Politica 89.8
Social: H σκοτεινή πραγματικότητα των… likes και ο εθισμός των παιδιών
«Γεια σας παιδιά, σήμερα θα σας δείξω κάτι πολύ εξαιρετικό με πλαστελίνες» λέει η 7χρονη κόρη μου τραβώντας βίντεο τον εαυτό της στο κινητό. Τελειώνοντας την κατασκευή της, την ακούω να λέει «αν σας άρεσε πατήστε like και το κουδουνάκι».
Στον σημερινό ψηφιακό κόσμο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει ένα ισχυρό εργαλείο για την επιτυχία, τη δημιουργικότητα και τη σύνδεση.
Πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το YouTube βοηθούν εκατομμύρια ανθρώπους -ειδικά νέους- να χτίσουν σταδιοδρομίες, να μοιράζονται ιδέες, ακόμη και να κερδίζουν χρήματα, όλα από τα smartphone τους. Ακόμα και τα… 7χρονα.
H σκοτεινή πραγματικότητα
Ωστόσο, μέσα σε όλο αυτό υπάρχει μια πιο σκοτεινή πραγματικότητα: Επικίνδυνες τάσεις τα γνωστά σε όλους challenges που έχουν κοστίσει ζωές.
Ένα τραγικό παράδειγμα είναι ο 13χρονος Nnamdi Ohaeri Jr. από τη Murrieta της Καλιφόρνια. Πέθανε τον Φεβρουάριο φέτος, αφού επιχείρησε το «Blackout Challenge», ένα ιογενές κόλπο που περιλαμβάνει τη διακοπή της παροχής οξυγόνου στον εγκέφαλο για να νιώσει κανείς μια σύντομη ευφορία. Η οικογένειά του, συντετριμμένη από την απώλεια, δήλωσε: «Νομίζαμε ότι τα είχαμε κάνει όλα σωστά. Αλλά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας πήραν το παιδί».
Μια άλλη μητέρα, η Κάσια, έχασε τον 12χρονο γιο της στην ίδια δοκιμασία. Μέσα σε δάκρυα στα μάτια, παρακάλεσε: «Ελπίζω ο θάνατος του παιδιού μου να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση. Αυτές οι πλατφόρμες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να σταματήσουν αυτές τις επικίνδυνες τάσεις».
Τον Ιούλιο του 2021, η8χρονη Lalani Walton από το Τέξας, βρέθηκε νεκρή στο δωμάτιό της. Η μητριά της τη βρήκε κρεμασμένη από το κρεβάτι της με ένα σχοινί γύρω από το λαιμό. Την ίδια χρονική περίοδο, ακόμα ένα κοριτσάκι η 9χρονη Arriani Jaileen, πέθανε από την ίδιοα δοκιμασία.
Οι οικογένειες μάλιστα των δύο αυτών κoριστισών είχαν μηνύσεις το TikTok ισχυριζόμενες ότι οι «επικίνδυνοι» αλγόριθμοί της ευθύνονται για τους θανάτους των παιδιών τους.
Και δεν είναι μόνο τα παιδιά. Μια 19χρονη γυναίκα στις ΗΠΑ πέθανε αφού επιχείρησε μια πρόκληση γνωστή ως «dusting», που ονομάζεται επίσης chroming ή huffing — εισπνοή χημικών ουσιών από οικιακά προϊόντα όπως κονσερβοποιημένο αέρα για μια γρήγορη ευφορία. Έγινε viral, αλλά κατέληξε σε τραγωδία. Όλα για τα likes και τις προβολές.
Αυτή η αυξανόμενη κρίση εγείρει επείγοντα ερωτήματα. Ποιος φταίει; Οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης; Οι influencers; Οι αλγόριθμοι που επιβραβεύουν την ανάληψη κινδύνων;
Η χώρα που θέλει να απαγορεύσει στα παιδιά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Η Αυστραλία είναι εδώ και καιρό μια από τις πρώτες χώρες στον κόσμο στην προσπάθεια αστυνόμευσης του διαδικτύου. Έχει συγκρουστεί με τον Έλον Μασκ για βίαια βίντεο και εκμετάλλευση παιδιών στο X, έχει αναγκάσει την Google και το Facebook να πληρώνουν για ειδήσεις και έχει προσπαθήσει να φιλτράρει μεγάλα τμήματα διαδικτυακού περιεχομένου.
Ο τελευταίος στόχος της μπορεί να είναι ο αποδειχθεί ο πιο δύσκολος μέχρι σήμερα. Μέχρι τον Δεκέμβριο, η χώρα θέλει να απομακρύνει περισσότερους από ένα εκατομμύριο νεαρούς εφήβους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βάσει ενός πρωτοποριακού νόμου που ορίζει ως ελάχιστη ηλικία τα 16 έτη για τη χρήση στις συγκεκριμένες πλατφόρμες.
Ωστόσο, με λιγότερους από έξι μήνες πριν από την έναρξη ισχύος του νέου κανονισμού, πολλά σχετικά με την εφαρμογή του παραμένουν ασαφή ή αναποφάσιστα.
Το YouTube, το οποίο οι νεαροί έφηβοι στην Αυστραλία αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία, ενδέχεται να καλύπτεται ή όχι από τον νόμο.
Οι αρχές δεν έχουν ακόμη καθορίσει τις παραμέτρους για το τι πρέπει να κάνουν οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης για να συμμορφωθούν και τι θα συνιστούσε παράβαση, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόστιμα ύψους 30 εκατομμυρίων δολαρίων ή και περισσότερο. Η κυβέρνηση έχει μελετήσει τον τρόπο επαλήθευσης της ηλικίας των χρηστών, αλλά δεν έχει δημοσιεύσει τα πλήρη αποτελέσματα μιας εκτεταμένης δοκιμής.
«Μπορεί να κατασκευάζουμε λίγο το αεροπλάνο καθώς το πετάμε», δήλωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα που μεταδόθηκε σε εθνικό επίπεδο τον περασμένο μήνα η Τζούλι Ίνμαν Γκραντ, επίτροπος διαδικτυακής ασφάλειας, η οποία είναι επιφορτισμένη με την επιβολή του νόμου. «Είμαι πολύ βέβαιη ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε».
Στην Ευρώπη
Τον Μάιο, η Νέα Ζηλανδία εισήγαγε νομοθεσία που μοιάζει πολύ με την αυστραλιανή, η οποία θέτει το βάρος της επαλήθευσης της ηλικίας των χρηστών στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Τον Ιούνιο, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι ήθελε να απαγορεύσει την πρόσβαση σε παιδιά κάτω των 15 ετών από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εντός μερικών μηνών.
Αντιδρώντας σε ένα θανάσιμο περιστατικό μαχαιρώματος σε σχολείο της ανατολικής Γαλλίας, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι θα ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση να απαγορεύσει τη χρήση social media στους εφήβους κάτω των 15 ετών.
Αν οι Βρυξέλλες δεν αποδεχτούν το αίτημα τους επόμενους μήνες η Γαλλία θα το εφαρμόσει μονομερώς, δήλωσε ο Μακρόν. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε» είπε στο κανάλι France 2.
Η ολλανδική κυβέρνηση επίσης συνέστησε επίσημα στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να αποτρέπουν τα παιδιά κάτω των 15 ετών από τη χρήση των social media.
Στις επίσημες κατευθυντήριες γραμμές, το κράτος καθορίζει επίσης την ελάχιστη ηλικία κατά την οποία ένα παιδί μπορεί να αποκτήσει κινητό τηλέφωνο και τον χρόνο που μπορούν να περνούν μπροστά από την οθόνη για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.
Σύμφωνα με τις «Κατευθυντήριες γραμμές για την υγιή και υπεύθυνη χρήση της οθόνης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης», η πιο σημαντική σύσταση είναι αυτή που προτείνει τα παιδιά να είναι τουλάχιστον 15 ετών πριν τους επιτραπεί η χρήση πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram ή το TikTok.
Στην Ελλάδα
Αυστηρούς περιορισμούς στη χρήση των social media από παιδιά κάτω των 15 ετών προωθεί και η Ελλάδα, με τους αρμόδιους να μιλούν για τον ευρύτερο σχεδιασμό, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην πλατφόρμα που θα τεθεί σε εφαρμογή για τον γονεϊκό έλεγχο.
Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία ένας μηχανισμός με λέξεις – «κλειδιά» στην εφαρμογή για τον γονικό έλεγχο, προκειμένου οι ανήλικοι να μην έχουν πρόσβαση σε προσβλητικό και ενοχλητικό περιεχόμενο.
