Αυτοί που έζησαν την 3η Σεπτέμβρη του ΠΑΣΟΚ – «Αισθανόμασταν ότι όσα γίνονται θα μείνουν στην Ιστορία»

Αν η 3η Σεπτέμβρη είχε χρώμα, θα ήταν σίγουρα πράσινο. Αν είχε ήχο, αυτός θα ήταν μελοποιημένος «με νταούλι και ζουρνά». Και αν είχε εικόνα, αυτή θα βρισκόταν στην Αθήνα, στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Κριεζώτου, εκεί όπου η ιστορική μνήμη της ιδρυτικής διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ παραμένει ζωντανή.
Της διακήρυξης της 3ης Σεπτέμρη που συνυπέγραψαν 149 μέλη και εκπρόσωποι των γενεών της Εθνικής Αντίστασης και του ΕΑΜ, του 1-1-4 και του αντιδικτατορικού αγώνα, υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου, και παρουσιάστηκε, σαν σήμερα το 1974, στο ξενοδοχείο Kings Palace – το σημερινό Athens Capital.
Για να φτάσει, ωστόσο, η μέρα της παρουσίασης της διακήρυξης, είχαν προηγηθεί διεργασίες μεταξύ του Ανδρέα Παπανδρέου και αρκετών πολιτικών συντρόφων του, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό. Πολλοί από εκείνους βρέθηκαν σε θέση να συνδιαμορφώνουν και να βάζουν το λιθαράκι τους, μικρότερο ή μεγαλύτερο, στην ιστορικότητα των στιγμών.
Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της ιστορίας. Το ΠΑΣΟΚ ανήλθε στην εξουσία μετά από επτά χρόνια ζωής και διακυβέρνησε συνολικά τη χώρα, μέχρι και σήμερα, για παραπάνω από 20 χρόνια. Πλήθος μεταρρυθμίσεων που άλλαξαν τη χώρα έχουν τη σφραγίδα της πράσινης παράταξης, όπως και αρκετές, αμφιλεγόμενες στιγμές, που μένουν αποτυπωμένες στη χώρα.
Με αφορμή τα 51 χρόνια του ΠΑΣΟΚ, το in συναντήθηκε με δύο από τα άτομα που υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου -την 81χρονη Ελένη Βούλγαρη και τον 80χρονο Νίκο Μιχαλόπουλο- και παραμένουν έως και σήμερα ενεργοί στην πολιτική δράση, αν και επιλέγοντας μια ζωή μακριά από την κεντρική πολιτική σκηνή του τόπου.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου κατά την παρουσίαση της διακήρυξης της 3ης Σεπτεμβρίου
«Η 3η Σεπτέμβρη ήταν ένας ιστορικός σταθμός για την Ελλάδα»
«Ξεκινήσαμε μαζί με την αδερφή μου από τη νεολαία του Γεωργίου Παπανδρέου. Υπήρχε, τότε, μια προοπτική τότε και αγωνιζόμασταν για κάτι καλύτερο. Ήρθε η δικτατορία, δεν υπήρχε περίπτωση να μην ανακατευτούμε. Ήμασταν μαζί με τον πρώην πρόεδρο της Βουλής Απόστολο Κακλαμάνη στην οργάνωση ΔΕΚΑ που ήταν οι γονείς μας», περιγράφει για την αρχή της πολιτικής ζωής η Ελένη Βούλγαρη.
Ήταν φυλακισμένη από τη Χούντα από τους πρώτους που συνέλαβαν, όπως αναφέρει, από τον Οκτώβριο του 1967 ώς τον Μάρτιο του 1968. «Ήμασταν μαζί με τον Απόστολο Κακλαμάνη στη φυλακή, στην Τρίπολη. Λέγαμε για το πόσα χρόνια θα κάνουμε φυλακή και ο Κουτσόγιωργας μας τα ανέλυε που ήταν νομικός. Μου είχαν πει στα 5 χρόνια καθαρίζεις, για το ‘αδίκημα’ που κατηγορούμουν. Και λέω, ε, εντάξει, είμαι 21, κάτω από την ηλικία των 30 θα είμαι έξω. Δεν μας είχαν δώσει αμνηστία με το πραξικόπημα του Βασιλιά, γιατί η οργάνωσή μας είχε όπλα. Αν θυμάμαι καλά, ο Βίλι Μπραντ έκανε προσφυγές και πήραμε αναστολή δίωξης. Κατηγορούμασταν για τον νόμο 509, ‘περί ασφάλειας του κοινωνικού καθεστώτος’», τονίζει.
Αναφέρεται στη συνέχεια στην 3η Σεπτέμβρη, που τη χαρακτηρίζει ως ιστορικό σταθμό για την Ελλάδα. «Ένωσε τη γενιά του 1-1-4 που ήταν οι γονείς μας. Ήταν η αντιδικτατορική γενιά, η γενιά του Πολυτεχνείου που ήμαστε εμείς. Ήταν άνθρωποι του ΕΑΜ, της Εθνικής Αντίστασης. Και δημοκρατικοί πολίτες που δεν ήταν χαρακτηρισμένοι. Που ήταν έντιμοι αγωνιστές και πατριώτες. Όλοι αυτοί μαζευτήκανε τότε την 3η του Σεπτέμβρη. Και αυτοί οι άνθρωποι που υπέγραψαν αποτέλεσαν και την πρώτη Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, μαζί με κάποιους ακόμη που την εμπλούτισαν», λέει και προσθέτει πως «ο Ανδρέας διέλυσε στην ουσία το ΠΑΚ, που είχε φτιάξει αυτός, βοηθώντας τον αντιδικτατορικό αγώνα. Το διέλυσε και έφτιαξε με αυτή τη μαγιά, ας το πούμε, το ΠΑΣΟΚ».
Η Ελένη Βούλγαρη στην οικία της στα Εξάρχεια
«Μας καλούσε ο Ανδρέας στο Καστρί, που εκείνον τον καιρό ήταν το σπίτι μας»
Η κ. Βούλγαρη θυμάται ότι στο αεροδρόμιο, κατά την υποδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου το βράδυ της 16ης Αυγούστου, γινόταν στην κυριολεξία «χαμός». Και ακολούθησαν οι ζυμώσεις για τη δημιουργία της 3ης Σεπτέμβρη, που γινόντουσαν κατά κύριο λόγο στο Καστρί. «Έγιναν διάφορες πανελλαδικές διεργασίες, στις οποίες δεν ήμασταν όλοι, ήταν κάποια κορυφαία στελέχη, εννοώ και του ΠΑΚ. Κληθήκαμε εμείς που είχαμε και μια προϊστορία, που είχαμε δώσει κάτι, μέχρι τότε τουλάχιστον, να υπογράψουμε. Μας καλούσε ο Παπανδρέου, μας καλούσε στο Καστρί πολλές φορές που τον καιρό εκείνο ήταν το σπίτι μας. Ήταν ένα μικρό σπιτάκι και ένας τεράστιος χώρος που είχε παγκάκια, τα τραπεζάκια. Αυτό ήταν γεμάτο από νέους ανθρώπους κάθε μέρα που φτιάχναμε προτάσεις τις οποίες πάντα ερχόταν ο Ανδρέας και τις έβλεπε. Σε όλους πήγαινε που ήμασταν εκεί και συνεδριάζαμε. Κοίταγε τι λέγαμε, κοίταγε τι γράφαμε, έλεγε την άποψή του και με όλα αυτά τα μάζεψε και μέσα από εκεί έβγαλε τη διακήρυξη», υπογραμμίζει.
Ωστόσο, επισημαίνει ότι το τελικό κείμενο γράφτηκε από τέσσερις – πέντε ανθρώπους, παρότι, όπως είπε, έχουν βγει πλέον πολλοί «πατεράδες» και «μαμάδες» της διακήρυξης. «Το πώς γράφτηκε η διακήρυξη, είναι πολύ απλό. Γράφτηκε σε ένα γραφείο, τέσσερα-πέντε άτομα», τονίζει.
Ερωτηθείσα αν αισθανόταν ότι οι στιγμές που βίωνε με τους συντρόφους της θα μνημονεύονται 51 χρόνια μετά, η κ. Βούλγαρη απαντά καταφατικά. «Ναι υπήρχε συναίσθηση ότι γίνετε κάτι που θα μείνει στην Ιστορία εν όψει της 3ης Σεπτέμβρη. Από την ώρα που ήρθε ο Αντρέας, πριν γίνει η Χούντα, πριν φύγει δηλαδή, όλοι τον θεωρούσαν ότι ήταν ένας καλός οικονομολόγος. Και ήταν, δεν χρειάζεται να το πούμε εμείς. Το έχουνε πει τα διάφορα πανεπιστήμια που ακόμα τον αναγνωρίζουν. Αλλά μετά η πορεία του στο εξωτερικό, που έδειξε την πολιτική του πια. Αλλά εμείς πήραμε πάρα πολλά πολιτικά πράγματα από τον Ανδρέα. Το πώς πρέπει να είναι αξιοπρεπής ο πολίτης, από τον τελευταίο μέχρι τον ανώτερο, εν πάση περιπτώσει, και η χώρα, η πατρίδα».
Συμπληρώνει για τα συναισθήματα της μέρας της ανακοίνωσης πως ήταν «ένα μεγαλείο ψυχής… Όχι γιατί ήσουνα εκεί. Όχι γιατί κάτι είσαι. Γιατί ήσουνα εκεί, σε μία ιστορική στιγμή… Γιατί… Για τη χώρα. Ήταν μια σημαντική ιστορική στιγμή. Όπως υπάρχουν στην ιστορία όμως διάφορες στιγμές. Υπάρχει και μια φωτογραφία πίσω από τη Φλέμινγκ, κάπου εκεί είμαι και εγώ».
Ο Ανδρέας Παπανδρέου σε ομιλία στο Καστρί
«Φοβήθηκαν στην αρχή τον Παπανδρέου»
Μετά την 3η Σεπτέμβρη, η 81χρονη αναφέρεται στις δύο πρώτες εθνικές εκλογικές μάχες που δόθηκαν και την οργανωτική ενδυνάμωση του ΠΑΣΟΚ. «Στην αρχή φοβήθηκαν τον Ανδρέα, κάπως τον φοβήθηκαν, γιατί είχαν κυκλοφορήσει διάφορα φτιαχτά για αυτόν. Ήταν καινούργιο όλο αυτό που διακήρυξε ο Ανδρέας, ο κόσμος το ήθελε αλλά λίγο το φοβήθηκε. Όταν πήρε το 26% (σ.σ. εκλογές 1977) έσπασε ο φόβος, απελευθερώθηκε ο κόσμος. Ήμουν στο οργανωτικό του κόμματος και κάθε 15 μέρες έμπαιναν νέα μέλη».
Προχωρώντας την Ιστορία και της διακυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, απαντά στο αν υπήρξε πελατειακό κράτος. Επισήμανε με έμφαση πως «πελατειακό κράτος δεν μπορώ να σου πω ότι υπήρχε γιατί εμείς ήδη δύο άνθρωποι (σ.σ. μαζί με την αδερφή της) που είμαστε εδώ από πάντα δεν πήραμε τίποτα. Και μπορώ να σου πω τουλάχιστον 50 άτομα που σκέφτομαι πρόχειρα που δεν πήρανε τίποτα, ούτε για τους αδερφούς τους, ούτε για τα παιδιά τους, ούτε για τους γονείς τους».
Μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, για την κ. Βούλγαρη το ΠΑΣΟΚ ενταφιάστηκε. «Υπήρξε ένας Σημίτης, υπήρξε ένας Γ. Παπανδρέου, κάτι πήγε να κάνει ο Βενιζέλος με τον Σαμαρά αλλά δεν τους άφησαν οι Γερμανοί. Έχει φθαρεί το ΠΑΣΟΚ. Και από εκεί και ύστερα τέλος. Ο Ανδρουλάκης, τυχαία συνάντησα κάπου, έχω την αίσθηση, όμως, ότι έχει καλές προθέσεις. Δεν έχει τον τρόπο να τις επικοινωνήσει. Η πολιτική θέλει να έχεις τη στόφα του ηγέτη, ότι μπορώ να ακουμπήσω πάνω του. Έχει μέσα του το ΠΑΣΟΚ, τα στελέχη του δεν ξέρω όμως», αναφέρει.
Για το αν χρειάζεται μια νέα 3η Σεπτέμβρη, η κ. Βούλγαρη απήντησε αρνητικά. «Η ιστορία όταν επαναλαμβάνετε είναι σαν φάρσα. Να γίνει ένα νέο ξεκίνημα για το ΠΑΣΟΚ με το υλικό που έχει σήμερα εσωτερικά και εξωτερικά», τόνισε καταληκτικά
Μιχαλόπουλος: Η έλευση Παπανδρέου σηματοδότησε την έναρξη πορείας για πολιτική αλλαγή
Από την πλευρά του ο Νίκος Μιχαλόπουλος, ήταν ο πρώτος γραμματέας στη νεολαία ΠΑΣΟΚ, συμμετείχε στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος και στο Οργανωτικό ενώ έχει χρηματίσει, μεταξύ άλλων, περιφερειάρχης Αττικής τη δεκαετία του 1990. Παραμένει έως και σήμερα ενεργός σε δράσεις της τοπικής οργάνωσης Ψυχικού.
Μιλώντας για το κλίμα της εποχής, πριν την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Μιχόπουλος αναφέρει πως «ήμασταν μετά την κατάρρευση της Χούντας, μετά το προδοτικό πραξικόπημα στην Κύπρο, που η Ελλάδα έχει ένα μεγάλο χρέος. Η Χούντα έπεσε με την προδοσία της Κύπρου. Δυστυχώς, η αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα έγινε έπειτα από το εθνικό έγκλημα κατά της Κύπρου, που παραμένει μια εθνική πληγή που πρέπει να μην ξεχνάμε τις ευθύνες μας, που έχουμε απέναντι στον κυπριακό λαό. Στο κλίμα εκείνης της εποχής και την κατάρρευση της δικτατορίας, υπήρξε ο ερχομός του Καραμανλή. Γνωρίζουμε ότι αυτό έγινε με παρέμβαση του Αβέρωφ τότε. Ο Καραμανλής ήταν μια προσωπικότητα που στη συγκυρία εκείνη έπαιξε ένα θετικό ρόλο, ωστόσο, βεβαίως, δεν υπήρξε μια δικαιοσύνη απέναντι στη Χούντα. Είτε δικάστηκαν μόνον οι πρωταίτιοι, δικάστηκαν και κάποιοι για τα βασανιστήρια με ποινές πολύ μικρές. Δεν υπήρξε αυτό το οποίο λέμε αποχουντοποίηση, δυστυχώς».
Ο Νίκος Μιχαλόπουλος
«Οι συναντήσεις στο Καστρί και η προσπάθεια Παπανδρέου να μας καταστήσει κοινωνούς»
Για το τι σήμαινε η έλευση στην Ελλάδα του Ανδρέα Παπανδρέου, επισημαίνει πως «σηματοδότησε μια έναρξη πορείας για πολιτική αλλαγή. Εκείνη την περίοδο υπήρξε μια πάνδημη υποδοχή όταν ήρθε στο αεροδρόμιο. Και στη συνέχεια με τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη υπήρξε η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ που απείχε πολιτικά από τα πεπραγμένα και τις απόψεις της Ένωσης Κέντρου. Ήταν σαφώς, πιο ριζοσπαστική και πιο αριστερή. Υπήρξε τότε μια προσπάθεια από τους παλιούς κεντρώους βουλευτές με επικεφαλής τον Ανδρέα να προχωρήσουν στην ανασύσταση της Ένωσης Κέντρου, πράγμα το οποίο απερρίφθη. Και δεν συμμετείχαν τότε και η Ένωση Κέντρου, όπου τελικώς κατέβηκε με τον Μαύρο».
Μιλώντας για τον δρόμο προς τη συγγραφή και παρουσίαση της διακήρυξης, ο κ. Μιχαλόπουλος αναφέρθηκε εξίσου στις συναντήσεις στο Καστρί και τις ζυμώσεις που επιδίωκε με τους συμμετέχοντες ο κ. Παπανδρέου. «Καλούσε ο Παπανδρέου διάφορα άτομα και από τη νεολαία και άλλους στο Καστρί και συνεδριάζαμε δίπλα που είχε η Αγροτική Τράπεζα ένα υποκατάστημα, έναν χώρο, για τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη. Βέβαια, στην πορεία αντιληφθήκαμε ότι ο Παπανδρέου ζύμωση έκανε. Λοιπόν, εκτιμώ, την είχε έτοιμη του διακήρυξη. Απλώς εμείς είχαμε την ψευδαίσθηση ότι είμαστε συμμέτοχοι στη διακήρυξη αυτή. Γίνανε αρκετές συνάξεις εκεί και συζητήσεις για τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη που από ό,τι αντιλαμβάνομαι ήταν μια προσπάθεια του Παπανδρέου να περάσει τις απόψεις που θα περιλάμβαναν στη διακήρυξη της 3η Σεπτέμβρη να μας καταστήσει κοινωνούς».
Τονίζει ότι σε αυτές τις συναντήσεις ήταν αρκετοί από όσους υπέγραψαν, όπως και άλλα άτομα που δεν βρέθηκαν στις υπογραφές. Ενώ, όσον αφορά τα συναισθήματα εκείνης την περιόδου, υπογραμμίζει πως τόσο ο ίδιος, όσο και οι συνοδοιπόροι του, ένιωθαν την ιστορικότητα των στιγμών. «Τη νιώθαμε γιατί, μην ξεχνάτε, ότι υπήρχε η προσπάθεια εκδημοκρατισμού της χώρας να καταλύσουμε τον μονοκομματικό κράτος της Δεξιάς, το κράτος των κοινωνικών φρόνιμων, των νόθων εκλογών. Είχε υπάρξει η Ένωση Κέντρου. Είχε υπάρξει ο ανένδοτος αγώνας που έφερε την Ένωση Κέντρου. Με κεντρικό σύνθημα, τη δημοκρατία και τον σεβασμό της δεδηλωμένης. Έβλεπαν ότι αν επιχειρούσαν εκλογές, η Ένωση Κέντρου, τότε, θα έβγαινε με πολύ υψηλά ποσοστά. Και ανεκόπη αυτή η πορεία εκδημοκρατισμού της χώρας με την Ένωση Κέντρου, ανεκόπη με το πραξικόπημα. Υπήρχαν αυτές οι πολιτικές διαδικασίες πριν τη δικτατορία, οι οποίες έμειναν κατά τη βίαιη περίοδο της δικτατορίας, ήταν οι μνήμες ζωντανές αυτές, εκείνης της περιόδου. Και βεβαίως, μετά την κατάλυση της δικτατορίας, όλο αυτό το κύμα των ιδεών και των πολιτικών προτάσεων, με έναν ριζοσπαστισμό και μια αριστερόστροφη τροπή που είχε το ΠΑΣΟΚ, τότε, εξέφρασε όλο αυτόν τον κόσμο».
Αναφερθείς στα συνθήματα που επικράτησαν στο ΠΑΣΟΚ μετά την ιδρυτική διακήρυξη, λέει πως το βασικό σύνθημα ήταν η αλλαγή, ενώ όσον αφορά τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στην 3η Σεπτέμβρη, ο κ. Μιχαλόπουλος επισημαίνει ότι δεν ήταν εχθρική. «Βέβαια θεωρούσαν το ΠΑΣΟΚ ότι τους κλέβει εκλογική πελατεία. Υπήρχε αυτή η αντίληψη, η οποία ήταν και πραγματικότητα. Είναι γνωστή η θέση των κομμουνιστικών κομμάτων κατά της σοσιαλδημοκρατίας και γενικά των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων», υπογραμμίζει.
Στιγμιότυπο από τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη
Η σύλληψη από τη Χούντα, οι προδότες της Κύπρου και η Παναρμόνια
Η συζήτηση κινήθηκε γύρω από την περίοδο της δικτατορίας. Ο κ. Μιχαλόπουλος υπήρξε υπεύθυνος του ΠΑΚ εσωτερικού στον φοιτητικό χώρο -παράνομη οργάνωση- όπου και συνελήφθη από τη Χούντα. «Πέρασα τα… φιλόξενα τμήματα της ΕΑΤ – ΕΣΑ και της Μπουμπουλίνας. Είχα και εγώ τη φιλοξενία μου, που παρείχαν τότε οι υπερέλληνες, που κατέληξαν προδότες στην Κύπρο», λέει.
Παράλληλα, συμμετείχε στον πολιτιστικό σύλλογο της Παναρμόνια, που κατάφερε να κάνει μια από τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις στον χώρο του πολιτισμού τα δύσκολα εκείνα χρόνια. «Είχε μια ευρύτατη παρέμβαση στα πολιτιστικά πράγματα και όχι μόνον διότι συσπειρωνόταν ήταν κόσμος και εκεί γινόταν και πολιτικές ζυμώσεις», τονίζει και προσθέτει πως «είχαμε αρκετές εκδηλώσεις και πάρα πολλή θετικές κριτικές από επιφανή στελέχη της τότε διανόησης. Όποιος ανατρέξει θα βρει πάρα πολύ υλικό που ήταν επαινετικό για την Παναρμόνια. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, εμείς προχωρούσαμε σε στρατολόγηση για τον χώρο του ΠΑΚ».
Ακόμη, κατά τον ίδιο, το αποτέλεσμα στην πρώτη εκλογική μάχη του ΠΑΣΟΚ (13%) ήταν μέτριο, καθώς υπήρχαν προσδοκίες για κάτι παραπάνω. «Αλλά η πορεία έδειξε ότι είχε μια σαφή ανοδική πορεία το ΠΑΣΟΚ. Στις δεύτερες εκλογές υπερδιπλασίασε το ποσοστό του. Και έκτοτε ήταν φανερό ότι το ΠΑΣΟΚ θα είναι η επόμενη κυβέρνηση. Συμμετείχαν στο κόμμα άτομα που ήταν πολιτικά τα πιο έτσι ικανά στελέχη. Ήρθε το θεραπευτικό αποτέλεσμα το 1981 με το σύνθημα της αλλαγής. Και εκεί το ΠΑΣΟΚ πλέον προέβη σε όλες τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις, από το οικογενειακό δίκαιο με την καθοριστική συμβολή της Μαργαρίτας Παπανδρέου, το ΕΣΥ, το ΑΣΕΠ, η αναγνώριση εθνικής αντίστασης και η εθνική συμφιλίωση, ο εμβληματικός νόμος για τα εργασιακά δικαιώματα και άλλες».
Ο κ. Μιχαλόπουλος τονίζει για τις κατηγορίες περί πελατειακής λογικής από το ΠΑΣΟΚ, ότι «υπήρχε ανάγκη απέναντι στην πλειοψηφία του πληθυσμού που ήταν απομονωμένος πάντα από το κράτος της Δεξιάς. Να συμμετάσχει και αυτός στο θέμα των διορισμών αλλά και η ανάγκη κάπου να αλλοιωθεί και μία κρατική διοίκηση που ήταν δεξιά και ακροδεξιά χτισμένη. Να υπάρξει κάποιο αντίβαρο. Αυτό πράγματι οδήγησε τότε σε πελατειακές λογικές το ΠΑΣΟΚ. Πάντα, όμως, είχε την αίσθηση ότι αυτό δεν είναι μία σωστή λειτουργία» και προσθέτει πως στη συνέχεια «επιχείρησε τη μεγάλη μεταρρύθμιση με το ΑΣΕΠ για να ανακόψει αυτή την πορεία του πελατειασμού. Λοιπόν, πράγμα που η Νέα Δημοκρατία καταψήφισε το ΑΣΕΠ. Είναι χαρακτηριστικό αυτό».
Η νεολαία και ο σημερινός στόχος του ΠΑΣΟΚ
Στο σήμερα, εκτιμά ότι το ΠΑΣΟΚ μπορεί να διεκδικήσει την πρώτη θέση στις επόμενες εκλογές, ενώ θεωρεί ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει συμβάλλει στο να αποκαθίσταται η αλήθεια για το τι ήταν και τι είναι το ΠΑΣΟΚ. «Φαίνεται αρκετά αισιόδοξο αυτό το οποίο λέω. Εγώ το πιστεύω. Ο στόχος του ΠΑΣΟΚ στις επόμενες εκλογές είναι και πρέπει να είναι πρώτο κόμμα», αναφέρει.
Ερωτηθείς για τη μη πολιτικοποίηση πλέον της νεολαίας και τις διαφορές που εντοπίζει σε σχέση με παλαιότερα, ο κ. Μιχαλόπουλος επισημαίνει πως «στις εποχές προδικτατορικά και μετά την δικτατορία το νεοαιλίστικο κίνημα είχε απτούς μετρήσιμος στόχους. Πολύ καθαρούς. Αποκατάσταση δημοκρατίας πχ, ήταν εύκολο να συσπειρώσει. Ήταν πολύ ορατό. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ σύνθετα».
Καταλήγει λέγοντας πως «ποιο είναι το όραμα για την Ελλάδα σήμερα; Δεν υπάρχει. Αυτό δημιουργεί τη δυσκολία της συσπείρωσης της νεολαίας γύρω από πολιτικές δυνάμεις. Δεν έχει κάτι πολύ συγκεκριμένο να στοχεύει. Παρατηρεί τη διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, που εγώ τη θεωρώ μία κυβέρνηση αποτυχημένη. Μία άσχημη κατάσταση στη χώρα. Είναι δύσκολα για τη σημερινή νεολαία να συγκροτήσει συγκεκριμένους στόχους για να τους επιδιώξει, με τις δυσκολίες που βιώνει. Εγώ είμαι της λογικής όμως, θα βρει τον δρόμο της. Κάθε γενιά βρίσκει τον δρόμο της».