Politica 89.8
Η Ευρώπη προετοιμάζεται για πόλεμο – Και τα εργοστάσια όπλων «μεγαλώνουν» με γρήγορους ρυθμούς
Η Ευρώπη επανεξοπλίζεται ταχύτατα, καθώς όπως ισχυρίζονται οι ηγέτες τελεί υπό απειλή και υπάρχει κίνδυνος πολέμου. Αυτή η πολεμική προετοιμασία γίνεται ακόμη περισσότερο σαφής, καθώς τα εργοστάσια όπλων επεκτείνονται με τριπλάσιους ρυθμούς από την εποχή της ειρήνης. Και την επέκταση αυτή «ταΐζει» η ΕΕ χάρη στα νέα προγράμματα χρηματοδότησης της άμυνας.
Σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times, που εξέτασε δορυφορικές εικόνες η οικοδομική ανάπτυξη στα εργοστάσια παραγωγής όπλων έχει ενταθεί από τον Φεβρουάριο του 2022. Ήταν η εποχή που ξεκίνησε ο πόλεμος με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η εφημερίδα εξέτασε δεδομένα δορυφορικών ραντάρ που καλύπτουν 150 εγκαταστάσεις σε 37 εταιρείες. Και διαπιστώνει, όπως γράφει χαρακτηριστικά, ότι «η εδώ και καιρό υποσχεμένη αναβίωση της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης αρχίζει να υλοποιείται με σκυρόδεμα και χάλυβα». Πέρα από τις δημόσιες επενδύσεις, την πολεμική ρητορική και τις δεσμεύσεις για δαπάνες.
«Βαθιές, διαρθρωτικές αλλαγές»
Η πολεμική αυτή εγρήγορση διαπιστώνεται σε μια εποχή που η ΕΕ αγωνιά για να εξασφαλίσει όπλα και αμυντικά συστήματα για την Ουκρανία. Παράλληλα, επιθυμεί να ενισχύσει τη δική της άμυνα, καθώς η στήριξη των ΗΠΑ, εξαιτίας της στάσης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, δεν είναι εξασφαλισμένη.
Τι έδειξαν οι δορυφόροι
Τα στοιχεία προήλθαν από τους δορυφόρους Sentinel-1, που λειτουργούν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από περίπου 1.000 διελεύσεις, υποδηλώνουν ότι περίπου το ένα τρίτο των τοποθεσιών που εξετάστηκαν έδειξαν σημάδια επέκτασης ή κατασκευαστικών εργασιών.
Πράγμα που σημαίνει ότι η Ευρώπη μετακινείται από μια παραγωγική οικονομία ειρήνης στην οικοδόμηση μιας βιομηχανικής βάσης που θα της επιτρέψει να ανταποκριθεί σε ενδεχόμενο πόλεμο.
Σύμφωνα με τον Ουίλιαμ Αλμπέρκι, ανώτερο συνεργάτης στο Φόρουμ Ασίας-Ειρηνικού και πρώην διευθυντή ελέγχου όπλων του ΝΑΤΟ, «αυτές είναι βαθιές και διαρθρωτικές αλλαγές που θα μεταμορφώσουν την αμυντική βιομηχανία μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα».
Όπως εξηγεί, «μόλις αρχίσει η μαζική παραγωγή βλημάτων, τα μέταλλα και τα εκρηκτικά αρχίζουν να ρέουν, γεγονός που μειώνει το κόστος και την πολυπλοκότητα της παραγωγής πυραύλων».
Οι Financial Times επισημαίνουν ότι οι περισσότερες αμυντικές βιομηχανίες αρνήθηκαν να σχολιάσουν τα ευρήματα, επικαλούμενες λόγους ασφαλείας.
Ραγδαία εδαφική επέκταση
Σύμφωνα με την ανάλυση των υπό παρατήρηση περιοχών και βιομηχανιών παραγωγής όπλων, εγκαταστάσεις συνολικής έκτασης 790.000 τετραγωνικά μέτρα το 2020-21, τον τελευταίο χρόνο έφτασαν τα 2,8 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα. Οι προσθήκες αφορούν εκσκαφές, νέα κτίρια, δρόμους και διάφορες άλλες κατασκευές στα εργοστάσια όπλων.
Η μεγαλύτερη από αυτές τις επεκτάσεις στις βιομηχανίες όπλων ήταν ένα κοινό έργο μεταξύ του γερμανικού αμυντικού γίγαντα Rheinmetall και της ουγγρικής κρατικής αμυντικής εταιρείας N7 Holding. Η τελευταία έχει κατασκευάσει μια τεράστια μονάδα παραγωγής πυρομαχικών και εκρηκτικών στη Βάρπαλοτα στη νότια Ουγγαρία.
Το πρώτο εργοστάσιο στη Βαρπαλότα ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2024 και παράγει πυρομαχικά 30 χιλιοστών για το όχημα μάχης πεζικού KF41 Lynx της Rheinmetall.
Η κατασκευή συνεχίζεται καθώς ο χώρος θα παράγει επίσης και άλλα είδη πυρομαχικών. Δηλαδή βλήματα πυροβολικού 155 χιλιοστών και πυρομαχικά 120 χιλιοστών για το άρμα μάχης Leopard 2 και, ενδεχομένως, για το Panther, σύμφωνα με τη Rheinmetall. Στην ίδια τοποθεσία θα στεγαστεί επίσης εργοστάσιο εκρηκτικών.
Με στήριξη της ΕΕ
Η ανάλυση εξέτασε 88 τοποθεσίες που συνδέονται με ένα πρόγραμμα της ΕΕ, Act in Support of Ammunition Production (ASAP – Δράση για τη Στήριξη της Παραγωγής Πυρομαχικών). Το ASAP έχει επενδύσει 500 εκατομμύρια ευρώ για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων σημείων συμφόρησης στην παραγωγή πυρομαχικών και πυραύλων. Τόσο οι εγκαταστάσεις της Rheinmetall όσο και της Roxel υποστηρίχθηκαν από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα.
Επίσης, διαπιστώνονται επεκτάσεις σε 20 εργοστάσια όπλων με χρηματοδότηση από το ASAP, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής εντελώς νέων εργοστασίων και δρόμων. Επεκτάσεις σχεδιάζουν ή πραγματοποιούν επίσης βιομηχανίες όπλων που είτε είναι στη λίστα αναμονής του ASAP είτε δεν έλαβαν χρηματοδότηση από αυτό. Οι βιομηχανίες που ενισχύθηκαν από το ASAP επεκτάθηκαν ταχύτερα από τις άλλες.
Σύμφωνα με τον Μπάιμπα Μπράζε, υπουργό Εξωτερικών της Λετονίας, η επέκταση των αμυντικών βιομηχανιών είναι «μια πολύ θετική και πολύ αναγκαία εξέλιξη». Και σημείωσε ότι είναι «κρίσιμο» η αμυντική βιομηχανία να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες δαπάνες του ΝΑΤΟ και να χρησιμοποιήσει τα χρήματα των φορολογουμένων «αποτελεσματικά».
Από την πλευρά του, ο επίτροπος άμυνας της ΕΕ, Άντριους Κουμπίλιους, δήλωσε στους Financial Times ότι από την εισβολή της Μόσχας, η ετήσια ικανότητα παραγωγής πυρομαχικών στα εργοστάσια όπλων της Ευρώπης είχε αυξηθεί από 300.000 σε περίπου 2 εκατομμύρια μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
Επικεφαλής η Rheinmetall
Η επέκταση της Rheinmetall θα ευθύνεται για ένα μεγάλο μέρος αυτής της ανάπτυξης. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας, η ετήσια παραγωγική της ικανότητα για φυσίγγια 155 χιλιοστών πρόκειται να αυξηθεί από 70.000 το 2022 σε 1,1 εκατομμύρια το 2027.
Στην αύξηση αυτή της παραγωγής πυρομαχικών έχουν συμβάλει και άλλες δημόσιες δαπάνες. Η ανάλυση διαπίστωσε επίσης ότι στις κεντρικές εγκαταστάσεις της κατασκευάστριας πυραύλων MBDA στο Σρόμπενχαουζεν της Γερμανίας, έχουν κατασκευαστεί νέοι δρόμοι και οικοδομικά έργα. Τα έργα αυτά καλύπτουν έκταση 94.000 τετραγωνικά μέτρων.
Το ίδιο εργοστάσιο έχει επίσης επωφεληθεί από μια προμήθεια ύψους 5,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων του ΝΑΤΟ για την παραγωγή έως και 1.000 πυραύλων εδάφους-αέρος Patriot GEM-T σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Ανάλογες περιπτώσεις υπάρχουν και στη Νορβηγία και στη Βρετανία. Ο νορβηγικός κατασκευαστής Kongsberg άνοιξε ένα εργοστάσιο πυραύλων τον Ιούνιο του 2024, με την επιδότηση περίπου 60 εκατ. ευρώ. Από αυτά, τα 10 εκατομμύρια προέρχονταν από την ASAP. «Η επέκταση οδήγησε σε εκθετική αύξηση της συνολικής ικανότητας παραγωγής πυραύλων», σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της εταιρείας, Ίβαρ Σίμενσεν.
Στη Βρετανία, η BAE Systems έλαβε στήριξη από την κυβέρνηση, αλλά και αυξανόμενες παραγγελίες από το υπουργείο Άμυνας. Από το 2022 έχει επενδύσει περισσότερα από 150 εκατομμύρια λίρες στα βρετανικά εργοστάσια πυρομαχικών της. Οι επεκτάσεις των εγκαταστάσεών της, αναφέρει, θα αυξήσει την ικανότητα παραγωγής βλημάτων 155 χιλιοστών δεκαεξαπλασιάζοντας την παραγωγή, όταν η νέα εγκατάσταση πλήρωσης εκρηκτικών αρχίσει να λειτουργεί αργότερα φέτος.
Νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα
Η ΕΕ διαπραγματεύεται ένα νέο πρόγραμμα στήριξης της αμυντικής βιομηχανίας ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, «στη λογική του ASAP». Θα περιλαμβάνει επιχορηγήσεις και θα χρηματοδοτήσει κοινές προμήθειες.
Σύμφωνα με τον επίτροπο Κουμπίλιους, η Κομισιόν εξετάζει εάν παρόμοιες μέθοδοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν «για να δοθούν κίνητρα στα εργοστάσια όπλων να επεκτείνουν την παραγωγή τους σε άλλους τομείς». Οι τομείς προτεραιότητας περιλαμβάνουν πυραύλους και αεράμυνα, πυροβολικό και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Οι κατασκευαστές έχουν επαινέσει το πρόγραμμα ASAP. Όπως ο Θόρνσταϊν Κόρσβολντ, εκπρόσωπος του νορβηγικού-φινλανδικού κατασκευαστή Nammo. Δήλωσε ότι «έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να βοηθήσει τη Nammo να πραγματοποιήσει κρίσιμες επενδύσεις στην παραγωγή».
Η Nammo έλαβε περίπου 55 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του ASAP για την ενίσχυση της παραγωγής βλημάτων, προωθητικών και πυρίτιδας. Επίσης συμμετείχε σε ακόμη ένα έργο 41,4 εκατομμυρίων ευρώ με άλλους κατασκευαστές.
Στο επίκεντρο οι πύραυλοι
Οι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι οι δυνατότητες επιθέσεων με όπλα μεγάλης εμβέλειας παραμένουν ένα σοβαρό ζήτημα για την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Αιτία, το γεγονός ότι η Ρωσία προηγείται των ανταγωνιστών της.
Όπως εξηγεί στους Financial Times o Φάμπιαν Χόφμαν, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, οι πύραυλοι είναι ήταν κρίσιμοι για μια πειστική αποτροπή εναντίον των ανώτερων επίγειων δυνάμεων της Ρωσίας. Εκτιμά ότι, σε περίπτωση πολέμου, «οι πύραυλοι αποτελούν την προϋπόθεση για νίκη του ΝΑΤΟ. Επειδή δεν πρόκειται να συμβαδίσει με τον ρυθμό κινητοποίησης της Ρωσίας».
Ο Χόφμαν χαρακτήρισε τη μεγέθυνση των εγκαταστάσεων στα εργοστάσια όπλων «ευπρόσδεκτη». Ωστόσο, υπάρχει μια καθυστέρηση στην ευρωπαϊκή παραγωγή όπλων. Αφορά την «παραγωγή μικροσκοπικών κινητήρων τζετ για πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς». Αλλά όπως είπε, μαζί με τα εκρηκτικά, πρότεινε ότι αυτός θα μπορούσε να είναι ο επόμενος στόχος των προγραμμάτων της ΕΕ.
