Politica 89.8
Ψηφοδέλτια ή απαγορεύσεις – Πώς πρέπει να αντιδρούν οι δημοκρατίες στους εξτρεμιστές;
Το ερώτημα αν και πώς οι δημοκρατίες πρέπει να αμύνονται κατά της ανατροπής τους από τους εξτρεμιστές έχει γίνει και πάλι ένα καυτό θέμα στη διεθνή επικαιρότητα. Στη Γερμανία, μια αυξανόμενη «χορωδία» απαιτεί νομικές διαδικασίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε απαγόρευση της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD).
Ήδη, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Προστασίας του Συντάγματος – μια υπηρεσία εσωτερικής πληροφόρησης – έχει χαρακτηρίσει το κόμμα ως εξτρεμιστική οργάνωση, γεγονός που συνεπάγεται ότι είναι αντισυνταγματικό.
Οι κανόνες επιβάλλουν περιορισμούς στους παίκτες, για να διασφαλίσουν το δίκαιο παιχνίδι και ένα νόμιμο αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει τόσο για τη συνταγματική δημοκρατία όσο και για το… ποδόσφαιρο.
Αλλά στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας, οι ψηφοφόροι απέρριψαν έναν ακροδεξιό εθνικιστή υποψήφιο, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι απειλές για τη δημοκρατία μπορούν να αναχαιτιστούν στην κάλπη.
Πρέπει οι ψηφοφόροι να έχουν πάντα τον τελικό λόγο;
Μια παρόμοια συζήτηση προηγήθηκε των αμερικανικών εκλογών πέρυσι, όταν η πολιτεία του Κολοράντο ηγήθηκε μιας προσπάθειας να κρατήσει τον Ντόναλντ Τραμπ εκτός ψηφοδελτίων.
Θα πρέπει ένας υποψήφιος να τίθεται εκτός ψηφοδελτίων επειδή παραβιάζει τον νόμο, ή θα πρέπει οι ψηφοφόροι να έχουν πάντα τον τελικό λόγο;
Θέτοντας το ερώτημα με αυτό τον τρόπο, σημειώνεται σε ανάλυση του Social Europe, χάνεται αυτό που πραγματικά διακυβεύεται: το μέλλον της συνταγματικής δημοκρατίας, η οποία δεν είναι το ίδιο με τη λαϊκή δημοκρατία.
Ένα σύνταγμα καθορίζει τις κανονιστικές φιλοδοξίες του πολιτικού συστήματος που δημιουργεί, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων. Καθορίζει το εύρος και τα όρια της εξουσίας που μπορούν να ασκούν οι διάφοροι κλάδοι της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων και των ισορροπιών μεταξύ τους.
Το παράδειγμα του Μάο
Αντίθετα, η λαϊκή δημοκρατία καταργεί τους νομικούς περιορισμούς, οι οποίοι θεωρούνται εμπόδια στην υλοποίηση της πραγματικής βούλησης του λαού. Ο Μάο Τσετούνγκ είναι ίσως ο πιο γνωστός ηγέτης μιας λαϊκής δημοκρατίας. Κυβέρνησε με εντολή, διαλύοντας το νομικό σύστημα και στιγματίζοντας τους γαιοκτήμονες, τους πλούσιους και διάφορες κακές επιρροές (συμπεριλαμβανομένων των δικηγόρων) ως εχθρούς του λαού. Όλοι αντιμετωπίστηκαν αυστηρά.
Το αν αυτό αντανακλούσε πραγματικά τη θέληση του λαού είναι μια υπόθεση που δεν μπορεί να απαντηθεί, επειδή ο Μάο απλά δήλωσε ότι ήταν η μόνη φωνή του λαού. Κατάργησε επίσης τις εκλογές – ωστόσο, όταν ο λαός τρομοκρατείται και υποτάσσεται, θα παράγει όποιο αποτέλεσμα θέλει ο ηγέτης, καθιστώντας τις εκλογές άνευ νοήματος.
Η περίπτωση του Χίτλερ
Ο Αδόλφος Χίτλερ – χωρίς φυσικά να τίθεται ζήτημα σύγκρισης του εμπνευστή του ναζισμού με τον Μάο – είναι ένα άλλο παράδειγμα ηγέτη που ισχυρίστηκε ότι ενσάρκωνε την αληθινή θέληση του λαού. Και αυτός καθόρισε ποιοι ήταν οι εχθροί του λαού (κομμουνιστές, αντιφρονούντες, Ρομά, Εβραίοι) και τους εκκαθάρισε, τους φυλάκισε και τους σκότωσε κατά εκατομμύρια.
Σε αντίθεση με τον Μάο, όμως, δεν διέλυσε εντελώς το νομικό σύστημα. Κάτω από το ναζιστικό βασίλειο του τρόμου υπήρχε ένα νομικό σύστημα, που είχε απογυμνωθεί από τα κανονιστικά του θεμέλια, αλλά εξακολουθούσε να λειτουργεί σαν μια καλολαδωμένη μηχανή η οποία αποφάσιζε για αστικές, διοικητικές, ακόμη και ποινικές υποθέσεις.
Η ναζιστική Γερμανία, έγραψε ο Ernst Fraenkel, ήταν ένα «διπλό κράτος»: διαχειριζόταν τη ζωή των απλών ανθρώπων μέσω του νόμου, αλλά «ο ηγέτης» κυβερνούσε χωρίς νομικούς περιορισμούς.
Τα τεχνάσματα του ναζισμού
Ενώ ο Μάο ήρθε στην εξουσία μέσω επανάστασης, η αρχική προσπάθεια του Χίτλερ να καταλάβει την εξουσία με τη βία οδήγησε στη φυλάκισή του. Αλλά ο Χίτλερ έμαθε από το λάθος του και επινόησε σχέδια για να αποκτήσει την εξουσία με δημοκρατικά μέσα και στη συνέχεια να διαλύσει το σύστημα εκ των έσω.
Μετέτρεψε το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα (NSDAP) σε ένα κίνημα που απαξίωσε συστηματικά τους θεσμούς της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και έκανε λόγο για την άνοδό του.
Το όνομα του κόμματος ήταν καλά επιλεγμένο. Περιλαμβάνοντας τις λέξεις «σοσιαλιστικό» και «εργατικό», φαινόταν να προσφέρει μια εναλλακτική λύση στα υπάρχοντα φιλοεργατικά κόμματα, παρόλο που στην πραγματικότητα ήταν μια ριζοσπαστική εθνικιστική οργάνωση, αποφασισμένη να απελευθερώσει τη Γερμανία από τη μέγγενη των εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών της – όπως καθοριζόταν, βέβαια, από τον «αλάνθαστο ηγέτη».
Αυτή τη φορά πέτυχε. Το 1932, το NSDAP έγινε το μεγαλύτερο κόμμα στο κοινοβούλιο, νομιμοποιώντας τον πρώην πραξικοπηματία. Όταν ο Χίτλερ διορίστηκε καγκελάριος τον επόμενο χρόνο, κινήθηκε γρήγορα για να θέσει εκτός νόμου τα ανταγωνιστικά κόμματα και να ολοκληρώσει την κατάληψη της εξουσίας του, με τον διαβόητο νόμο εξουσιοδότησης (Ermächtigungsgesetz) της 24ης Μαρτίου 1933.
Στο εξής, οι νέοι νόμοι μπορούσαν να αποκλίνουν από το σύνταγμα και οι διεθνείς συνθήκες μπορούσαν να υιοθετηθούν χωρίς τη συμμετοχή του νομοθετικού σώματος. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην Ιστορία.
Το «μαχητικό σύνταγμα» στη Γερμανία
Σε αυτό το πλαίσιο, το μεταπολεμικό σύνταγμα της Γερμανίας, ο βασικός νόμος, σχεδιάστηκε ρητά ως «μαχητικό σύνταγμα» – όρος που επινόησε ο Γερμανός νομικός Karl Löwenstein, ο οποίος διέφυγε από τη ναζιστική Γερμανία για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κατοχύρωσε την αρχή ότι η εσωτερική οργάνωση των πολιτικών κομμάτων πρέπει να είναι η ίδια συνταγματική (άρθρο 21): «Τα κόμματα που, λόγω των στόχων τους ή της συμπεριφοράς των οπαδών τους, επιδιώκουν να υπονομεύσουν ή να καταργήσουν την ελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη ή να θέσουν σε κίνδυνο την ύπαρξη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας είναι αντισυνταγματικά».
Έτσι, η διαδικασία κατά ενός κόμματος μπορεί να κινηθεί από την άνω ή την κάτω βουλή και από την κυβέρνηση, αν και τον τελικό λόγο έχει το Συνταγματικό Δικαστήριο.
Η επικίνδυνη για τη δημοκρατία άποψη Μερτς
Άλλες χώρες διαθέτουν επίσης τέτοιους αμυντικούς μηχανισμούς «στα βιβλία». Σε αυτούς περιλαμβάνονται ποινικά αδικήματα όπως η προδοσία, διαδικασίες μομφής κατά αξιωματούχων, εξουσίες έκτακτης ανάγκης και μηχανισμοί απαγόρευσης πολιτικών κομμάτων.
Για κάποιους, αυτά μπορεί να φαίνονται σαν διαστροφή της ίδιας της ιδέας της φιλελεύθερης δημοκρατίας – ως ένα κυνικό μέσο εξάλειψης των ανταγωνιστών, όπως το έθεσε πρόσφατα ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς.
Αλλά το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα είναι ότι μπορείτε να νικήσετε τους ανταγωνιστές με δημοκρατικά μέσα, μόνο αν οι ίδιοι τηρούν τις δημοκρατικές αρχές. Μια αθλητική ομάδα που σηματοδοτούσε την προθυμία της να παραβιάσει τους κανόνες και που αγνοούσε τις κλήσεις του διαιτητή, δεν θα κέρδιζε ποτέ το πρωτάθλημα, όσο ενθουσιώδεις και αν ήταν οι οπαδοί της.
Οι κανόνες επιβάλλουν περιορισμούς στους παίκτες, για να διασφαλίσουν το δίκαιο παιχνίδι και ένα νόμιμο αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει τόσο για τη συνταγματική δημοκρατία όσο και για το… ποδόσφαιρο.
