Politica 89.8
Έρευνα ΕΚΤ: Γιατί οι Ευρωπαίοι επιμένουν να πληρώνουν με μετρητά – Αποκαλυπτική έρευνα
Περισσότερες από τις μισές συναλλαγές στην Ευρώπη εξακολουθούν να γίνονται με μετρητά, τα οποία αποτελούν τον πιο συχνό τρόπο πληρωμής σε 14 από τις 20 χώρες της Ευρωζώνης. Σε αυτή την τάση έρχεται να προστεθεί και η πρόσφατη οδηγία της ΕΚΤ προς τα νοικοκυριά να διατηρούν χρήμα σε φυσική μορφή στο σπίτι τους διότι τα ψηφιακά συστήματα θα μπορούσαν κάποια στιγμή να καταρρεύσουν.
Αν και η χρήση των μετρητών βρίσκεται σε πτώση στη Γηραιά Ήπειρο, καθώς όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι στρέφονται στις ψηφιακές πληρωμές, το χρήμα σε φυσική μορφή κυριαρχεί στις συναλλαγές (52% ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη για το 2024). Ωστόσο, το ποσοστό είναι σημαντικά χαμηλότερο (39%) όταν εξετάζεται σε όρους αξίας κάθε πληρωμής.
Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν έρευνα της ΕΚΤ σε δείγμα 40.000 συμμετεχόντων. Όπως αναφέρει το Euronews, τα βασικά πλεονεκτήματα που επικαλούνται οι καταναλωτές υπέρ των μετρητών είναι η ανωνυμία και η προστασία της ιδιωτικότητας (41%), η καλύτερη διαχείριση των εξόδων (35%) και η άμεση ολοκλήρωση της συναλλαγής (30%).
Ένα 28% ανέφερε ότι τα μετρητά γίνονται δεκτά σε περισσότερες περιπτώσεις, ενώ περίπου ένας στους πέντε θεωρεί τα μετρητά ευκολότερο ή ταχύτερο τρόπο πληρωμής. Μόνο το 18% πιστεύει ότι τα μετρητά είναι ασφαλέστερα.
Ιδιαίτερα εξαρτημένη από τα μετρητά φαίνεται να είναι η Νότια και Ανατολική Ευρώπη, δείχνουν τα στοιχεία της ΕΚΤ
Οι διαφορές είναι εμφανείς και ανά ηλικιακή ομάδα. Οι νεώτεροι καταναλωτές προτιμούν τις ψηφιακές συναλλαγές, με τους κάτω των 40 ετών να χρησιμοποιούν μετρητά σε λιγότερο από το 50% των συναλλαγών τους, ενώ οι άνω των 65 επιλέγουν τα μετρητά για το 57% των πληρωμών.
Οι μισές συναλλαγές με μετρητά
Τα μετρητά αποτελούν το 45% έως 55% των συναλλαγών περίπου στις μισές από τις χώρες της Ζώνης του Ευρώ. Η χρήση μετρητών κυμαίνεται από μόλις 22% στην Ολλανδία έως 67% στη Μάλτα που βρίσκεται στην κορυφή, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται λίγο πάνω από τον μέσο όρο (54%).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις στην Ολλανδία και τη Φινλανδία, που παρουσιάζουν τα μικρότερα ποσοστά, έχουν ήδη υιοθετήσει πολιτικές που καλούν τους πολίτες να διατηρούν ένα ποσό της τάξης των 70 – 100 ευρώ κατ’ άτομο σε μετρητά. Ανάλογα προγράμματα έχει αναπτύξει η Αυστρία, που βρίσκεται ψηλά στη λίστα της ΕΚΤ, αλλά και η Σουηδία και η Νορβηγία.
Από τη χρήση μετρητών, ιδιαίτερα εξαρτημένη φαίνεται να είναι η Νότια και Ανατολική Ευρώπη: Σλοβενία 64%, Ιταλία 61%, Ισπανία 57%. Στον αντίποδα, οι πολίτες στις χώρες της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης φαίνεται να επιλέγουν περισσότερο ψηφιακές πληρωμές: Ολλανδία 22%, Φινλανδία 27%, Λουξεμβούργο 37%, Βέλγιο 39% και Γαλλία 43%.
Μεταξύ των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών της ΕΕ, η Γαλλία είναι η μοναδική χώρα κάτω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (52%), ενώ η Γερμανία βρίσκεται λίγο πάνω από αυτόν και κάτω από την Ελλάδα, στο 53%.
Εκπρόσωπος της Κεντρικής Τράπεζας της Ολλανδίας εξηγεί ότι οι καταναλωτές θεωρούν τις ανέπαφες πληρωμές με κάρτα ή κινητό ταχύτερες και πιο βολικές από τα μετρητά ή τις παραδοσιακές κάρτες. Επισήμανε επίσης ότι η ευρεία αποδοχή των καρτών από τους εμπόρους οφείλεται εν μέρει στα χαμηλά κόστη συναλλαγών και στις τραπεζικές καμπάνιες για την προώθηση ψηφιακών πληρωμών σε μικρά ποσά.
Η αξία των συναλλαγών μετρητοίς
Σε όρους αξίας, τα μετρητά αντιστοιχούν στο 39% των συναλλαγών στην Ευρωζώνη: από 17% στην Ολλανδία έως 59% στη Λιθουανία. Πάνω από το 50% της συνολικής δαπάνης γίνεται σε μετρητά επίσης σε Λιθουανία, Σλοβακία, Σλοβενία και Αυστρία (56%), Μάλτα (54%), και Κροατία (51%).
Η Ιταλία (49%), η Πορτογαλία (47%), η Ισπανία (45%), η Ιρλανδία (44%), η Κύπρος (43%) καθώς και η Ελλάδα (42%) κατατάσσονται στη μεσαία κατηγορία χρήσης μετρητών με όρους αξίας συναλλαγής. Στον αντίποδα, η Ολλανδία (17%), η Φινλανδία (28%), το Λουξεμβούργο (29%), η Γερμανία (30%), η Γαλλία (34%) και το Βέλγιο (35%) καταγράφουν τα χαμηλότερα ποσοστά.
Παρά τη γεωγραφική εγγύτητα, οι διαφορές είναι μεγάλες: η Λιθουανία βρίσκεται στην κορυφή, ενώ η γειτονική Λετονία κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, στο 36%.
Η Γερμανία και η Αυστρία αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα διαφορών: παρά τις πολιτισμικές ομοιότητες, τα μετρητά παραμένουν ιδιαίτερα δημοφιλή στην Αυστρία, ενώ στη Γερμανία κερδίζουν έδαφος οι ψηφιακές πληρωμές. Η ΕΚΤ διαπίστωσε ότι τα μετρητά είναι το κυρίαρχο μέσο για αγορές μικρής αξίας, ενώ οι κάρτες χρησιμοποιούνται περισσότερο για ποσά άνω των 50 ευρώ.
Οι κρίσεις απαιτούν μετρητά
Οι οικονομολόγοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις πρόσφατες συστάσεις προς τους Ευρωπαίους πολίτες να κρατούν χρήματα σε φυσική μορφή για ώρα ανάγκης, χαρακτηρίζουν τα μετρητά κρίσιμο στοιχείο της εθνικής ετοιμότητας για κρίσεις.
«Η χρησιμότητα των μετρητών εντείνεται σημαντικά όταν απειλείται η σταθερότητα – ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη φύση ή το γεωγραφικό εύρος του υποκείμενου σοκ ή τον βαθμό ψηφιοποίησης» τονίζεται στην έκθεση της ΕΚΤ.
Στο πλαίσιο αυτό η Κεντρική Τράπεζα αναφέρεται σε τέσσερα επεισόδια κρίσεων, διαφορετικής αιτιολογίας και διαφορετικής εμβέλειας (πανευρωπαϊκής/παγκόσμιας, περιφερειακής και εθνικής) κατά τη διάρκεια των οποίων αναδείχθηκε η αξία των μετρητών.
Αυτά είναι η πανδημία του κορονοϊού, από το πρώτο λοκντάτουν στις αρχές του 2020 ως και τις αρχές του 2021, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το μπλακ-άουτ στην Ιβηρική χερσόνησο τον Απρίλιο του 2025, καθώς και η ελληνική κρίση χρέους, εστιασμένη στην περίοδο 2014-2015, με αποκορύφωμα την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, γνωστών ως capital controls.
