Αναπτυξιακός νόμος : Πού στοχεύει η κυβέρνηση – Ερωτήσεις και απαντήσεις

Αναπτυξιακοί νόμοι έχουν κατατεθεί πολλοί, αλλά αυτό που δεν έχουμε δει είναι… ανάπτυξη. Η κυβέρνηση της ΝΔ ετοίμασε ένα νόμο που φιλοδοξεί να φέρει τα πάνω κάτω. Το νομοσχέδιο με τίτλο «Επενδύω στην Ελλάδα» μπορεί να απασχόλησε την κοινή γνώμη με τις διατάξεις που αφορούν στα εργασιακά.

Όμως, υπάρχουν μια σειρά από αλλαγές που αξίζει να προσεχθούν.

Με ερωτήσεις – απαντήσεις επιχειρείται να γίνει κατανοητό τι αλλάζει.

Το νομοσχέδιο ΕΠΕΝΔΥΩ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

Σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος που συνοδεύει το νομοσχέδιο στη Βουλή, εφόσον οι διατάξεις του εφαρμοστούν στην πληρότητά τους η ελάχιστη επίδραση στο ΑΕΠ θα είναι +5 μονάδες μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Μόνον η αυστηροποίηση των ελέγχων στην αγορά εργασίας και η μείωση της αδήλωτης εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,5% τον επόμενο χρόνο.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι αλλάζει στις στρατηγικές επενδύσεις;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σήμερα, πολλές επενδύσεις στρατηγικής σημασίας για τη χώρα παραμένουν στα «χαρτιά» καθώς καθυστερεί σημαντικά η αδειοδότησή τους, είτε από πλευράς αδειών λειτουργίας, είτε περιβαλλοντικής αδειοδότησης είτε πολεοδομικής νομοθεσίας. Αυτό που αλλάζει είναι να δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία στις επενδύσεις που θεωρούνται στρατηγικές (ακόμα και οι επενδύσεις μικρότερου μεγέθους όπως όσες έχουν προϋπολογισμό 40 εκ. ευρώ και παράγουν 100 νέες θέσεις εργασίας) για να μπορέσουν να αδειοδοτηθούν γρήγορα. Έτσι, ενθαρρύνονται οι επενδύσεις στη χώρα, που αποτελούν και την προϋπόθεση για νέες δουλειές.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι αλλάζει στους αναπτυξιακούς νόμους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σήμερα εκκρεμεί ο έλεγχος και η πιστοποίηση ολοκλήρωσης εκατοντάδων επενδυτικών σχεδίων, τα οποία μπορεί να έχουν ολοκληρωθεί εδώ και αρκετά χρόνια. Οι μακροχρόνιες καθυστερήσεις οδηγούν την επιβάρυνση των επενδυτικών φορέων με διοικητικά έξοδα (λ.χ. εγγυητικές επιστολές) αλλά και τη δημιουργία πρόσθετων οικονομικών επιβαρύνσεων στους επενδυτικούς φορείς λόγω της καθυστέρησης καταβολής των προβλεπόμενων ενισχύσεων. Οι επενδυτικοί νόμοι, αντί να λειτουργούν ως αναπτυξιακό εργαλείο, εγκλωβίζουν τους επενδυτές σε διοικητικές διαδικασίες και καθυστερήσεις, στερώντας από τους ίδιους αλλά και την οικονομία πολύτιμους πόρους και φυσικά θέσεις εργασίας.

Με την νέα νομοθεσία, εισάγεται μια περισσότερο ευέλικτη διαδικασία πιστοποίησης της ολοκλήρωσης και έναρξης παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης από ορκωτούς-ελεγκτές λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες καθώς και από πολιτικούς μηχανικούς, μηχανολόγους μηχανικούς ή άλλης επαγγελματικής ειδικότητας πρόσωπα, που πληρούν τα κριτήρια που ορίζει η σχετική διάταξη. Έτσι επιταχύνεται η διαδικασία πιστοποίησης της ολοκλήρωσης και έναρξης παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης, απελευθερώνοντας πόρους και επιτρέποντας την δημιουργία πολλών και κατά τεκμήριο καλών θέσεων εργασίας.

ΕΡΏΤΗΣΗ: Υπάρχει περίπτωση να τροποποιηθούν οι όροι που ίσχυαν για κάθε επένδυση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι. Οι αλλαγές που γίνονται στοχεύουν μόνο στην ταχύτερη ολοκλήρωση των εκκρεμουσών διαδικασιών, χωρίς να επηρεάζουν καθόλου τα κριτήρια με βάση τα οποία έχει εγκριθεί και υλοποιείται μία επένδυση.

Προβλέπονται κυρώσεις στους φορείς των επενδυτικών σχεδίων σε περίπτωση που από τους σχετικούς ελέγχους προκύπτουν αποκλίσεις ή ανακρίβειες, αλλά και για τους εμπλεκομένους στην διαδικασία επαγγελματίες, σε περίπτωση παραβάσεων εκ μέρους τους.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι σημαίνει ότι θα επιτρέπονται πλέον, σε οργανωμένους υποδοχείς δραστηριοτήτων της Αττικής, έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α2;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Από τη δεκαετία του 1980 υπάρχει νομοθεσία, η οποία απαγορεύει την εγκατάσταση νέων δραστηριοτήτων υψηλής και μέσης όχλησης στην Αττική. Η νομοθεσία αυτή είχε σκοπό την αποφυγή εγκατάστασης ρυπογόνων βιομηχανιών κοντά σε αστικούς ιστούς και μάλιστα πυκνοκατοικημένους, όπως είναι οι Δήμοι του Λεκανοπεδίου. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι η διάταξη αυτή οδήγησε στην απο-ανάπτυξη της Αττικής και στην αύξηση της ανεργίας. Για το λόγο αυτό, το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας του 2014, καθόρισε ότι η προσέλκυση και ανάπτυξη νέων μεταποιητικών μονάδων μέσης όχλησης στην Αττική πρέπει να είναι στόχος. Εν τω μεταξύ, η πρόοδος της τεχνολογίας έχει επιτρέψει την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρύπανσης και θορύβου που προκαλούν οι περισσότερες βιομηχανίες. Για το λόγο αυτό και με τη νέα διάταξη ορίζεται ότι στην Αττική επιτρέπονται πλέον δραστηριότητες κατηγορίας Α2 (που αντιστοιχούν με τις παλαιότερες δραστηριότητες μέσης όχλησης), αλλά μόνο εντός οργανωμένων βιομηχανικών περιοχών/ βιομηχανικών πάρκων/ επιχειρηματικών πάρκων. Έτσι αποφεύγεται κάθε περιβαλλοντική επιβάρυνση πλησίον των αστικών περιοχών και αξιοποιούνται οι δυνατότητες που έχουν τα βιομηχανικά πάρκα για οργανωμένη και καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση της ρύπανσης. Παράλληλα, όμως, αξιοποιούνται οι δομές των επιχειρηματικών πάρκων, προσελκύονται επενδύσεις και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας.

Παρά το γεγονός ότι τα επιχειρηματικά πάρκα παράγουν οφέλη για τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις και συμβάλλουν στην ανάπτυξη των γύρω περιοχών, στην Ελλάδα εξακολουθούν να δημιουργούνται με αργούς ρυθμούς.

Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η Αττική όπου παράγεται το 40,1% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας στον τομέα της μεταποίησης, δραστηριοποιείται το 34,4% των επιχειρήσεων, απασχολώντας το 39,1% των εργαζομένων. Το Λεκανοπέδιο  διαθέτει μόλις 5 ολοκληρωμένες περιοχές οργανωμένων υποδοχέων, η έκταση των οποίων δεν υπερβαίνει το 9% της συνολικής έκτασης των οργανωμένων υποδοχέων στη χώρα.

Η  απουσία ενός οργανωμένου εθνικού σχεδίου ανάπτυξης επιχειρηματικών πάρκων αποτελεί από τους σημαντικότερους αποτρεπτικούς λόγους για την προσέλκυση νέων επενδύσεων στη χώρα μας.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Γιατί με συμφέρει να εγκαταστήσω την επιχείρησή μου σε ένα επιχειρηματικό πάρκο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σύμφωνα με μελέτες, οι επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός οργανωμένων επιχειρηματικών υποδομών εξασφαλίζουν χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης έως και 25%, πρόσβαση σε κοινόχρηστες υποδομές (πχ δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων, διαχείριση αποβλήτων μέσω βιολογικού καθαρισμού), εξοικονόμηση στο κόστος οδοφωτισμού και καθαριότητας κοινοχρήστων χώρων έως 42%, σημαντικότατη μείωση στο φόρο ακίνητης περιουσίας, σημαντική μείωση του διοικητικού κόστους,  ενώ ενθαρρύνονται να εξάγουν και να καινοτομούν. Επίσης δεν υπάρχουν προβλήματα και αμφισβητήσεις σχετικά με τις χρήσεις γης. Είναι όλα σαφή.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια είναι τα κίνητρα που δίνει τώρα η κυβέρνηση; Τι αλλάζει;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εκσυγχρονίζεται και απλοποιείται το καθεστώς έναρξης λειτουργίας μιας επιχείρησης σε πάρκο. Έτσι, μια επιχείρηση δεν θα χρειάζεται πλέον – εκτός της άδειας εγκατάστασης- ούτε άδεια λειτουργίας και θα αρκεί μια απλή γνωστοποίηση ότι ξεκινά τη δραστηριότητά της. Αναμένεται επίσης, για τις επιχειρήσεις εντός των πάρκων, να θεσμοθετηθούν χαμηλότερες κατηγορίες περιβαλλοντικής κατάταξης έτσι ώστε να χρειάζονται ελαφρύτερη περιβαλλοντική αδειοδότηση.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Η επιχείρησή μου δεν εμπίπτει αυτήν την κατηγορία.  Είναι μια μικρομεσαία εταιρεία γαλακτοκομικών προϊόντων. Τι θα ισχύσει  στην περίπτωση μου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Προβλέπεται αντί της άδειας λειτουργίας, μια απλή γνωστοποίηση. Επίσης, τώρα, ο φορέας διαχείρισης του πάρκου θα μπορεί αν θέλει να παρέχει τις υπηρεσίες καθαριότητας αντί του Δήμου, σε συμφέρουσα τιμή, κι έτσι οι επιχειρήσεις εντός του Πάρκου δεν θα χρειάζεται να πληρώνουν ανταποδοτικά τέλη στους Δήμους άνευ άλλου. Η δυνατότητα αυτή υπήρχε αλλά ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί. Τώρα γίνεται ρεαλιστική και εύκολο να πραγματοποιηθεί.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Για να εγκαταστήσω την επιχείρηση μου σε ένα πάρκο, θα είναι υποχρεωτικό να αγοράσω τη γη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι, τώρα δίνονται εναλλακτικές στους ενδιαφερόμενους να εγκατασταθούν σε πάρκο. Αν δεν θέλουν να αγοράσουν τον χώρο εγκατάστασης (οικόπεδο ή οικοδόμημα),  θα μπορούν να επιλέξουν άλλες μορφές απόκτησης δικαιώματος χρήσης όπως η σύσταση εμπράγματος δικαιώματος ή η χρηματοδοτική μίσθωση, αλλά και η σύσταση δικαιώματος επιφάνειας στην περίπτωση δημοσίων κτημάτων.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Με ποιόν τρόπο συμβάλλει η λειτουργία επιχειρηματικών πάρκων στην ανάπτυξη μιας περιοχής;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Από διεθνή πρακτική και εμπειρία  προκύπτει ότι η οργάνωση επιχειρηματικών πάρκων σχετίζεται ευθέως με την απασχόληση και το ανθρώπινο δυναμικό καθώς βασικό κριτήριο επιλογής μια τοποθεσίας για την λειτουργία πάρκων αποτελεί  η ύπαρξη διαθέσιμου εργατικού δυναμικού. Τα επιχειρηματικά πάρκα, προσελκύοντας νέες επενδύσεις. συμβάλλουν στην μείωση της ανεργίας μέσω των αναγκαίων κατασκευαστικών έργων αλλά και δημιουργώντας μόνιμες θέσεις εργασίας. Τα επιχειρηματικά πάρκα είναι «ιμάντες» ευκαιριών για ανάπτυξη.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Και ποιος  εγκρίνει την ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού πάρκου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια σημαντική αλλαγή που επέρχεται είναι ότι πλέον η ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού πάρκου εγκρίνεται με κοινή απόφαση των αρμόδιων Γενικών Διευθυντών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Μεταφέρεται, δηλαδή, μια κρίσιμη αρμοδιότητα από τις πολιτικές ηγεσίες των υπουργείων σε ανώτερα στελέχη της διοίκησης, μειώνοντας έτσι την γραφειοκρατία, τον χρόνο και το κόστος που απαιτείται για την έναρξη λειτουργίας ενός  Επιχειρηματικού Πάρκου. Αυτή είναι μία σημαντική τομή του νομοσχεδίου, και μία έμπρακτη υλοποίηση των ήδη νομοθετημένων προθέσεων της κυβέρνησης για θέσπιση επιτελικού κράτος, με την μεταφορά αρμοδιοτήτων από την πολιτική ηγεσία προς τους κρατικούς λειτουργούς. Είναι η έμπρακτη απο-πολιτικοποίηση των αποφάσεων των οποίων ο χαρακτήρας είναι καθαρά τεχνοκρατικός.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Και αν προκύψει διαφωνία ανάμεσα σε μια εγκατεστημένη σε πάρκο επιχείρηση με τον Φορέα που διαχειρίζεται το πάρκο, πώς επιλύεται; Πρέπει να πάμε στα δικαστήρια ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όχι, μπορεί να βρεθεί λύση στην διαφορά που ανέκυψε με  την διαδικασία της διαμεσολάβησης. Η διαμεσολάβηση αποτελεί σημαντικό εργαλείο επίλυσης διαφορών. Είναι μία σχετικά καινοτόμος διαδικασία στην ελληνική έννομη τάξη, που επιτρέπει την εξοικονόμηση χρόνου και πόρων για τους εμπλεκομένους, ενώ αποσυμφορίζει συγχρόνως και τα δικαστήρια. Έτσι, αυξάνονται οι πιθανότητες να επιλυθεί ταχύτερα μία διαφορά, επιτρέποντας την γρηγορότερη επιστροφή στην ομαλή οικονομική δραστηριότητα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι είναι οι οχλήσεις; Και γιατί καταργούνται;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι οχλήσεις (υψηλή, μέση, χαμηλή) είναι ένας τρόπος για να κατατάσσονται οι μεταποιητικές (βιομηχανικές και βιοτεχνικές) δραστηριότητες και υπηρεσίες, ανάλογα με τη ρύπανση, τους θορύβους, τα αέρια κ.λπ. που εκπέμπουν. Με βάση την κατάταξη αυτή, σε συνδυασμό και με τη νομοθεσία για χρήσεις γης (που αναφερόταν, κατά περίπτωση, σε βιομηχανία υψηλής ή μέσης όχλησης, βιοτεχνία χαμηλής όχλησης κ.λπ.), προσδιοριζόταν σε ποιες περιοχές μπορεί να λειτουργεί μια βιομηχανία ή μία βιοτεχνία. Με τον καιρό, όμως, αναπτύχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η περιβαλλοντική αδειοδότηση, η οποία επίσης κατατάσσει τα έργα σε κατηγορίες Α1, Α2 και Β. Η περιβαλλοντική κατάταξη είναι πιο πλήρης από την κατάταξη των οχλήσεων, αφού συνεκτιμά το σύνολο των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα έργο ή μία δραστηριότητα στο περιβάλλον. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μια επιχείρηση, για να λειτουργήσει νομίμως, έπρεπε να λαμβάνει αδειοδότηση με βάση τις οχλήσεις, αλλά και με βάση την περιβαλλοντική κατάταξη – παρ’ όλον που η περιβαλλοντική κατάταξη ήταν πολύ πιο ακριβής από την κατάταξη με βάση τις οχλήσεις. Με τις προτεινόμενες διατάξεις καταργούνται οι οχλήσεις, καθώς αντικαθίστανται πλήρως από την περιβαλλοντική κατάταξη. Αναλόγως διαμορφώνεται και ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, ο οποίος πλέον θα αναφέρεται σε επιτρεπόμενες δραστηριότητες κατηγορίας Α1, Α2 και Β αντί για δραστηριότητες υψηλής, μέσης ή χαμηλής όχλησης. Έτσι καθιερώνεται ένα πιο ακριβές σύστημα για τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, αλλά και αποφεύγεται η περιττή διπλή αδειοδότηση.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μειώνεται η περιβαλλοντική προστασία με την κατάργηση των οχλήσεων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αντιθέτως, η περιβαλλοντική προστασία αυξάνεται. Η αδειοδότηση θα γίνεται πλέον με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια, τα οποία έχουν ενσωματώσει όλες τις πρόσφατες τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις. Τα κριτήρια αυτά θα συνεκτιμούν το σύνολο των επιδράσεων που θα έχει ένα έργο ή μια δραστηριότητα στο περιβάλλον. Έτσι, ενώ θα έχει μειωθεί ένα περιττό γραφειοκρατικό βήμα, η εξέταση των επιπτώσεων στο περιβάλλον θα είναι ολιστική και πολύ λεπτομερέστερη.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μετά την κατάργηση των οχλήσεων, θα υπάρξουν επιχειρήσεις που θα βρεθούν να λειτουργούν εκτός του νέου πλαισίου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στόχος του Υπουργείου είναι να υπάρχει ξεκάθαρο πλαίσιο λειτουργίας για όλες τις επιχειρήσεις και όχι πολλαπλά κριτήρια που γενούν ασάφειες και δίνουν περιθώρια στη Διοίκηση για διαφορετικές ερμηνείες. Γι αυτό το λόγο φεύγουμε πια από τα δύο κριτήρια (όχληση, περιβαλλοντική κατάταξη) και επιλέγουμε αυτό της περιβαλλοντικής κατάταξης.

Στόχος μας είναι με την ταύτιση να μην βρεθεί καμία επιχείρηση σε δεινή θέση. Σε κάθε περίπτωση και για να μην υπάρξει νομικό κενό, θεσπίζεται μεταβατική διάταξη για τη λειτουργία και τον εκσυγχρονισμό όλων των υφιστάμενων επιχειρήσεων με ορίζοντα τριάντα ετών.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μειώνονται περιττές γραφειοκρατικές διαδικασίες προκειμένου να αρχίσει να λειτουργεί η επιχείρησή μου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αναδιατυπώνονται οι γενικές αρχές αδειοδότησης των επιχειρήσεων προς μια πιο φιλική για το επιχειρείν κατεύθυνση, αποσαφηνίζοντας ότι επί της αρχής η έναρξη λειτουργίας είναι ελεύθερη και ότι απαιτείται έγκριση λειτουργίας ή εγκατάστασης μόνο για τις απολύτως απαραίτητες περιπτώσεις για την αποφυγή κινδύνων  (περιβαλλοντικών, οικονομικών, δημοσίου συμφέροντος, κ.α). Παράλληλα, μεταπίπτουν από το καθεστώς έγκρισης λειτουργίας, στο καθεστώς απλής γνωστοποίησης η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομικών δραστηριοτήτων και αποτελεί πλέον ευθύνη του επιχειρηματία να τηρεί την κείμενη νομοθεσία όπως προβλέπεται, χωρίς να προηγηθεί έλεγχος έγκρισης. Το δημόσιο διατηρεί προφανώς το δικαίωμα ελέγχου τήρησης της κείμενης νομοθεσίας μετά την έναρξη λειτουργίας

ΕΡΩΤΗΣΗ: Η νομοθεσία για τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων είναι κατακερματισμένη. Πώς μπορώ να γνωρίζω όλο το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει για την επιχείρησή μου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτό είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα που για πρώτη φορά προσπαθούμε να το επιλύσουμε με τη χρήση προτύπων. Πλέον, παρέχεται η δυνατότητα στη Διοίκηση να επιβάλλει την τήρηση προτύπων στη θέση των υφιστάμενων πολυδαίδαλων διοικητικών διαδικασιών, τόσο για την εξασφάλιση τήρησης των απαιτούμενων όρων και προϋποθέσεων όσο και για τη δυνατότητα μετάπτωσης μιας δραστηριότητας από το καθεστώς της έγκρισης στο καθεστώς της γνωστοποίησης. Ορίζεται, περαιτέρω, ότι η πιστοποίηση και ο έλεγχος της συμμόρφωσης με συγκεκριμένα πρότυπα για την άσκηση συγκεκριμένης οικονομικής δραστηριότητας θα γίνεται από διαπιστευμένους από το Εθνικό Σύστημα Υποδομών Ποιότητας (ΕΣΥΠ) δημοσίους ή ιδιωτικούς φορείς, με παράλληλη πρόβλεψη ρυθμίσεων σχετικά με τη λειτουργία των ως άνω φορέων, καθώς και τη διασφάλιση της αμεροληψίας τους.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι αλλάζει στο πλαίσιο των ελέγχων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για πρώτη φορά δίνεται το δικαίωμα και σε ιδιώτες να πιστοποιηθούν ως ελεγκτές. Δημοσιεύονται Οριζόντιοι Οδηγοί, οι οποίοι είναι γνωστοί τόσο στις ελεγκτικές αρχές όσο και στους επιχειρηματίες.

Οι έλεγχοι γίνονται βάσει ετήσιου ή πολυετούς προγράμματος που βασίζεται αποκλειστικά στην αξιολόγηση του κινδύνου.

Για κάθε οικονομική δραστηριότητα ορίζεται μόνο μία αρχή ελέγχου και προβλέπονται πρωτόκολλα συνεργασίας μεταξύ των κεντρικών και των άλλων αρχών που αναλαμβάνουν καθήκοντα εποπτείας.

Όλες οι διαδικασίες δημοσιεύονται σε ενιαίο πληροφοριακό σύστημα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι νέο φέρνει το κεφάλαιο για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ);

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο κρατικός προϋπολογισμός χωρίζεται σε τακτικό προϋπολογισμό, ο οποίος καλύπτει τακτικά έξοδα και πάγιες δαπάνες του κράτους (όπως μισθοί και συντάξεις), και σε πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Το τελευταίο συνιστά το βασικό εργαλείο άσκησης αναπτυξιακής / επενδυτικής πολιτικής της χώρας, και περιλαμβάνει το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος από το οποίο χρηματοδοτούνται τα έργα του ΕΣΠΑ και άλλων προγραμμάτων που εμπεριέχουν ενωσιακούς πόρους, και το εθνικό σκέλος, από όπου χρηματοδοτούνται τα έργα που εκτελούνται αποκλειστικά με εθνικούς πόρους.

Πρέπει να τονισθεί ότι τα προγράμματα δημοσίων επενδύσεων συνιστούν διεθνώς, σημαντικό παράγοντα μόχλευσης της οικονομίας, στο σύνολό της. Σύμφωνα με τη διεθνή οικονομική θεωρία η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων επηρεάζει θετικά την παραγωγικότητα της οικονομίας, μέσω του συνολικού ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου. Οι απόψεις αυτές επιβεβαιώνονται και από πρόσφατες μελέτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τις δημόσιες επενδύσεις στις ευρωπαϊκές χώρες. Στις μελέτες αυτές διαπιστώνεται, ότι η δημοσιονομική κρίση επέφερε συρρίκνωση των προγραμμάτων δημοσίων επενδύσεων στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Ταυτόχρονα επισημαίνεται ότι η σύγχρονη τάση της εκ νέου ενίσχυσης των δημοσίων επενδύσεων των χωρών, μπορεί πραγματικά να συμβάλει στην ανάπτυξη, με την προϋπόθεση της κατάλληλης και στοχευμένης επιλογής των έργων που χρηματοδοτούνται, καθώς και της διασφάλισης της αποτελεσματικότητάς τους. Η εκπλήρωση των προϋποθέσεων αυτών περνά μέσα από την εφαρμογή ενός συγκροτημένου συστήματος διαχείρισης για την κατάρτιση και την υλοποίηση των προγραμμάτων δημοσίων επενδύσεων, κάτι που αποτελεί πραγματικότητα για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ήδη από πολλές δεκαετίες.

Με το προτεινόμενο κεφάλαιο εισάγεται και στη χώρα μας, η έννοια του προγραμματισμού στον σχεδιασμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των αναπτυξιακών παρεμβάσεων, που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς ακριβώς έχει σήμερα η κατάσταση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στο εθνικό ΠΔΕ τα έργα εντάσσονται με αποσπασματικό τρόπο απ’ ευθείας σε κωδικούς εγγραφής πιστώσεων από το ΠΔΕ σύμφωνα με τις Εγκυκλίους ή τις οδηγίες, που εκδίδονται  κάθε χρόνο από τη Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Οι προτάσεις που υποβάλλουν οι φορείς για τα έργα της αρμοδιότητάς τους δεν αξιολογούνται με βάση κάποια κριτήρια που να αφορούν πχ το κατά πόσον υπηρετούν αναπτυξιακούς στόχους, ούτε με βάση τα αναμενόμενα αποτελέσματά τους για την οικονομία και την κοινωνία.  Εντάσσονται με μόνο ουσιαστικό περιορισμό τα όρια των δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού και το ύψος των πιστώσεων, που καθορίζουν οι σχετικές αποφάσεις του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες, που του ανατίθενται από τον ν. 4270/2014 (Α΄ 143).

Μάλιστα, με την πάροδο των ετών, το εθνικό ΠΔΕ υποβιβάστηκε σε έναν δορυφόρο του ΕΣΠΑ, υπηρετώντας την πρακτική της ένταξης σε αυτό είτε όσων έργων εξυπηρετούσαν την ωρίμανση / προετοιμασία του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους είτε αυτών που απλά «δεν ήταν δυνατόν να ενταχθούν κάπου αλλού».

 Σε όλες τις περιπτώσεις και με μόνη εξαίρεση τη μικρή κατηγορία των «αναπτυξιακών προγραμμάτων ειδικού σκοπού»

• κανένα κριτήριο δεν υφίσταται για την αξιολόγηση της σκοπιμότητας ή / και την προτεραιοποίηση της ένταξης των προτεινόμενων έργων,

• κανένα σύστημα δεν παρακολουθεί την εξέλιξη του εθνικού προγράμματος και την πορεία των έργων, σύμφωνα με τα στοιχεία που δηλώνονται στις προτάσεις των φορέων και στα τεχνικά δελτία των έργων κατά την ένταξή τους,

• δεν υφίστανται ουσιαστικά κριτήρια για την αποδοχή ή την απόρριψη των οικονομικών και άλλων μεταβολών,

• δεν υπάρχει συγκεκριμένος δεσμευτικός χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης,

• καμιά διαδικασία δεν προβλέπεται για τον έστω δειγματοληπτικό έλεγχο της υλοποίησης των έργων.