Politica 89.8
Πώς διαμόρφωσε ο Τραμπ το 2025 – Ο ανταποκριτής που μπήκε στον Λευκό Οίκο απαντά
Μέσα σε 30 και πλέον χρόνια, κάλυψε έξι Αμερικανούς προέδρους, συμπεριλαμβανομένου του Ντόναλντ Τραμπ στην πρώτη του θητεία. Ο επικεφαλής ανταποκριτής των New York Times στονβ Λευκό Οίκο, Πίτερ Μπέικερ, είναι από τους ιδανικούς Αμερικανούς δημοσιογράφους που θα μπορούσαν να αξιολογήσουν την προεδρία Τραμπ.
Μιλώντας ο Μπέικερ στο αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy περιγράφει έναν Τραμπ που εκείνα που προσπάθησε να κάνει στην πρώτη του θητεία, τα πραγματικοποίησε στο πρώτο μόλις έτος της δεύτερης και μάλιστα σε μεγάλη κλίμακα.
«Αν μου ζητούσατε να φτιάξω μια λίστα με τα πέντε πράγματα που με εξέπληξαν περισσότερο φέτος για την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία, αυτό θα ήταν ένα από αυτά» λέει ο Μπέικερ.
Ο Αμερικανός δημοσιογράφος νόμιζε ότι ο Τραμπ θα επέστρεφε με πολύ πιο επιθετική στάση απέναντι στην Κίνα, γιατί ήταν για εκείνον ένας χρήσιμος στόχος με πολλούς τρόπους.» Και, ως έναν βαθμό, βοήθησε να διαμορφωθεί αυτή η διακομματική επαναξιολόγηση στην Ουάσιγκτον: η ιδέα ότι δεν πρόκειται να κάνουμε την Κίνα μια «άλλη» Αμερική εντάσσοντάς την στην παγκόσμια οικονομική κοινότητα».
Ωστόσο, το ότι «χαλαρώνει» απέναντι στην Κίνα είναι εντυπωσιακό για τον Μπέικερ. «Προφανώς, εξακολουθούν να συγκρούονται για τους δασμούς. Υπάρχει ακόμη ένταση στη σχέση. Όμως ακύρωσε ορισμένους περιορισμούς στον τομέα της τεχνολογίας που είχε επιβάλει ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, κάτι που εξέπληξε, και δεν χρησιμοποιεί την Κίνα ως στόχο της οργής του με τον ίδιο τρόπο όπως στην πρώτη θητεία».
Παρ΄ όλα αυτά, τίποτα δεν εκπλήσσει -φαινομενικά τον- Μπέικερ «Πολλά πράγματα που ήταν σοκαριστικά δεν ήταν, στην ουσία, απροσδόκητα» λέει θυμίζοντας «τα αντίποινα και την εκδικητικότητα του Τραμπ απέναντι στους εχθρούς του, την εχθρότητά του προς το ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους συμμάχους, την ακατάσχετη χρήση δασμών, την «εκτός ορίων» προσωπικότητά του».
«Ήταν αποτελεσματικός»
Βέβαια, στη συνέχεια, ο Μπέικερ παραδέχεται ότι εξεπλάγη κάπως από το πόσο έντονα και ακραία ήταν μερικές φορές, και από το πόσο «αποτελεσματικά» λειτούργησαν σε αρκετές περιπτώσεις, όσα έκανε ο Τραμπ.
«Έκανε περισσότερα για να πετύχει αυτά που ήθελε απ’ όσο φαντάζονταν πολλοί ότι θα μπορούσε: το «γκρέμισμα» της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID), τη διακοπή χρηματοδότησης του NPR και του PBS, την κατάργηση της «Voice of America» και του Radio Liberty. Οι συντηρητικοί μιλούσαν γι’ αυτά εδώ και χρόνια και ποτέ δεν τα έκαναν πραγματικά. Ο Τραμπ πέτυχε (…). Πολλοί δεν τους αρέσει ως ιδέα και φυσικά επικρίνουν την ουσία, αλλά ως προς το «επίτευγμα», απέδειξε ότι μπορεί να κάνει πράγματα που ο κόσμος νόμιζε ότι ένας πρόεδρος δεν μπορεί να κάνει».
Αποζητώντας την εύνοιά του
Στην πρώτη θητεία, υπήρχε ένα είδος ανταγωνισμού «ποιος θα τον εντυπωσιάσει περισσότερο». Οι Ιάπωνες δημιούργησαν ένα «President’s Cup» ώστε να προεδρεύσει και να το απονείμει όταν πήγε επίσκεψη, η Νότια Κορέα τον πήγε στην Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη, και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τον πήγε στη στρατιωτική παρέλαση της Ημέρας της Βαστίλης.
Κάθε παγκόσμιος ηγέτης προσπαθούσε να σκεφτεί τι θα μπορούσε να κάνει για τον Τραμπ που να ταιριάζει στο ένστικτο του σόουμαν, στο «εγώ» του, στη ματαιοδοξία του. Αυτό είναι επίσης κάτι που ακούω πρεσβευτές εδώ στην Ουάσιγκτον να συζητούν μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας ιδέες και προτάσεις.
Εδαφικές φιλοδοξίες
Για τον Μπέικερ, η εξωτερική πολιτική σε αυτή την προεδρία έπαιξε περισσότερο κεντρικό ρόλο από όσο θα περίμενε ο κόσμος σε σύγκριση με άλλες προεδρίες. «Για έναν άνθρωπο του «America First», φαίνεται να εστιάζει πολύ σε όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό και στο να «λύσει» πολέμους, ακόμη κι αν αυτό είναι στρεβλωμένο με πολλούς τρόπους — σίγουρα έχει εμμονή με το να πάρει το Νόμπελ [Ειρήνης]».
Στη λίστα με τα πιο απρόσμενα της προεδρίας Τραμπ ο Αμερικανός ανταποκριτής συμπεριλαμβάνει τις εδαφικές του φιλοδοξίες, -ακόμη κι αν δεν τις έχει πραγματικά υλοποιήσει- για τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τη Διώρυγα του Παναμά — ακόμη και την υπόθεση ότι η Αμερική θα «αναλάμβανε» τη Γάζα, κάτι που δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν Αμερικανό πρόεδρο να θέλει ως ευθύνη.
Η εστίασή του στο εξωτερικό εξέπληξε κάπως προσθέτει ο Μπέικερ. «Αλλά πολλοί πρόεδροι στη δεύτερη θητεία τους -ίσως όχι τόσο νωρίς- έλκονται προς την εξωτερική πολιτική, γιατί μοιάζει πιο «ιστορική». Είναι διεθνείς υποθέσεις. Σε κάνει «γιγαντιαίο» αν διασχίζεις τη διεθνή σκηνή, κάνεις ειρήνη και διαπραγματεύεσαι με άλλους ηγέτες. Επίσης έχεις πολύ μεγαλύτερη ελευθερία εκεί απ’ ό,τι στο εσωτερικό. Στο εσωτερικό, υπάρχει όριο στο τι μπορείς να κάνεις χωρίς τη συμμετοχή του Κογκρέσου. Για να είμαστε ειλικρινείς, ο Τραμπ δεν χρησιμοποίησε σχεδόν καθόλου το Κογκρέσο φέτος για την εσωτερική πολιτική — όλα τα εσωτερικά του μέτρα έγιναν μέσω εκτελεστικών διαταγμάτων. Άρα, η εξωτερική πολιτική είναι φυσικά ελκυστική για έναν πρόεδρο δεύτερης θητείας, και εκείνος φαίνεται να έφτασε εκεί πιο γρήγορα από πολλούς άλλους».
Τι «κινεί» τον Τραμπ;
O Μπέικερ δεν αμφιβάλλει ότι η οικονομία είναι προτεραιότητα, τόσο για τη χώρα όσο και για την προσωπική του οικογένεια. «Σίγουρα, όταν μιλά για την Ουκρανία, το κάνει με όρους σπάνιων ορυκτών και αποκατάστασης οικονομικών σχέσεων με τη Ρωσία» λέει.
Υπάρχει επίσης η αποκόμιση κέρδους μέσω του Λευκού Οίκου, σύμφωνα με τον Μπέικερ. «Δεν έχουμε δει κάτι παρόμοιο. Η οικογένειά του τρέχει σε όλο τον κόσμο, βγάζοντας εκατομμύρια, δισεκατομμύρια δολάρια μέσω κρυπτονομισμάτων και συμφωνιών με τους Σαουδάραβες, τους Καταριανούς κ.ο.κ. Έδωσαν χάρη στον Τσανγκπένγκ Ζάο, τον ιδρυτή της Binance, που είχε κατηγορηθεί για εγκλήματα εδώ στις ΗΠΑ. Και τυχαίνει να συνεργάζεται επιχειρηματικά με την εταιρεία στην οποία εμπλέκονται η οικογένεια και οι φίλοι του προέδρου. Αυτό είναι κάτι που απλώς δεν έχουμε ξαναδεί».
Μυαλά 19ου αιώνα
Ο έμπειρος Αμερικανός δημοσιογράφος πιστεύει ότι ο Τραμπ μοιάζει να έχει μια αντίληψη του 19ου αιώνα, τύπου Συνεδρίου της Βιέννης: οι «μεγάλοι παίκτες» και οι μεγάλες δυνάμεις αποφασίζουν τα μεγάλα ζητήματα, και όλοι οι άλλοι είναι δευτερεύοντες.
«Κατά τη δική του οπτική, αυτές είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα. Μοιάζει να πιστεύει στις «σφαίρες επιρροής»: ότι η Κίνα μπορεί να είναι ό,τι θέλει να είναι στην Ασία, η Ρωσία μπορεί να κάνει ό,τι θέλει στην Ευρώπη -τουλάχιστον στην Ανατολική Ευρώπη- και οι ΗΠΑ θα είναι υπεύθυνες για το Δυτικό Ημισφαίριο. Η προσέγγισή του στη Βενεζουέλα δείχνει μια πιο επιθετική και αποφασιστική αμερικανική κυριαρχία απ’ ό,τι αλλού, σε μέρη που δεν φαίνεται να τον ενδιαφέρουν ιδιαίτερα. Χωρίς να προσπαθώ να «διαβάσω το μυαλό του», μοιάζει σαν να ζούμε σε αυτή τη νέα στιγμή των μεγάλων δυνάμεων».
ΗΠΑ-Ισραήλ
Σχετικά με τις σχέσεις Τραμπ-Ισραήλ, ο Μπέικερ τις βλέπει πολύ περίπλοκες.
Στην πρώτη θητεία του, ο Τραμπ παρουσίαζε τον εαυτό του ως τον καλύτερο φίλο του Ισραήλ όλων των εποχών. Μετέφερε την πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ, αναγνώρισε την ισραηλινή κυριαρχία στα Υψίπεδα του Γκολάν, έκλεισε το παλαιστινιακό γραφείο στην Ουάσιγκτον, έκοψε την βοήθεια προς τους Παλαιστινίους και, ουσιαστικά, παρήγαγε ένα σχέδιο ειρήνης που δεν πήγε πουθενά, αλλά ήταν σαφώς γερμένο υπέρ του Ισραήλ. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, στο τέλος, έφεραν το Ισραήλ πιο κοντά σε μια πιο «κανονική» διπλωματική σχέση με τους γείτονές του.
Στη δεύτερη θητεία, δεν είναι τόσο απλό. Νομίζω ότι προς το τέλος της πρώτης θητείας του κουράστηκε με τον Νετανιάχου και θύμωσε πολύ όταν ο Νετανιάχου συνεχάρη τον Τζο Μπάιντεν μετά την εκλογή του. Αυτό ήταν «απαγορευτικό» στο τευτέρι του Τραμπ.
Σε αυτόν τον πρώτο χρόνο της δεύτερης θητείας, ήταν πρόθυμος κατά καιρούς να ασκήσει πίεση στον Νετανιάχου ώστε να κάνει πράγματα που ίσως δεν ήθελε να κάνει, ή που δεν θα είχε την ευχέρεια να κάνει με τον δεξιόστροφο κυβερνητικό του συνασπισμό χωρίς την πίεση του Τραμπ. Το ερώτημα είναι πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να το πάει. Πράγματι μεσολάβησε για εκείνη την κατάπαυση πυρός στη Γάζα. Είπε στην εθνική τηλεόραση ότι «έφερε ειρήνη για πρώτη φορά εδώ και 3.000 χρόνια» στη Μέση Ανατολή. Προφανώς αυτό δεν είναι αλήθεια και υπερβάλλει για το νόημα της κατάπαυσης πυρός, αλλά η κατάπαυση πυρός ήταν σημαντική μετά από δύο χρόνια φρικτού πολέμου και βοήθησε να βγουν οι τελευταίοι όμηροι.
