Politica 89.8
«Απόλυτη εμμονή με τον αναθεματισμένο Guardian» – Η ιστορία της βρετανικής εφημερίδας από το 1986 έως το 1995
«Στην αρχή της καριέρας μου ως πολιτιστικός ιστορικός, έκανα πολλά ταξίδια κατά μήκος της βόρειας γραμμής στο Λονδίνο προς τη Βρετανική Βιβλιοθήκη Εφημερίδων στο Colindale» γράφει ο Joe Moran στον Guardian και συνεχίζει: «Ήταν ένα μελαγχολικό μέρος, με αυτή τη μυρωδιά βανίλιας και αμυγδάλου από μελάνι και χαρτί που αποσυντίθεται, και μικρά ψίχουλα από διαλυμένες εφημερίδες στο πάτωμα δίπλα στα γραφεία ανάγνωσης.
»Όπως και η μύγα, μια εφημερίδα είναι γραφτό να πεθάνει την ημέρα που γεννιέται. Οι ειδήσεις ζουν πλέον περισσότερο στον ιστότοπο του Guardian, αλλά οι προειδοποιήσεις που εμφανίζονται σε περίοπτη θέση μας ενημερώνουν όταν ένα άρθρο είναι παλαιότερο από ένα μήνα.
»”Ποιος ενδιαφέρεται για χθεσινές εφημερίδες;” τραγούδησαν οι Rolling Stones. “Κανείς στον κόσμο”. Έτσι, η ιστορία των εφημερίδων είναι ένα δύσκολο είδος που πρέπει να συλλάβει το εφήμερο και να δείξει γιατί έχει σημασία. Το εξαιρετικό βιβλίο του Ian Mayes ακολουθεί δύο προηγούμενες, οιονεί επίσημες εκδόσεις ιστορίας του Guardian από τους David Ayerst και Geoffrey Taylor» σχολιάζει ο Joe Moran.
Μια εφημερίδα γεμάτη τυπογραφικά λάθη
Ξεκινά το 1986, όταν ο Guardian ήταν ακόμα μια μονοτμηματική, μελανόχρωμη, μονόχρωμη εφημερίδα γεμάτη τυπογραφικά λάθη και κακής ποιότητας φωτογραφίες, που απειλούνταν πρόσφατα από τη μετακόμιση του μεγιστάνα των μίντια, Ρούμπερτ Μέρντoχ, στο Ανατολικό Λονδίνο και Wapping (πριν το σκάνδαλο που ακολούθησε) και τη γέννηση του Independent.
Τελειώνει το 1995 με μια ριζικά αναμορφωμένη εφημερίδα, με νέα τμήματα όπως το G2 και το ένθετο για την τηλεόραση και την ψυχαγωγία σε μέγεθος τσέπης, το Guide. Ένας δεύτερος τόμος θα αφηγηθεί την ιστορία μέχρι το 2008, όταν ο Guardian μετακόμισε στο σημερινό του σπίτι στο Kings Place.
Ασφυκτική σοβαρότητα
Ο Guardian φαίνεται από έξω ως ένας ιδεολογικός μονόλιθος. Ο Mayes αναφέρει ένα στέλεχος της Daily Mail που λέει ότι η εφημερίδα του είχε «απόλυτη εμμονή με τον αναθεματισμένο Guardian» και ότι ο εκδότης, Paul Dacre, «γκρίνιαζε στον εαυτό του κάτω από την αναπνοή του για τη βρετανίδα δημοσιογράφο “Polly fucking Toynbee” καθώς βάδιζε προς το ασανσέρ».
Ακόμη και για τους φυσικούς του συμμάχους, ο Guardian μπορεί να γίνει εξοργιστικός. Το 1993, ο Σαλμάν Ρούσντι έγραψε: «Μπορώ να συλλυπηθώ τους λογοτεχνικούς σας συντάκτες, Richard Gott και James Wood, των οποίων η δουλειά τόσο ξεκάθαρα τους κάνει δυστυχισμένους;».
Και η εφημερίδα, τουλάχιστον εκείνη την περίοδο, είχε τη φήμη της ασφυκτικής σοβαρότητας. Το 1986, το τηλεοπτικό σήριαλ Τραγουδιστής Ντετέκτιβ του Ντένις Πότερ (τον οποίο υποδύθηκε ο Μάικλ Γκάμπον) προσπαθούσε να ελέγξει τις λάγνες σκέψεις, ενώ μια νοσοκόμα λάδωνε τα κατώτερα μέρη ενός σώματος ασθενούς με ψωρίαση, σκεπτόμενη «κάτι πολύ πολύ βαρετό όπω τη γυναικεία σελίδα του Guardian» -κάτι που, όπως λέει ο Mayes, μπορεί να εκληφθεί ως «ένα πλάγιο κομπλιμέντο για τη σελίδα».
Το βραβευμένο διαφημιστικό σποτ «Skinhead» της Guardian προβλήθηκε το 1986 και παρουσιάζει έναν skinhead που φαίνεται να αποσπά από τα χέρια ενός άνδρα τον χαρτοφύλακα του. Αλλά η κάμερα στη συνέχεια αλλάζει και οι θεατές βλέπουν ότι στην πραγματικότητα προσπαθεί να σώσει τον άνδρα από την πτώση τούβλω
Συντηρητικοί ή προοδευτικοί;
Όπως αποκαλύπτει ο Mayes, αυτή η «στολή του Guardian» που ο αναγνώστης φαντάζεται από μακριά δεν υπάρχει. Μπορεί να έγινε καταφύγιο για έναν χαλαρό αντι-Συντηρητικό συνασπισμό στα χρόνια αυτά της συντηρητικής διακυβέρνησης, αλλά η πολιτική του ήταν παντού.
Ο Richard Gott ήταν πεπεισμένος ότι ο εκδότης, Peter Preston, ήταν προοδευτικός συντηρητικός (ο Mayes το απορρίπτει αυτό, ωστόσο ανακαλύπτει ότι ο Preston ψήφισε πράγματι συντηρητικούς μια φορά σε τοπικές εκλογές). Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ο Gott εργαζόταν για την KGB.
Αρκετοί δημοσιογράφοι του Guardian ήταν υποψήφιοι με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ο Seumas Milne και ο Martin Kettle, οι οποίοι εντάχθηκαν στην εφημερίδα στα μέσα της δεκαετίας του 1980, εκπροσώπησαν την αριστερά και τη δεξιά των Εργατικών.
Η διοίκηση του Guardian και πολλοί από τους τυπογράφους ήταν σταθερά συντηρητικοί. Λίγα γεγονότα αυτά τα χρόνια, από τον φετφά κατά του Ρούσντι μέχρι τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, δεν προκάλεσαν έντονες διαφωνίες στην αίθουσα σύνταξης.
Ηλεκτρονική στοιχειοθεσία και εκτύπωση
Πολλοί από την παλιά φρουρά – κυρίως άνδρες που συχνά βρίσκονται σε γεμάτες καπνό παμπ και στο εστιατόριο Gay Hussar στο Σόχο – ανησυχούσαν ότι η πολιτική κατεύθυνση της εφημερίδας χανόταν με την αυξανόμενη κάλυψη του τρόπου ζωής και της λαϊκής κουλτούρας.
Ένας από τη νέα φρουρά, ο Πίτερ Σίλβερτον, μπαίνοντας για πρώτη φορά στο κυλικείο του Guardian, σκέφτηκε ότι «αυτή η βαρετή, καθαρή, άβολη, άχαρη μικρή αίθουσα φαγητού ήταν το τελευταίο από τα βρετανικά εστιατόρια της εποχής του πολέμου… Και οι ανώτεροι συντάκτες ήταν εκεί μέσα – με τόσο κακά ρούχα».
Ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, ο Guardian ευημερούσε. Διαπραγματεύτηκε με επιτυχία το τέλος του θερμού μετάλλου και την αντικατάστασή της από την ηλεκτρονική στοιχειοθεσία και εκτύπωση- απέκρουσε τον ανταγωνισμό του Independent- αγόρασε τον Observer, σώζοντάς τον σχεδόν σίγουρα από τον αφανισμό- και άντεξε τον «πόλεμο τιμών» του Μέρντοχ.
Η διοίκηση του Guardian και πολλοί από τους τυπογράφους ήταν σταθερά συντηρητικοί. Λίγα γεγονότα αυτά τα χρόνια, από τον φετφά κατά του Ρούσντι μέχρι τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, δεν προκάλεσαν έντονες διαφωνίες στην αίθουσα σύνταξης
Το Witness in a Time of Turmoil: Inside the Guardian’s Global Revolution – Volume One: 1986-1995 του Ian Mayes εκδίδεται από την Guardian Books (£25).
Η πιο όμορφη βρετανική εφημερίδα
Ένας ήρωας του βιβλίου είναι ο David Hillman της Pentagram, ο οποίος ηγήθηκε του μεγάλου επανασχεδιασμού της Guardian το 1988, μετατρέποντάς την εν μία νυκτί από την πιο άσχημη βρετανική εφημερίδα στην πιο όμορφη.
Οι παλιοί αναγνώστες θα θυμούνται αυτόν τον επανασχεδιασμό από την χαρακτηριστική επικεφαλίδα της, με το The σε πλάγια γραμματοσειρά Garamond και το Guardian σε έντονη Helvetica. Η επανάσταση του Hillman λειτούργησε επειδή κατάλαβε ότι ο σχεδιασμός προέκυπτε από το περιεχόμενο και ότι οι εικόνες και οι λέξεις έπρεπε να συνεργάζονται.
Καλύπτοντας εννέα χρόνια σε περισσότερες από 300 σελίδες, το βιβλίο αυτό έχει όλη την πληρότητα μιας επίσημης ιστορίας.
«Για να το διαβάσετε χωρίς συνετή παράκαμψη, θα πρέπει πιθανώς να ενδιαφέρεστε για την κατασκευή των τυπογραφείων, τα νέα συστήματα υπολογιστών, τα σχεδιαγράμματα των σελίδων και τις συμφωνίες του οίκου με τα συνδικάτα» γράφει ο Joe Moran στον Guardian.
Ευτράπελα της αίθουσας σύνταξης
«Ωστόσο, ο Mayes ζωντανεύει την αφήγησή του καθ’ όλη τη διάρκεια με χιουμοριστικές πινελιές και συναρπαστικά σκίτσα χαρακτήρων. Ο Peter Preston ήταν τόσο ήσυχος σε μια συνάντηση με τον τυφλό πολιτικό Ντέιβιντ Μπλάνκετ που ο Μπλάνκετ ρώτησε αν ήταν ακόμα στην αίθουσα.
»Το προσωπικό του Guardian συχνά έφευγε από τις συναντήσεις με τον Preston απορημένο ως προς το τι είχε συμβεί. Ωστόσο, πρέπει να του αποδοθούν πολλά από τα εύσημα για την επιτυχή μεταμόρφωση της εφημερίδας αυτά τα χρόνια, όταν κάποιοι φοβόντουσαν ότι δεν θα επιβίωνε» σχολιάζει ο Joe Moran.
Όργανο του πολιτισμού
Το περιεχόμενο μιας εφημερίδας μπορεί να είναι εφήμερο, αλλά η τύχη των ίδιων των εφημερίδων έχει τεράστια σημασία.
«Τελείωσα αυτό το βιβλίο νιώθοντας δέος για όλη αυτή την ξεχασμένη εργασία για έναν συλλογικό σκοπό, που έγινε για να μπορέσει η Guardian να “συνεχίσει όπως μέχρι τώρα”, σύμφωνα με την παραδοσιακή οδηγία που δόθηκε στους συντάκτες της.
»Με άφησε επίσης να σκέφτομαι ότι, παρά την ενίοτε εύθραυστη πολιτική γραφείου, η εφημερίδα αυτή παραμένει, σύμφωνα με τα λόγια του μακροβιότερου εκδότη της CP Scott, “ένα όργανο του πολιτισμού”» καταλήγει ο Joe Moran.
*Το Witness in a Time of Turmoil: Inside the Guardian’s Global Revolution – Volume One: 1986-1995 του Ian Mayes εκδίδεται από την Guardian Books (£25).
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στον theguardian.com | Αρχική Φωτό: Το γραφείο του Guardian κατά τη διάρκεια της αρχισυνταξίας του Peter Preston. Φωτ: Άγνωστος/ The Guardian
