρομή, καθώς τα ελικόπτερα που έπαιζαν το Ride of the Valkyries του Βάγκνερ βομβαρδίζουν χωρίς λόγο ένα βιετναμέζικο χωριό.
«Θυμάμαι τις εκρήξεις, τα ελικόπτερα που πετούσαν στον αέρα» λέει ο Ρόμαν. «Ήταν μια πολύ αισθησιακή, συναρπαστική στιγμή για ένα παιδί να βρίσκεται σε αυτό το σκηνικό».
«Έκανα μια συνέντευξη με τον Μάρτιν Σιν και μίλησε για την πρώτη φορά που ήρθε στο σκηνικό και υπήρχαν όλα τα πτώματα διασκορπισμένα τριγύρω, και είπε “Αυτό φαίνεται πολύ ρεαλιστικό”…»
O Μάρτιν Σιν / Photo: Wikimedia Commons
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Είσαι ένας εξερευνητής, ένας τυχοδιώκτης»
Όσο για το ότι ο πατέρας του έβαλε την προσωπική του περιουσία ως εγγύηση όταν ο προϋπολογισμός της ταινίας αυξήθηκε από 12 σε 25 εκατομμύρια δολάρια, ο Ρόμαν φαίνεται να μην ανησυχεί καθόλου, όπως η μητέρα του στις «Καρδιές του Σκότους».
«Ήταν ένα πολύ σκεπτόμενο και συντονισμένο άτομο», λέει. «Ήταν σαφώς υποστηρικτική προς τον πατέρα μου και αναγνώριζε ότι ήταν ένας καλλιτέχνης που έκανε κάποια εντυπωσιακή, πρωτότυπη δουλειά – δουλειά που έπρεπε να περάσει από αυτά τα βήματα αβεβαιότητας και δυσκολίας για να φτάσει στην άλλη πλευρά.
»Ξέρετε, ο πατέρας μου ήταν πάντα ένα δυναμικό άτομο, που έμπαινε σε περιπέτειες – όπως πρόσφατα, με το Megalopolis, όπου έδειξε ένα παρόμοιο ένστικτο να ακολουθεί απλώς τα πάθη του. Η οικογένειά μας το υποστηρίζει πάντα αυτό. Νομίζω ότι αυτή είναι η ομορφιά μιας ζωής στην τέχνη: είσαι ένας εξερευνητής, ένας τυχοδιώκτης».
Το Megalopolis ήταν αφιερωμένο στην Έλινορ, η οποία πέθανε, σε ηλικία 87 ετών, τον περασμένο Απρίλιο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τότε και τώρα (και για πάντα)
Υπάρχουν σαφείς παραλληλισμοί μεταξύ του Αποκάλυψη Τώρα και του Megalopolis. Η πρώτη ταινία του Κόπολα μετά από 13 χρόνια, που έκανε πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Καννών, χρηματοδοτήθηκε με 120 εκατομμύρια δολάρια- είχε πουλήσει ένα μέρος της οινοποιητικής του επιχείρησης για να χρηματοδοτήσει μια ιδέα που τον απασχολούσε από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Όπως το Αποκάλυψη Τώρα βασίστηκε στον Κόνραντ (με στοιχεία από την Οδύσσεια, τη Θεία Κωμωδία και την ποίηση του Τ.Σ. Έλιοτ), έτσι και το Megalopolis βασίστηκε στη ρωμαϊκή ιστορία με παράλληλες δόσεις από τον Σαίξπηρ και το «The Fountainhead» της Άυν Ραντ. Το Αποκάλυψη Τώρα αντανακλούσε τον αμερικανικό παρεμβατισμό- το Megalopolis έκανε συγκρίσεις μεταξύ της σύγχρονης αμερικανικής πολιτικής και της κατάρρευσης της ρωμαϊκής δημοκρατίας.
«Ναι, βλέπω τους παραλληλισμούς», λέει ο Μπαχρ, ο οποίος βρήκε πολλά να θαυμάσει στο πιο πρόσφατο έπος του Κόπολα. «Αισθάνθηκα ότι ήταν αυτό που ο Φράνσις πάντα έβλεπε τον εαυτό του – που ήταν ένας αριστοτέχνης δημιουργός, όχι απλώς ένας κινηματογραφιστής, αλλά που άγγιζε την αρχιτεκτονική και τα κοινωνικά ζητήματα.
»Νομίζω ότι έπαιζε με αυτό που ήταν πάντα το όνειρό του για το Zoetrope [το στούντιο που ίδρυσε ο Coppola με έδρα το Σαν Φρανσίσκο το 1969, το οποίο είχε ως στόχο τον εκδημοκρατισμό της κινηματογραφικής δημιουργίας]. Πάντα εναντιωνόταν στο σύστημα του Χόλιγουντ επειδή ήταν τόσο περιοριστικό».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Ποιος είναι αυτός ο μ@λάκας;»
Αν το Megalopolis και το Αποκάλυψη Τώρα ήταν τεράστια ρίσκα, ο Μπαχρ έπρεπε να πάρει κάποια δικά του για να φέρει στην οθόνη το Hearts of Darkness. Το 1990 μπήκε στα γυρίσματα της κωμωδίας Ο Αρχάριος, με μοναδικό σκοπό να ζητήσει από τον Μπράντο να του παραχωρήσει μια συνέντευξη.
«Είχαν τελειώσει τα γυρίσματα για εκείνη την ημέρα και ο Μπράντο πήγαινε στο τροχόσπιτό του» λέει χαμογελώντας. «Τον κυνήγησα. Με κοίταξε και είπε: “Ποιος είναι αυτός ο μ@λάκας;”. Του εξήγησα την ιστορία μου και του είπα, “Θα ήθελα πολύ να σου πάρω συνέντευξη”. Μου είπε, “Μικρέ, κάνω τη δουλειά μου και πάω σπίτι μου”. Μετά μπήκε στο τροχόσπιτό του και έκλεισε την πόρτα».
Photo: Wikimedia Commons
*Η ταινία «Hearts of Darkness» προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 4 Ιουλίου, ενώ η συλλεκτική έκδοση Blu-ray κυκλοφορεί στις 28 Ιουλίου.
*Με στοιχεία από thetimes.com
