Politica 89.8
Άνοια λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης; – Οι υποψίες ενισχύονται
Η μακροχρόνια έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανσης όντως αυξάνει τον κίνδυνο για άνοια, προκύπτει από ανασκόπηση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας.
Η ρύπανση του αέρα αναγνωρίστηκε πρόσφατα ως παράγοντας κινδύνου για άνοια, ωστόσο η αξιοπιστία των ευρημάτων και οι ενδείξεις για αιτιώδη και όχι έμμεση σχέση διαφέρουν από μελέτη σε μελέτη. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα αποτελέσματα είναι αντιφατικά.
Σε μια προσπάθεια να δώσει πιο αξιόπιστα συμπεράσματα, η νέα μετα-ανάλυση που δημοσιεύεται στο The Lancet Planetary Health εξετάζει δεδομένα από 34 προηγούμενες μελέτες για συνολικά 30 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και άλλων ιδρυμάτων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ εντόπισαν «θετική και στατιστικά σημαντική σύνδεση» ανάμεσα στην άνοια και τρεις μορφές ρύπανσης:
- Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο έως 2,5 μικρόμετρα (PM2,5), τα οποία προέρχονται κυρίως από τα καυσαέρια των οχημάτων, την καύση ορυκτού κάρβουνου σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, τα τζάκια και τη σκόνη από εργοτάξια. Λόγω του μικρού μεγέθους τους, τα σωματίδια αυτά μένουν στον αέρα για καιρό και διανύουν μεγάλες αποστάσεοις.
- Το διοξείδιο του αζώτου (NO2), το οποίο παράγεται κατά την καύση ορυκτών καυσίμων. Απελευθερώνεται από τα οχήματα, ειδικά τα βενζινοκίνητα, από διάφορες βιομηχανίες, καθώς και από εστίες και θερμάστρες αερίου. Πρόκειται για ένα ερεθιστικό αέριο που μπορεί να επιδεινώσει το άσθμα.
- Την αιθάλη από τα καυσαέρια των οχημάτων, τα τζάκια και τις δασικές πυρκαγιές. Εκτός από το αναπνευστικό σύστημα, είναι γνωστό ότι επηρεάζει επίσης τα αγγεία και την καρδιά.
Για τα σωματίδια PM2,5 η ανάλυση έδειξε ότι κάθε αύξηση της συγκέντρωσης κατά 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (r (μg/m³) ανεβάζει τον κίνδυνο άνοιας κατά 17%. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, 10 μg/m³ είναι ήταν η μέση συγκέντρωση PM2,5 στους δρόμους του κεντρικού Λονδίνου το 2023.
Για το διοξείδιο του αζώτου, κάθε αύξηση της συγκέντρωσης κατά 10 μg/m³ συνδέεται με αύξηση του κινδύνου κατά 3%. Ενδεικτικά, η μέση συγκέντρωση NO2 στο κεντρικό Λονδίνο το 2023 ήταν 33 μg/m³.
Στην περίπτωση της αιθάλης, κάθε αύξηση κατά 1 μg/m³ οδγγεί σε άνοδο του κινδύνου άνοιας κατά 13%. Ενδεικτικά, η μέση ετήσια συγκέντρωση αιθάλης σε επιλεγμένες τοποθεσίες του Λονδίνου το 2023 ήταν 0,93 μg/m³.
«Η εργασία μας προσφέρει περαιτέρω ενδείξεις που στηρίζουν την παρατήρηση ότι η μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση των εξωτερικών χώρων αποτελεί παράγοντα κινδύνου για εκδήλωση άνοιας σε προηγουμένως υγιείς ενήλικες» δήλωσε ο Κρίστιαν Μπρέντελ του Κέμπριτζ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
«Η αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να προσφέρει οφέλη για την υγεία, την κοινωνία, το κλίμα και την οικονομία. Μπορεί να μειώσει την τεράστια επιβάρυνση των ασθενών, των οικογενειών και των φροντιστών τους, ενώ παράλληλα μειώνει την πίεση για τα επιβαρυμένα συστήματα υγείας».
Ο μηχανισμός του φαινομένου παραμένει ασαφής, σύμφωνα όμως με προηγούμενες έρευνες δείχνει να σχετίζεται με το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή που προκαλούν οι ρύποι όταν εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω των πνευμόνων.
Η μετα-ανάλυση έδειξε επίσης ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση αυξάνει τον κίνδυνο νόσου του Αλτσχάιμερ, ωστόσο η αύξηση ήταν μεγαλύτερη για την αγγειακή άνοια, η οποία οφείλεται σε μειωμένη αιμάτωση του εγκεφάλου. Δεδομένου όμως ότι οι μελέτες που εξετάζουν αυτή τη διαφορά ήταν λιγοστές, το εύρημα δεν κρίθηκε στατιστικά σημαντικό.
