Politica 89.8
Την καλημέρα του μας λέει για άλλη μια μέρα ο γνωστός σκιτσογράφος Αρκάς.
Το σημερινό σκίτσο είναι πιο σκοτεινό από αυτά στα οποία μας έχει συνηθίσει.
« Τα πρωτοματοφάγα όρνεα χαρακτηρίζονται από υπομονή και επιμονή», αναγράφεται στο πάνω μέρος μιας εικόνας, με τα ομώνυμα πουλιά να πετούν κάτω από τη φράση σε μια στιγμή που θυμίζει εφιάλτη.
Τα πτωματοφάγα όρνεα
Τα πτωματοφάγα όρνεα είναι αρπακτικά πτηνά που τρέφονται με νεκρά ζώα, δηλαδή με πτώματα. Ανήκουν στην κατηγορία των γυπών και άλλων συγγενικών ειδών, τα οποία εντοπίζουν την τροφή τους χάρη στην εξαιρετική τους όραση και την οσμή. Τα πουλιά αυτά παίζουν κρίσιμο ρόλο στο οικοσύστημα, καθώς απομακρύνουν τα υπολείμματα ζώων που διαφορετικά θα αποσυντίθονταν στο περιβάλλον, διαδίδοντας ασθένειες και μολύνοντας τα νερά και το έδαφος. Έτσι, αν και η εικόνα τους συνδέεται συχνά με τον θάνατο, στην πραγματικότητα συμβάλλουν στη διατήρηση της ισορροπίας της φύσης.
Τα όρνεα που τρέφονται με πτώματα διαθέτουν ιδιαίτερες βιολογικές προσαρμογές, όπως ισχυρά στομάχια με οξέα που καταστρέφουν επικίνδυνα βακτήρια, καθώς και φαλακρά κεφάλια που αποτρέπουν την προσκόλληση μικροβίων. Συχνάζουν σε ανοιχτές εκτάσεις, σαβάνες ή βουνά, όπου τα νεκρά ζώα είναι πιο εύκολο να εντοπιστούν. Αν και η παρουσία τους προκαλεί συχνά αποστροφή στον άνθρωπο, η οικολογική τους σημασία είναι τεράστια, γι’ αυτό και σε πολλές περιοχές θεωρούνται είδη προς προστασία.
Όρνια που τρώνε το κουφάρι ενός κόκκινου ελαφιού στην Ισπανία, Πηγή: Wikipedia
Μεταφορική χρήση του λόγου
Όπως λοιπόν τα πτωματοφάγα όρνεα κυριολεκτικά τρέφονται από τον θάνατο, έτσι και μεταφορικά ο όρος περιγράφει ανθρώπους ή ομάδες που «ζωοδοτούνται» από την ατυχία και τη δυστυχία των άλλων. Η εικόνα της αρπακτικής πτήσης τους πάνω από το πτώμα λειτουργεί ως σύμβολο για τον ζήλο με τον οποίο κάποιοι σπεύδουν να εκμεταλλευτούν τραγωδίες, σκάνδαλα ή κρίσεις. Γι’ αυτό η μεταφορά έχει τόσο έντονη συναισθηματική φόρτιση: μεταφέρει την αίσθηση της ανατριχιαστικής, σχεδόν απάνθρωπης, εκμετάλλευσης.
Έτσι, όταν λέμε κάποιον «πτωματοφάγο όρνεο», δεν τον χαρακτηρίζουμε μόνο αδίστακτο ή ανήθικο∙ τον παρουσιάζουμε ως ένα ον που, όπως το ζώο που σέρνεται στον ουρανό ψάχνοντας ψοφίμια, βρίσκει τροφή στη δυστυχία των άλλων. Η κυριολεκτική εικόνα της φύσης μεταφέρεται στο κοινωνικό πεδίο, για να δείξει την αρπακτικότητα και την έλλειψη ενσυναίσθησης.
