Politica 89.8
Οι επιστήμονες παρατηρούν για πρώτη φορά την γέννηση ενός σουπερνόβα [βίντεο]
![Οι επιστήμονες παρατηρούν για πρώτη φορά την γέννηση ενός σουπερνόβα [βίντεο]](https://i0.wp.com/www.politica.gr/wp-content/uploads/2025/11/image_for_post1226322.jpg?quality=92&fit=1310%2C900&ssl=1)
Ο εκρηκτικός θάνατος ενός άστρου – ενός σουπερνόβα – είναι ένα από τα πιο βίαια κοσμικά γεγονότα, αλλά το πώς ακριβώς μοιάζει αυτή η καταστροφή καθώς εξελίσσεται παρέμενε μυστήριο. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει για πρώτη φορά τα πολύ πρώιμα στάδια ενός σουπερνόβα, με ένα τεράστιο άστρο να εκρήγνυται σε ένα χαρακτηριστικό σχήμα που μοιάζει με ελιά.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Very Large Telescope (VLT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου στη Χιλή για να παρατηρήσουν τον υπερκαινοφανή αστέρα, η οποία αφορούσε ένα αστέρι με μάζα περίπου 15 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου μας, που βρίσκεται σε έναν γαλαξία που ονομάζεται NGC 3621, περίπου 22 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Ύδρας.
Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος, 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα.
Το σχήμα τέτοιων εκρήξεων ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί μέχρι τώρα λόγω της ταχύτητας με την οποία λαμβάνουν χώρα, οπότε χρειάστηκε γρήγορη δράση στον συγκεκριμένο υπερκαινοφανή αστέρα.
Η έκρηξη ανιχνεύθηκε στις 10 Απριλίου 2024, περίπου την ώρα που ο αστροφυσικός Γι Γιάνγκ του Πανεπιστημίου Tsinghua στην Κίνα προσγειώθηκε μετά από μια μακρά πτήση στο Σαν Φρανσίσκο. Η επίσημη αίτηση του Γιάνγκ λίγες ώρες αργότερα να στραφεί το VLT προς το φαινόμενο έγινε δεκτή.
Είναι η ταχύτερη ανίχνευση σουπερνόβα ως σήμερα
Έτσι, οι ερευνητές μπόρεσαν να παρατηρήσουν την έκρηξη μόλις 26 ώρες μετά την αρχική ανίχνευση και 29 ώρες μετά την πρώτη διάσπαση του υλικού από το εσωτερικό του άστρου στην αστρική επιφάνεια, σύμφωνα με το Reuters.
Αυτό που είδαν ήταν το καταδικασμένο άστρο να περιβάλλεται στον ισημερινό του από έναν προϋπάρχοντα δίσκο αερίου και σκόνης, με την έκρηξη να ωθεί το υλικό προς τα έξω από τον αστρικό πυρήνα, παραμορφώνοντας το σχήμα του άστρου σε ένα που μοιάζει με κάθετα τοποθετημένη ελιά. Η έκρηξη δεν κατέστρεψε το άστρο σε σφαιρικό σχήμα. Αντίθετα, η έκρηξη έσπρωξε βίαια προς τα έξω στις αντίθετες πλευρές του άστρου.
«Η γεωμετρία μιας έκρηξης σουπερνόβα παρέχει θεμελιώδεις πληροφορίες για την εξέλιξη των άστρων και τις φυσικές διεργασίες που οδηγούν σε αυτά τα κοσμικά πυροτεχνήματα», δήλωσε ο Γιάνγκ, κύριος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο περιοδικό Science Advances.
«Οι ακριβείς μηχανισμοί πίσω από τις εκρήξεις σουπερνόβα των μαζικών αστέρων, αυτών με μάζα μεγαλύτερη από οκτώ φορές τη μάζα του ήλιου, εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και είναι ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα που οι επιστήμονες θέλουν να απαντήσουν», δήλωσε ο Γιάνγκ.
Τα μεγάλα αστέρια όπως αυτό έχουν «μικρή» διάρκεια ζωής
Τα μεγάλα αστέρια όπως αυτά έχουν σχετικά σύντομη διάρκεια ζωής. Αυτό, ένα αστέρι του τύπου των κόκκινων υπεργίγαντων, ήταν περίπου 25 εκατομμυρίων ετών όταν έφτασε στο τέλος της ζωής του. Σε σύγκριση, ο ήλιος είναι πάνω από 4,5 δισεκατομμύρια ετών και έχει ακόμα μερικά δισεκατομμύρια χρόνια μπροστά του.
Τη στιγμή που εξερράγη, η διάμετρος αυτού του άστρου ήταν 600 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου. Μέρος της μάζας του άστρου εκτοξεύθηκε στο διάστημα κατά την έκρηξη. Το υπόλοιπο πιστεύεται ότι μετατράπηκε σε αστέρι νετρονίων, ένα εξαιρετικά συμπαγές αστρικό κατάλοιπο, σύμφωνα με τον συν-συγγραφέα της μελέτης Ντίτριχ Μπάαντε, αστροφυσικό με έδρα τη Γερμανία στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο.
Όταν ένα αστέρι εξαντλήσει το υδρογόνο που χρησιμοποιεί ως καύσιμο για την πυρηνική σύντηξη που λαμβάνει χώρα στο κέντρο του, ο πυρήνας του καταρρέει, εκτοξεύοντας υλικό προς τα έξω, το οποίο διαπερνά την αστρική επιφάνεια και εισέρχεται στο διάστημα.
Η επιστημονική γνώση έγινε πλουσιότερη
«Οι πρώτες παρατηρήσεις του VLT κατέγραψαν τη φάση κατά την οποία η ύλη που επιταχύνθηκε από την έκρηξη κοντά στο κέντρο του άστρου διαπέρασε την επιφάνεια του άστρου, τη φωτόσφαιρα», είπε ο Γιάνγκ.
«Μόλις το κύμα διαπεράσει την επιφάνεια, απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Στη συνέχεια, ο υπερκαινοφανής αστέρας φωτίζεται δραματικά και γίνεται ορατή. Κατά τη διάρκεια μιας βραχύβιας φάσης, μπορεί να μελετηθεί το αρχικό σχήμα της «έκρηξης» του σουπερνόβα, πριν η έκρηξη αλληλεπιδράσει με την ύλη που περιβάλλει το αστέρι που πεθαίνει», είπε ο Γιάνγκ.
Αυτό το σχήμα, σύμφωνα με τον Γιάνγκ, προσφέρει ενδείξεις για το πώς προκλήθηκε η έκρηξη στο κέντρο του άστρου. Οι νέες παρατηρήσεις φαίνεται να αποκλείουν ορισμένα τρέχοντα επιστημονικά μοντέλα της διαδικασίας της έκρηξης, είπε ο Γιάνγκ, καθώς οι επιστήμονες βελτιώνουν την κατανόησή τους για τον θάνατο των τεράστιων άστρων.
