Politica 89.8
ΕΕ: Ο «αιώνας της ταπείνωσης» για την Ευρώπη και οι εκβιασμοί Τραμπ – Τι βλέπουν οι αναλυτές
Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι φαίνεται να βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις και γεωπολιτικούς εκβιασμούς στα χνάρια των συνθηκών που επιβλήθηκαν στην Κίνα μετά τον Πόλεμο του Οπίου, που την φέρνουν στην αρχή του «αιώνα της ταπείνωσης».
Η ΕΕ καλείται να αποφασίσει αν θα παραμείνει ένας κόμβος ελεύθερου εμπορίου ή αν θα μετατραπεί σε πεδίο μάχης του νέου γεωοικονομικού ανταγωνισμού
Με αυτόν τον χαρακτηρισμό το Politico υπογραμμίζει τις κρίσιμες μέρες που διανύει η ΕΕ με έναν Ντόναλντ Τραμπ απέναντί της να εκμεταλλεύεται την αμερικανική στρατιωτική και τεχνολογική υπεροχή των ΗΠΑ ώστε να επιβάλλει εμπορικές συμφωνίες και πολιτικούς όρους εις βάρος της Ευρώπης.
Το αμερικανικό μέσο συγκρίνει τη βαθιά γεωπολιτική κρίση της ΕΕ με την Κίνα του 19ου αιώνα, όταν η χώρα αναγκάστηκε να υπογράψει μια σειρά από «άνισες συνθήκες» ύστερα από ήττες απέναντι στη Βρετανική Αυτοκρατορία, χάνοντας τον έλεγχο του εμπορίου της, της τεχνολογίας της και της κυριαρχίας της. Η πρόσφατη συνάντηση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με τον Ντόναλντ Τραμπ στο πολυτελές θέρετρο Turnberry στη Σκωτία για την ολοκλήρωση της εμπορικής συμφωνίας θεωρήθηκε σημείο καμπής.
Η συμφωνία περιλαμβάνει δασμούς 15% στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα, γεγονός που πολλοί στην Ευρώπη εξέλαβαν ως «πράξη υποταγής» και «πολιτική ήττα» της ΕΕ. Μάλιστα, αμέσως μετά την υπογραφή της, οι πιέσεις εκ μέρους των ΗΠΑ ενισχύθηκαν. Ο Τραμπ απείλησε με νέους δασμούς, αυτή τη φορά με αφορμή τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις στην ψηφιακή αγορά, προειδοποιώντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να διακόψουν τις εξαγωγές κρίσιμων μικροτσίπ στην Ευρώπη.
ΕΕ: Εξαρτημένη και αδύναμη
Η στάση του Αμερικανού προέδρου κατέδειξε πόσο περιορισμένη είναι η διαπραγματευτική δύναμη των Βρυξελλών. Ο Τραμπ γνωρίζει ότι η Ευρώπη παραμένει στρατιωτικά εξαρτημένη από τις ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία, ενώ υστερεί τεχνολογικά σε τομείς όπως τα μικροτσίπ, η τεχνητή νοημοσύνη και η άμυνα. Έτσι, αξιοποιεί αυτό το πλεονέκτημα για να επιβάλει ευνοϊκούς όρους για την Ουάσιγκτον.
Ο Αμερικανός εμπορικός αντιπρόσωπος Τζέιμισον Γκριρ μίλησε για την απαρχή του «συστήματος Τέρνμπερι», συγκρίνοντάς το με το ιστορικό Μπρέτον Γουντς του 1944. Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι ο εκβιασμός μόλις ξεκίνησε, καθώς η ασάφεια του τετρασέλιδου κειμένου αφήνει περιθώρια για νέες αμερικανικές απαιτήσεις ή απειλές.
Για παράδειγμα, ο Τραμπ έχει ήδη απειλήσει με δασμούς 35% εάν η ΕΕ δεν τηρήσει την υπόσχεση για επενδύσεις ύψους 600 δισ. δολαρίων στην αμερικανική οικονομία — υπόσχεση που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι δεν μπορεί να επιβάλει στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αυτή η ασάφεια δημιουργεί διαρκή αβεβαιότητα και καθιστά την ΕΕ ευάλωτη σε περαιτέρω πιέσεις.
Ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφτσοβιτς παραδέχεται ότι η συμφωνία με τις ΗΠΑ αντανακλά τη στρατηγική αδυναμία της Ευρώπης στο πεδίο της ασφάλειας. Ο Θόρστεν Μπένερ, διευθυντής του Global Public Policy Institute στο Βερολίνο, τονίζει από την πλευρά του ότι η ΕΕ για δύο δεκαετίες απέτυχε να επενδύσει στην άμυνα, στις τεχνολογικές της δυνατότητες και στην εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, με αποτέλεσμα σήμερα να βρίσκεται πίσω όχι μόνο από τις ΗΠΑ αλλά και από την Κίνα.
Η κατάσταση αυτή δεν περνά απαρατήρητη από την Κίνα, η οποία βλέπει την Ευρώπη να υποκύπτει στις αμερικανικές απαιτήσεις τη στιγμή που οι σχέσεις Βρυξελλών – Πεκίνου βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων ετών. Με την Κίνα να διατηρεί στρατηγικό έλεγχο στις πρώτες ύλες που είναι κρίσιμες για τις ευρωπαϊκές πράσινες και ψηφιακές φιλοδοξίες, το γεωπολιτικό ρίσκο αυξάνεται.
Κρίσιμο σταυροδρόμι
Αν η ΕΕ δεν ανταποκριθεί θα μείνει θεατής στις εξελίξεις αντί να τις καθορίζει, λένε προσωπικότητες όπως ο Μάριο Ντράγκι, ο οποίος προειδοποιεί ότι «η Ευρώπη είναι απροετοίμαστη σε έναν κόσμο όπου το εμπόριο καθορίζεται από γεωπολιτική και ασφάλεια».
Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από το αν θα καταφέρει να ανακτήσει την αυτονομία της ή αν θα παραμείνει εγκλωβισμένη ανάμεσα στις πιέσεις των ΗΠΑ και την ανερχόμενη ισχύ της Κίνας. Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, η ΕΕ καλείται να αποφασίσει αν θα παραμείνει ένας κόμβος ελεύθερου εμπορίου ή αν θα μετατραπεί σε πεδίο μάχης του νέου γεωοικονομικού ανταγωνισμού.
Για να μην παγιωθεί η ταπείνωση, καταλήγει το αμερικανικό μέσο, η ΕΕ πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει βαθύτερη ενοποίηση της ενιαίας αγοράς, επενδύσεις στην άμυνα και σε κρίσιμες τεχνολογίες, αλλά και διαφοροποίηση εμπορικών εταίρων. Να αντιμετωπίσει το επιχειρηματικό της περιβάλλον ως γεωπολιτικό όπλο, επενδύοντας σε υποδομές, μειώνοντας το ενεργειακό κόστος και ενισχύοντας την εσωτερική αγορά.
