Politica 89.8
Από τον Πούτιν, έως τον Νετανιάχου και τον Τραμπ- Οι ρωγμές στην παγκόσμια τάξη γίνονται επικίνδυνα βαθιές
Ήταν μόλις αρχές του μήνα, όταν ο δυτικός Τύπος βοούσε για τη νέα μάχη για την παγκόσμια τάξη στον 21ο αιώνα, αποτυπωμένη στη κοινή φωτογραφία -ως οιονεί συγκρότηση αντιδυτικού μετώπου- μεταξύ των ηγετών της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας, στο περιθώριο της τελευταίας συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO).
Οι ενδείξεις για το τέλος της μεταπολεμικής, βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης ήταν ήδη ορατές.
Πλέον αυξάνονται με επικίνδυνους ρυθμούς.
Πλην όμως προέρχονται ένθεν κακείθεν.
Όχι μόνο από τους αναθεωρητές αντιπάλους της Δύσης -με Νο1 τον εισβολέα στην Ουκρανία Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, που τώρα πλέον δοκιμάζει τα όρια αντοχής και αντίδρασης του ΝΑΤΟ με παραβιάσεις του πολωνικού εναέριου χώρου από… «ξεστρατισμένα» drones σε βάθος χιλιομέτρων- αλλά και από έναν από πλέον τους αμφιλεγόμενους πια δυτικούς συμμάχους: τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Όπως ισχύει με το πρωτοφανές «θερμό» επεισόδιο της Τετάρτης στην Πολωνία, έτσι και η άνευ προηγουμένου, εκτός κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου και, όπως προκύπτει, ατελέσφορη αεροπορική επίθεση του Ισραήλ στη Ντόχα του Κατάρ, την Τρίτη, με στόχο την πολιτική ηγεσία -και διαπραγματευτική ομάδα- της Χαμάς, ξαναγράφουν τους όρους του πολέμου και της διπλωματίας.
Και το κυριότερο: ρίχνουν στα «σχοινιά» τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ, που από επίδοξος Νομπελίστας Ειρήνης βλέπει να του γυρνά μπούμερανγκ ο δικός του άκρατος αναθεωρητισμός.
Αμφότεροι πλέον προνομιακοί συνομιλητές του -αλλά και ταυτόχρονα αμφισβητίες του- ο Πούτιν και ο Νετανιάχου (σε βάρος των οποίων έχουν εκδοθεί εντάλματα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου) προκαλούν επικίνδυνα βαθιές ρωγμές στο status quo, από διαφορετικές αφετηρίες ο καθένας.
Το τέλος του παγκόσμιου συστήματος που βασίζεται σε κανόνες
Εν μέσω αμερικανικής μεσολάβησης ειρηνευτικών προσπαθειών, o Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ηγούνται σήμερα δύο χωρών σε ατέρμονους πολέμους.
Η μεν Ρωσία εισβάλλοντας το 2022 στην Ουκρανία, επικαλούμενη μέχρι και σήμερα νατοϊκή απειλή για την εθνική ασφάλειά της.
Το δε Ισραήλ -κατοχική δύναμη στα παλαιστινιακά εδάφη- μετά τη φρικαλέα επίθεση της 7ης Οκτωβρίου του 2023 από τη Χαμάς, σε μια στρατιωτική απάντηση που έχει όμως πλέον εξελιχθεί σε σφαγή και ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, καθώς και σε στρατιωτικό ξεκαθάρισμα «λογαριασμών» από το Τελ Αβίβ ανά τη Μέση Ανατολή.
«Κάναμε ακριβώς ότι έκανε η Αμερική» μετά την 11η Σεπτεμβρίου, «όταν κυνήγησε τους τρομοκράτες της Αλ-Κάιντα στο Αφγανιστάν και σκότωσε τον Οσάμα Μπιν Λάντεν στο Πακιστάν», υποστήριξε ο Νετανιάχου για την επίθεση στο Κατάρ.
Ενός στενού συμμάχου της Ουάσιγκτον (και της Άγκυρας), επί χρόνια χρηματοδότη της Χαμάς στη Γάζα μέσω του Ισραήλ (βλ. σκάνδαλο «Qatargate»), νυν μεσολαβητή στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και εμιράτου-«οικοδεσπότη» της μεγαλύτερης βάσης των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Ουδείς πίστεψε τη δήλωση Νετανιάχου ότι ο πρωτοφανής ισραηλινός βομβαρδισμός της Ντόχα θα μπορούσε «να ανοίξει το δρόμο για το τέλος του πολέμου».
Πολλώ μάλλον όταν άφησε να αιωρείται η απειλή και για άλλες χώρες, όπου εδράζουν μέλη της Χαμάς.
Τα καμπανάκια φαίνεται να ηχούν επικίνδυνα ακόμη και για την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, χώρας μέλους του ΝΑΤΟ…
Παρά τις προσπάθειες αποσόβησης της διάχυσης αμφότερων των κλιμακούμενων κρίσεων, αποτελεί σήμα κινδύνου το γεγονός ότι η διπλωματία στρατιωτικοποιείται, ενόσω επαναχαράσσονται οι περιφερειακές αρχιτεκτονικές ασφαλείας και η διεθνής σκηνή μετατρέπεται σε αρένα, όπου αυτό που δείχνει πλέον να μετρά είναι μόνο ο «νόμος του ισχυρού».
Ένα επισφαλές μέλλον
Είτε αφορά τις εξελίξεις στην Ουκρανία, είτε στη Γάζα και στη Μέση Ανατολή, ο Αμερικανός πρόεδρος δείχνει το τελευταίο καιρό να αρκείται στο να δηλώνει δυσαρεστημένος από τις εξελίξεις, ενόσω υπόσχεται -μιλώντας σε δημοσιογράφους- οσονούπω εξελίξεις, που τελικά προκύπτουν μόνο αρνητικές.
Αλλά ο Νετανιάχου έχει μάθει ότι ενώ «ο Τραμπ θα γκρινιάξει, τελικά θα αφήσει ατιμώρητο» το Ισραήλ, σχολιάζουν οι New York Times, έπειτα από δεκαετίες αμερικανικών βέτο στον ΟΗΕ και δισεκατομμυρίων σε στρατιωτική βοήθεια.
Ο δε Πούτιν μιλά για «φως στο τούνελ» στις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ενόσω ο πόλεμος στην Ουκρανία μπαίνει σε όλο και πιο κρίσιμη καμπή.
Κατά τα λοιπά, αναφέρουν εν χορώ οι Financial Times, το BBC και το Bloomberg, ο Τραμπ πιέζει την ΕΕ -που μετατρέπεται σχεδόν αυτοβούλως σε «σάκο του μποξ»- να επιβάλει δασμούς έως και 100% στις εισαγωγές από την Ινδία και την Κίνα, σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η πίεση στον Ρώσο πρόεδρο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Αυτά, ούτε ένα μήνα μετά την αμερικανο-ρωσική σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα, που -μέχρι τώρα τουλάχιστον- αποδεικνύεται γύρος θριάμβου για τον Πούτιν.
Αλλά εάν η σύνοδος κορυφής Τραμπ-Πούτιν υπογράμμισε κατά πολλούς την παρακμή των ΗΠΑ ως αυτοαποκαλούμενου θεματοφύλακα της «φιλελεύθερης διεθνούς τάξης», η στάση του συμμαχικού Ισραήλ την επιτείνει.
Με την εντεινόμενη ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, την επέκταση των παράνομων οικισμών του στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και, τώρα, με την επίθεση στο Κατάρ, καταδεικνύει την κατάρρευση της έννομης τάξης.
Συμβαίνει με φόντο τις όψιμες προαναγγελίες κυρίως ευρωπαϊκών κρατών για αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης κατά τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, στα τέλη του μήνα, αλλά και τα δύο μέτρα και σταθμά που συνεχίζει να τηρεί ως προς την τήρηση του διεθνούς δικαίου η Δύση, διαβρώνοντας τα θεμέλια της «παγκόσμιας τάξης βασισμένης σε κανόνες» και ενθαρρύνοντας την ανάληψη στρατηγικού ρίσκου παγκοσμίως.
