Politica 89.8
«Καλό μήνα» μας εύχεται σήμερα ο γνωστός σκιτσογράφος Αρκάς με ένα ακόμη σκίτσο.
Στο σημερινό σκίτσο βλέπουμε τον Αύγουστο να μας λέει «καλό μήνα», μια και σήμερα ξεκίνησε επισήμως ο αναμφίβολα πιο ζεστός μήνας του καλοκαιριού.
Ο Αύγουστος στέκεται σε ένα σοκάκι που μοιάζει να βρίσκεται σε κάποιο νησί των Κυκλάδων, καθώς πίσω του υπάρχει ένα χαρακτηριστικό μπλε παράθυρο.
Η αρχιτεκτονική των Κυκλάδων
Η αρχιτεκτονική των κατοικιών και γενικότερα των κτισμάτων στο Αιγαίο έχει γίνει αντικείμενο επιστημονικής μελέτης, τόσο σε ελληνικά πανεπιστήμια και ειδικότερα στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, αλλά και σε τμήματα Αρχιτεκτονικών σπουδών μεγάλων Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών πανεπιστημίων, ενώ στοιχεία Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής φιλοξενούνται σε πολλά μουσεία σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αν και τα νησιά βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους και διατηρούν κοινά χαρακτηριστικά, ειδικά αυτά που αποτελούν ας πούμε συμπλέγματα ( Κυκλάδες – Νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου – Σποράδες – Δωδεκάνησα – Κρήτη), είναι γεγονός πως το καθ’ ένα παρουσιάζει και κάτι διαφορετικό, κάτι εντελώς δικό του. Η απάντηση βρίσκεται στη ιστορική διαδρομή των νησιών που το κάθε ένα αυτόνομα ακολούθησε καθώς και στις επιρροές που δέχτηκαν από διάφορους κατακτητές κυρίως κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και ενετοκρατίας
Επίσης οφείλεται και στις ήπιες κλιματικές συνθήκες του Αιγαίου που σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα τοπογραφικά στοιχεία, κάθε νησί, προσπαθούσε να ικανοποιήσει τις οικιστικές και πολιτιστικές ανάγκες των κατοίκων του.
Η κυκλαδίτικη μοναδικότητα
Η τυπική Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική είναι εκείνη που έκανε τις Κυκλάδες αναγνωρίσιμες σε όλον τον πλανήτη. Τα ασβεστωμένα σπίτια με ανθισμένους κήπους από μπουκαμβίλιες, οι λευκοί τοίχοι, οι γαλάζιες εκκλησίες και τα πλακόστρωτα μονοπάτια δημιουργούν έναν φανταστικό καμβά για να ζει κανείς.
Τα σπίτια στα νησιά των Κυκλάδων έχουν χτιστεί με απλά εποικοδομητικά στοιχεία για να καλύψουν τις βασικές καθημερινές ανάγκες, αλλά θεωρούνται υπέροχα έργα από την άποψη της αισθητικής. Δεδομένου ότι η πειρατεία ήταν ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για τα νησιά του Αιγαίου στη μεσαιωνική εποχή, η αρχιτεκτονική είχε εμφανές αμυντικό στυλ.
Τα σπίτια περιστοιχίστηκαν από ισχυρά τοιχώματα του κάστρου,ενώ τα χωριά χτίστηκαν σε μεγάλο υψόμετρο μακριά από τη θάλασσα, ώστε να εντοπίζουν έγκαιρα πειρατικές επιδρομές.
Συναντάμε ως μοναδικά ανά τον κόσμο αρχιτεκτονικά στοιχεία, τις υπόσκαφες κατοικίες της Σαντορίνης και τους οικισμούς στο χείλος της καλντέρας, τους πασίγνωστους περιστερώνες της Τήνου στον Πύργο και στα γύρω χωριά, τα κάστρα στην Αντίπαρο και στην Φολέγανδρο, τον πυκνό κυβιστικό οικισμό και τους επτά (από τους πάνω από είκοσι) εναπομείναντες διάσημους ανεμόμυλους της Μυκόνου, τα πυργόσπιτα στην Νάξο και στην Άνδρο, τις εντυπωσιακές εκκλησίες της Εκατονταπυλιανής στην Πάρο, της Παναγίας στην Τήνο.
Σε άλλα νησιά, στα Δωδεκάνησα στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου στη Χίο στην Μυτιλήνη στις Σποράδες και αλλού, συναντάμε ένα εντυπωσιακό όσο και πλούσιο χρωματισμό στα κτίρια σε αντίθεση με το λευκό – γαλάζιο των Κυκλάδων, ενώ στην Κρήτη έντονη είναι η παρουσία των Μινωιτών, των Τούρκων μουσουλμάνων και των Ενετών ακόμη και σε σύγχρονα κτίρια, στα χρώματα στο μοτίβο και στο σχεδιασμό τους.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς (1936) αποφάσισε το 1936 να ζωγραφίσει τα νησιά των Κυκλάδων με λευκά και μπλε χρώματα για να συμβολίσει τους αφρούς λευκού κύματος του Αιγαίου και το γαλάζιο του ελληνικού ουρανού. Ωστόσο, το λευκό χρώμα των τοίχων εξυπηρετεί επίσης μια πιο φυσική ανάγκη, επειδή τα λευκά χρώματα μειώνουν την ηλιακή απορρόφηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Χαρακτηριστικά της Κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής είναι οι παραδοσιακοί ανεμόμυλοι που χρησιμοποιούνται στο παρελθόν για την άλεση των σιτηρών. Σχεδόν κάθε χωριό είχε τον δικό του ανεμόμυλο πριν λίγες δεκαετίες, αλλά σήμερα η τεχνολογία τους έχει κάνει άχρηστες. Ως εκ τούτου, αφέθηκαν είτε να καταστραφούν είτε να αποκατασταθούν. Νεκροί ανεμόμυλοι βρίσκονται στους λόφους της Μυκόνου, της Ίου και της Πάρου.
Οι κυκλαδικές εκκλησίες αποτελούν επίσης ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο στην τοπική αρχιτεκτονική. Αμέτρητες εκκλησίες γίνονται σχεδόν παντού, σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Συνήθως έχουν λευκούς τοίχους και μπλε ή άσπρο θόλους. Διαφορετικά, από τους μεγάλους καθεδρικούς ναούς έως τα μικροσκοπικά παρεκκλήσια στην ύπαιθρο, οι εκκλησίες των Κυκλάδων αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής κουλτούρας.
