Politica 89.8
H «Γραμμή Μαζινώ» που κατασκευάζουν οι Ουκρανοί θα έχει την ίδια τύχη όπως το 1940;
«Δεν θα περάσουν!» ήταν το σύνθημα εθνικής αυτοπεποίθησης και αμυντικής σιγουριάς που επαναλάμβαναν οι Γάλλοι γύρω από τη Γραμμή Μαζινώ στη δεκαετία του 1930. 90 χρόνια μετά, οι Ουκρανοί λένε «Ο στρατός που σκάβει πιο βαθιά επιβιώνει». Η ουκρανική Γραμμή Μαζινώ θα είναι πιο αποτελεσματική;
Το Κίεβο βρίσκεται σε εξέλιξη του πιο φιλόδοξου σχεδίου κατασκευής αμυντικών έργων έως σήμερα, με εμπόδια και εκσκαφές που προορίζονται να αποτρέψουν επιθέσεις τόσο από ανθρώπινα όσο και αεροπορικά μέσα.
Από την άνοιξη του 2024, ο ουκρανικός στρατός προσπαθεί να κατασκευάσει μια γραμμή με τάφρους κατά τανκς και συρματοπλέγματα διασχίζει τα ηλιόλουστα χωράφια μέχρι τον ορίζοντα – χαρακώματα που η Ουκρανία ποντάρει ότι μπορεί να κατασκευάσει γρήγορα και σε μεγάλο εύρος ώστε να ανακόψει τη θερινή επίθεση της Ρωσίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, το αμυντικό στοίχημα των Ουκρανών αντιμετωπίζει ολοένα πιο λίγες πιθανότητες επιτυχίας.
«Ο στρατός που σκάβει πιο βαθιά είναι ο στρατός που επιβιώνει», δηλώνει ο Συνταγματάρχης Όλεχ Ρεζουνένκο, πολιτικός μηχανικός που επιβλέπει σχεδόν 200 μίλια από αυτό το τεράστιο έργο.
Οι οχυρώσεις πυραμοειδών εμποδίων από σκυρόδεμα έχουν μήκος περίπου 320 χλμ και ξεκινούν από το Χάρκοβο (βορράς) και εκτείνονται έως τη Ζαπορίζια (νότος).
Η πρόκληση για τους Ουκρανούς είναι να συγκρατηθεί ένας ρωσικός στρατός ενισχυμένος με χιλιάδες νέους στρατιώτες, που η Μόσχα στέλνει στη μάχη. Οι μονάδες της Ουκρανίας, με συρρικνωμένους πόρους, δυσκολεύονται να αντέξουν την ασφυκτική πίεση καθώς η Ρωσία αλλάζει τακτική καθημερινά, όπως αναφέρει το δημοσίευμα.
Τρεις γραμμές
Η Ουκρανία ελπίζει ότι η εγκατάσταση τριών γραμμών οχύρωσης θα αποτρέψει ανάλογα αποκλειστικά γεγονότα στην ανατολή, όπου η Ρωσία πιέζει για την κατάληψη των πόλεων Προκρόβσκ και Κονταντίνοφκα.
Η πρώτη γραμμή άμυνας κατασκευάζεται από τις μονάδες μάχης. Η δεύτερη – από ομάδες όπως αυτή του Ρεζουνένκο. Την Τρίτη την αναλαμβάνουν τοπικές διοικήσεις, που περικλείουν τις πόλεις και ενισχύουν τα σύνορα περιοχών. Κάθε στρώση σχεδιάστηκε για να μπλοκάρει τη ρωσική προέλαση, αναφέρεται στο αμερικανικό δημοσίευμα.
Η ουκρανική κυβέρνηση διέθεσε πάνω από 1,1 δισ. δολ. για την κατασκευή αυτών των έργων το 2024, ποσό που αντιστοιχεί στο 2% του ετήσιου στρατιωτικού προϋπολογισμού. Το 2025 το ποσό είναι σημαντικά μεγαλύτερο, αλλά οι αρχές δεν αποκαλύπτουν το ακριβές ύψος.
«Χρησιμοποιούμε όλους τους διαθέσιμους πόρους», λέει ο Ιβάν Φεντόροφ, κυβερνήτης της περιοχής Ζαπορίζια, όπου πολεμικές ρώσικες επιθέσεις έχουν πλήξει χειμερινές εργοταξίες. «Έχουμε ακόμα πολύ δουλειά μπροστά μας».
Δυσκολίες
Ωστόσο, όπως αναφέρει η The Wall Street Journal έχοντας περάσει στον δεύτερο χρόνο του, το ευρύτερο πρόγραμμα της πρώτης γραμμής έχει χτυπηθεί από καθυστερήσεις, επιθέσεις και συλλήψεις για φερόμενη διαφθορά – και πλέον κινδυνεύει να καταληφθεί από τον εχθρό που προσπαθεί να απωθήσει.
Του τελευταίους 18 μήνες, οι ρωσικές δυνάμεις διείσδυσαν σε αδύνατα σημεία της ουκρανικής άμυνας και χρησιμοποίησαν την αδυναμία των βόρειων οχυρώσεων για να ξεκινήσουν νέα επίθεση με περίπου 50.000 στρατιώτες.
Τα κενά στις αντιαρματικές τάφρους εγείρουν φόβους, σημειώνεται στο δημοσίευμα, ότι η ελλιπής άμυνα μπορεί να καταλήξει σαν τη Γραμμή Μαζινώ, που είχαν κατασκευάσει οι Γάλλοι τη δεκαετία του 1930 και την οποία νίκησαν οι Γερμανοί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σημειώνεται ότι την άνοιξη του 2024 οι ρωσικές δυνάμεις κατάφεραν να εισέλθουν μέσω ενός οχυρωμένου τμήματος κοντά στο Χάρκοβο, προκαλώντας εσωτερική κριτική.
Το τάγμα του Ρεζουνένκο έχει μπει στο στόχαστρο ρωσικών drones που στοχεύουν εργαλεία και οχήματα. Οι Ουκρανοί έχουν χάσει βιομηχανικό εξοπλισμό τους τελευταίους τρεις μήνες και δεκάδες στρατιώτες τραυματίστηκαν, σύμφωνα με τον ίδιο. «Η κατασκευή των νέων οχυρώσεων μοιάζει με την κατασκευή αεροπλάνου ενώ πετά», λέει ο Ρεζουνένκο, υποδηλώνοντας την πίεση χρόνου, αλλά και ασφάλειας.
Για κάθε εργάτη που φτιάχνει χαρακώματα, υπάρχουν δύο με όπλο σε επιφυλακή για drones. «Μόλις χαλαρώσεις», λέει ένας εργάτης που δουλεύει σε θερμοκρασία κοντά στους 38°C, «να περιμένεις άμεσο πλήγμα».
Σύμφωνα με το Ρεζουνένκο, 1.000 εργάτες πλέον χτίζουν μικρότερες γραμμές χαρακωμάτων αλλά περισσότερες, και διπλά πιο γρήγορα.
Παρωχημένες μέθοδοι
Επιπλέον, η ταχύτητα των αλλαγών στο πεδίο μάχης σημαίνει ότι κάποια στοιχεία των χαρακωμάτων ίσως γίνουν άχρηστα προτού οι Ρώσοι φτάσουν στη δεύτερη ή τρίτη γραμμή άμυνας. Τα μικρά εκρηκτικά drones, σήμερα, μπορούν να διαπεράσουν κενά τα οποία παλαιότερα θεωρούνταν ασφαλή.
Σήμερα τα χαρακώματα πρέπει να κατασκευάζονται βαθιά στο έδαφος, με υπόγειες θέσεις για μικρές ομάδες και επιχειρησιακά κέντρα των drone χειριστών, προστατευμένα με αντι-drone δίχτυα και μεταλλικά πλέγματα. Τα παραδοσιακά παρατηρητήρια δεν έχουν πλέον τη σημασία που είχαν· τα στρατιωτικά εγχειρίδια θεωρούνται παρωχημένα.
«Οι οχυρώσεις παραμένουν σημαντικές, αλλά λιγότερο από ό,τι πριν από δύο χρόνια», λέει ο Franz‑Stefan Gady, στρατιωτικός αναλυτής με έδρα τη Βιέννη, που επισκέφθηκε πρόσφατα γραμμές του μετώπου.
Παρά τα νέα μέσα, το ουκρανικό στρατηγείο δίνει ακόμη σημασία σε παραδοσιακές άμυνες όπως οι τάφροι κατά τανκ, δεδομένου ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί συνδυασμένη πολεμική τέχνη που αξιοποιεί παλιά και νέα τεχνικά σχήματα
«Μελετάμε τι κάνει ο εχθρός και προσαρμόζουμε τις άμυνες που κατασκευάζουμε», λέει ο Σεργκέι Όμποριν, αρχηγός του επιτελείου στο τάγμα του Ρεζουνένκο.
Τι θα καταφέρει όμως μια μέθοδος του Α΄ ΠΠ στις ουκρανικές πεδιάδες με ρωσική υπεροχή σε πυροβολικό και αεροπορία μένει να φανεί.
