Politica 89.8
Ταχύτατες αποφάσεις, σκληρή αποτροπή: Το «φάρμακο» του Ιράν στις παθογένειες μετά τον πόλεμο με το Ισραήλ
Στις αρχές Αυγούστου, το Ιράν ανακοίνωσε την ίδρυση ενός νέου οργάνου που θα αλλάξει τον τρόπο λήψης αποφάσεων των Ενόπλων δυνάμεων της χώρας: Το πανίσχυρο νέο συμβούλιο εθνικής άμυνας, έχει αποστολή να διορθώσει τα κακώς κείμενα που αποκάλυψε η παράνομη επίθεση του Ισραήλ του Ιουνίου.
Με γείτονα το επιθετικό Τελ Αβίβ, η Ισλαμική Δημοκρατία θεωρεί αναπόφευκτη μια νέα σύγκρουση.
Έτσι, στις 3 Αυγούστου, το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (SNSC) ενέκρινε τη σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Άμυνας (NDC), ενός κεντρικού πολεμικού οργάνου με αποστολή τον συντονισμό στρατηγικής, επιχειρήσεων και λογιστικής υποστήριξης σε όλους τους κλάδους των ενόπλων δυνάμεων.
Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα, το NDC θα «εξετάζει στρατηγικές και σχεδιασμό με στόχο την ενίσχυση των δυνατοτήτων των ενόπλων δυνάμεων».
Ρεπορτάζ του αμερικανικού Al Monitor υπογραμμίζει πως η πρόκειται για μια άμεση απάντηση στις αδυναμίες που ανέδειξε ο πόλεμος του Ιουνίου — από τις κλονισμένες αντιαεροπορικές άμυνες έως την απώλεια ανώτατων διοικητών και πυρηνικών επιστημόνων σε αιφνιδιαστικά, υψηλής ακρίβειας πλήγματα.
Ανάλογη δομή υπήρχε και στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ τη δεκαετία του 1980, όταν το Ανώτατο Συμβούλιο Άμυνας που επέτρεπε να λαμβάνει ταχύτατες αποφάσεις, εν ώρα πολέμου, παρακάμπτοντας τη δυσκίνητη αλυσίδα διοίκησης.
Αν και προεδρεύει ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιαν, το συμβούλιο κυριαρχείται από στρατιωτικούς: ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων του Ιράν, στρατηγός Αμπντολραχίμ Μουσαβί, οι διοικητές του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και του Στρατού Ξηράς, στρατηγός Κιουμάρς Χεϊντάρι, ο υπουργός Άμυνας και ανώτατοι αξιωματούχοι πληροφοριών.
Στη 12ήμερη σύγκρουση, ισραηλινά αεροσκάφη διείσδυσαν βαθιά στον ιρανικό εναέριο χώρο, καταστρέφοντας κρίσιμες συστοιχίες και εκτοξευτές πυραύλων, κέντρα διοίκησης και αποθήκες οπλισμού.
Αριστερά η σύνδθεση του Ανώτατου Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν και δεξιά η σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Άμυνας.
Οι δολοφονίες ανώτερων αξιωματικών των Φρουρών της Επανάστασης και της Δύναμης Κουντς κλόνισαν την ιεραρχία. Ο πόλεμος έδειξε επίσης ότι η πολυεπίπεδη στρατηγική αποτροπής του Ιράν, που στηρίζεται στη Χεζμπολάχ, τη Χαμάς, τους Χούθι και άλλες συμμαχικές πολιτοφυλακές, έχει ελλείμματα.
Έτσι, όπως αναφέρει και το Al Monitor, όλα αυτά σκοπεύει να θεραπεύσει το Εθνικό Συμβούλιο Άμυνας.
Τα κρατικά μέσα είναι σαφή: το συμβούλιο προορίζεται να προετοιμάσει τις ένοπλες δυνάμεις για νέα επιθετικότητα από το «σιωνιστικό καθεστώς και τον αμερικανό σύμμαχό του».
Δεν είναι μόνο για άμυνα
Αν και η ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Άμυνας δηλώνεται ως αμυντικό μέτρο, η αποστολή του μπορεί να επιτρέψει πιο ενεργητική στάση: η συγκεντροποίηση αποφάσεων ενδέχεται να δώσει στο Ιράν τη δυνατότητα ταχείας ανταπόδοσης, ακόμη και προληπτικών ενεργειών, χωρίς χρονοβόρες διακλαδικές τριβές, σύμφωνα με το ρεπορτάζ.
Αυτό συνάδει με τη ρητορική του Φρουρών της Επανάστασης, αναφέρει το Al Monitor, περί «αποτροπής μέσω κυριαρχίας» και απάντησης «σε ώρες, όχι σε ημέρες», υποδηλώνοντας ότι η Τεχεράνη θέλει να κινηθεί ταχύτερα από το Ισραήλ στις πρώτες ώρες ενός νέου πολέμου.
Στο εσωτερικό, η σύσταση του Συμβουλίου εδραιώνει τον ρόλο των Φρουρών της Επανάστασης στον πυρήνα του συστήματος. Κριτικοί, όμως, προβάλλουν το οικονομικό κόστος διαρκούς ετοιμότητας σε συγκυρία αυξανόμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας, στασιμότητας, απεργιών και σοβαρών ενεργειακών ελλείψεων.
Μπορεί να λειτουργήσει;
Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Al Monitor στην Τεχεράνη, το νέο όργανο στέλνει διπλό μήνυμα: διαβεβαίωση προς τις περιφερειακές πληρεξούσιες δυνάμεις του Ιράν (Χεζμπολάχ, Χούθι κ.ά.) ότι ανασυγκροτείται το «νευρικό κέντρο» για συντονισμό πολλαπλών μετώπων και ταυτόχρονα προειδοποίηση προς αντιπάλους (Ισραήλ/ΗΠΑ) ως αποτροπή.
Στα χαρτιά, το NDC λύνει βασικά προβλήματα συντονισμού εν καιρώ πολέμου, αλλά το ερώτημα είναι εάν μπορεί να αντιμετωπίσει την τεχνολογική υστέρηση του σε αντιαεροπορική/ηλεκτρονική άμυνα.
Στην πράξη, η αποτελεσματικότητά του θα κριθεί από το αν το Ιράν μπορεί να αναπληρώσει αποθέματα πυραύλων, να θωρακίσει τα συστήματα αεράμυνας και να προστατεύσει τα κέντρα διοίκησης από πλήγματα ακριβείας.
Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ διατηρούν καταλυτικό τεχνολογικό πλεονέκτημα -από αεροσκάφη stealth έως κυβερνοεπιθέσεις- και μένει να φανεί αν η οργανωτική μεταρρύθμιση του Συμβουλίου μπορεί να κλείσει αυτά τα κενά.
Επιπλέον, το Al Monitor, υπογραμμίζει τον κίνδυνο της υπερσυγκέντρωσης, καθώς αν το ίδιο καταστεί στόχος και εξουδετερωθεί νωρίς σε νέα σύγκρουση, η ιρανική διαδικασία λήψης αποφάσεων «καιρού πολέμου» μπορεί να παραλύσει.
Υπενθυμίζει ότι ο πόλεμος του Ιουνίου ξέσπασε με συντονισμένα ισραηλινά πλήγματα που εξόντωσαν μια σειρά διοικητών στις πρώτες κιόλας ώρες.
Το Ισραήλ κατόρθωσε επίσης να στοχεύσει υπόγεια ακόμα και την άκρως απόρρητη σύσκεψη του Ανώτατου Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, δείχνοντας την υπεροχή του στη συλλογή πληροφοριών εν μέσω επιχειρήσεων, όπως τονίζει το αμερικανικό μέσο.
Η επόμενη αναμέτρηση δεν αργεί
Εντέλει, καταλήγει το Al Monitor, η σύσταση του Συμβουλίου αντανακλά τη στρατηγική νοοτροπία στην Τεχεράνη ότι η πρόσφατη σύγκρουση ήταν μόνο ένας γύρος ενός ευρύτερου πολέμου. Για τους πιστούς στο καθεστώς, μοιάζει με υπολογισμένη ετοιμότητα και αποτελεσματική κινητοποίηση πόρων για επιβίωση. Για τους επικριτές, μοιάζει με έκφανση ανησυχίας και θεατρική χειρονομία για να καμφθεί η ισραηλινή διάθεση για νέες επιθέσεις.
Ωστόσο, «κοινή συνισταμένη και των δύο πλευρών είναι πως με τη δημιουργία του Συμβουλίου, το Ιράν αναδιαμορφώνει τον πολιτικό του μηχανισμό σε στάση πολεμικής ετοιμότητας, πεπεισμένο ότι η επόμενη αναμέτρηση έρχεται μάλλον νωρίτερα παρά αργότερα».
