Politica 89.8
Παγκόσμιο εμπόριο: Η Κίνα διαπραγματεύεται, αλλά δεν παραχωρεί έδαφος
Με το παγκόσμιο εμπόριο να επηρεάζεται από την ελάχιστη πρόοδο στις εμπορικές διαπραγματεύσεις ΗΠΑ–Κίνας, η Κίνα υιοθετεί μια πιο ψυχρή, διαχειριστική γραμμή: διατήρηση ανοικτών διαύλων, αλλά ελάχιστες παραχωρήσεις. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, στόχος του Πεκίνου είναι να προβάλει εικόνα «υπεύθυνου συνομιλητή» ενώ αποφεύγει δεσμεύσεις που θα επιβάρυναν την οικονομία του.
Ενδεικτική ήταν η πρόσφατη επίσκεψη του Λι Τσενγκγκάνγκ στην Ουάσινγκτον, βασικού μέλους της κινεζικής διαπραγματευτικής ομάδας υπό τον αντιπρωθυπουργό Χε Λιφένγκ. Η επίσκεψη, που δεν έγινε κατόπιν αμερικανικού αιτήματος, δεν περιλάμβανε επαφές με τους κορυφαίους Αμερικανούς χειριστές του φακέλου—τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ και τον Εκπρόσωπο Εμπορίου Τζέιμισον Γκριρ. Ο Λι περιορίστηκε σε συναντήσεις με στελέχη επιπέδου υφυπουργού στα υπουργεία Οικονομικών, Εμπορίου και στο USTR, όπου σε γενικές γραμμές επανέλαβε τις πάγιες θέσεις της Κίνας.
Το μήνυμα που εκπέμπεται, σύμφωνα με το αμερικανικό δημοσίευμα, είναι σαφές: ο Σι Τζινπίνγκ έχει δώσει εντολή για εμπλοκή με την κυβέρνηση Τραμπ, αλλά χωρίς ουσιαστικές υποχωρήσεις. Έτσι το Πεκίνο επιδιώκει να εμφανιστεί ως δύναμη «σταθερότητας» σε ένα περιβάλλον οξυμένου ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων, διατηρώντας ταυτόχρονα περιθώριο ελιγμών. Το αποτέλεσμα είναι μια εύθραυστη ύφεση που δύσκολα θα μεταφραστεί σύντομα σε πλήρη εμπορική συμφωνία.
Παράλληλα με τη διαπραγμάτευση, ο Σι κύρωσε διπλωματικά σήματα ισχύος στο εσωτερικό: μέσα σε δύο εβδομάδες υποδέχθηκε ηγέτες από Ρωσία, Ινδία, Βόρεια Κορέα και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, προβάλλοντας την Κίνα ως εταίρο μιας πολυμερούς τάξης—σε αντιδιαστολή με την πολιτική «Πρώτα η Αμερική» της Ουάσινγκτον.
Τα «αγκάθια»
Στις επαφές της Ουάσινγκτον στα τέλη Αυγούστου, ο Λι ζήτησε άρση των αμερικανικών δασμών σε κινεζικά προϊόντα και χαλάρωση των περιορισμών στις εξαγωγές αμερικανικής τεχνολογίας προς την Κίνα, προσφέροντας όμως λίγα συγκεκριμένα ανταλλάγματα. Πηγή με γνώση των συναντήσεων τις χαρακτήρισε «μη παραγωγικές». Λίγο νωρίτερα, ο πρεσβευτής της Κίνας στις ΗΠΑ Σιε Φενγκ είχε επικρίνει δημόσια τον αμερικανικό προστατευτισμό, λέγοντας ότι «ρίχνει σκιά» στη γεωργική συνεργασία.
Παρά τη σκληρή ρητορική, οι δύο πλευρές συμφώνησαν πρόσφατα να επεκτείνουν το «πάγωμα» νέων αυξήσεων δασμών έως τις αρχές Νοεμβρίου. Η εκεχειρία συνοδεύτηκε από στοχευμένες χαλαρώσεις—μεταξύ άλλων στους μαγνήτες σπανίων γαιών από την Κίνα, κρίσιμους για τη βιομηχανία, και σε ορισμένα τεχνολογικά προϊόντα των ΗΠΑ. Ωστόσο τα αγκάθια παραμένουν.
Πρώτο, το αίτημα της Ουάσινγκτον προς το Πεκίνο να καταστείλει τη ροή χημικών πρόδρομων ουσιών για την παραγωγή φεντανύλης. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Κίνα δεν προτίθεται να αναλάβει πρόσθετη δράση πριν αρθούν οι δασμοί 20% που έχει επιβάλει η αμερικανική πλευρά ως τιμωρία για τον φερόμενο ρόλο κινεζικών φορέων στην αλυσίδα του οπιοειδούς. Η σύνδεση αυτή μεταφέρει την πίεση στον Λευκό Οίκο, όπου το ζήτημα της φεντανύλης έχει υψηλό πολιτικό κόστος.
Δεύτερο, η αμερικανική απαίτηση για σημαντική αύξηση των κινεζικών αγορών αγροτικών προϊόντων—ιδίως σόγιας—παραμένει αναπάντητη. Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι, τους τελευταίους 18 μήνες, η Κίνα περιόρισε σκόπιμα τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, ανακάλεσε πιστοποιήσεις σε μονάδες κρέατος, στράφηκε σε εναλλακτικούς προμηθευτές και «έχτισε» αποθέματα ενόψει συγκομιδής. Λίγο πριν τη νέα σοδειά, οι αμερικανοί αγρότες φοβούνται ισχνές κινεζικές παραγγελίες.
Αμερικανική απάντηση
Από τη μεριά της Ουάσινγκτον, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κας Ντεσάι δηλώνει ότι η κυβέρνηση «αξιοποιεί τη δύναμη της αμερικανικής οικονομίας, της μεγαλύτερης καταναλωτικής αγοράς στον κόσμο, για να διασφαλίσει ισότιμους όρους» για βιομηχανίες και εργαζόμενους. Το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου, από την άλλη, μιλά για «καλή χρήση» των τακτικών διαλόγων ώστε να διαχειριστούν διαφορές και να διευρυνθεί η συνεργασία, με κύριο στόχο, σύμφωνα με γνώστες, την πλήρη χαρτογράφηση των αμερικανικών απαιτήσεων.
Οικονομικοί λόγοι ενισχύουν τη μετρημένη αυτή στάση. Η κινεζική οικονομία πιέζεται από κατάρρευση στην αγορά ακινήτων και νωθρή κατανάλωση. Παράλληλα, η εμπειρία της συμφωνίας «Πρώτης Φάσης» του 2020 -όταν το Πεκίνο δεσμεύτηκε σε μεγάλες αγορές αμερικανικών αγαθών και υπηρεσιών με περιορισμένα ανταλλάγματα από την Ουάσινγκτον- λειτουργεί ως παράδειγμα προς αποφυγή.
Την ίδια ώρα, η αμερικανική πλευρά αντλεί επιρροή μέσω νέων εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες, με ρήτρες κατά του «transshipment», δηλαδή της πρακτικής κινεζικών εταιρειών να χρησιμοποιούν ενδιάμεσους προορισμούς, όπως το Βιετνάμ, για να παρακάμπτουν δασμούς. Το Πεκίνο βλέπει τις διατάξεις αυτές ως στοχευμένη πίεση στο εξαγωγικό του μοντέλο, κάτι που το ωθεί να παραμείνει στο τραπέζι του διαλόγου χωρίς να μετακινεί τις «κόκκινες γραμμές» του.
Το status quo λειτουργεί
Στο μεταξύ, από αμερικανικής πλευράς εκπέμπεται μήνυμα ότι το «status quo λειτουργεί» υπογραμμίζει το αμερικανικό δημοσίευμα. Ο Μπέσεντ δήλωσε πρόσφατα πως είναι «πολύ ικανοποιημένος» με την τρέχουσα κατάσταση, ένδειξη ότι η ελεγχόμενη ύφεση μπορεί να συνεχιστεί. Αυτό αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο συνάντησης κορυφής Τραμπ–Σι αργότερα μέσα στο έτος· ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο μιλά για πιθανότητα χωρίς ορισμένη ημερομηνία, ενώ αναλυτές όπως η Γιουν Σουν εκτιμούν ότι «και οι δύο πλευρές πιστεύουν πως έχουν χρόνο να το δουλέψουν».
Συνολικά, όπως μεταδίδει η Wall Street Journal, η νέα τακτική της Κίνας εδράζεται σε τρεις άξονες: συνέχιση διαλόγου για να καλλιεργηθεί εικόνα υπευθυνότητας, ελαχιστοποίηση παραχωρήσεων για προστασία της εσωτερικής οικονομίας και διαχείριση της εξωτερικής πίεσης με στοχευμένες, περιορισμένες κινήσεις αποκλιμάκωσης.
Η ισορροπία αυτή μειώνει τους κινδύνους άμεσης κλιμάκωσης, αλλά καθιστά απίθανη μια γρήγορη, συνολική εμπορική συμφωνία. Για το Πεκίνο, προτεραιότητα είναι σταθερότητα και χρόνος—όχι μια «συμφωνία οποιασδήποτε τιμής».
