Politica 89.8
«Δεν υπάρχει γυρισμός»: Οι γυναίκες του Ιράν είναι αποφασισμένες να πετάξουν τη μαντίλα
Στους δρόμους της πρωτεύουσας του Ιράν, στην Τεχεράνη, οι νεαρές γυναίκες αγνοούν όλο και περισσότερο τους υποχρεωτικούς νόμους για το χιτζάμπ, δημοσιεύοντας βίντεο στο διαδίκτυο που τις δείχνουν να περπατούν στους δρόμους χωρίς πέπλο.
Η ανυπακοή τους έρχεται περισσότερο από τρία χρόνια μετά τη δολοφονία της Μάχσα Αμινί, μιας 22χρονης γυναίκας, κουρδικής καταγωγής, που συνελήφθη από την «αστυνομία ηθών» για φερόμενη παραβίαση των κανόνων ενδυμασίας.
Ο θάνατός της οδήγησε στο μεγαλύτερο κύμα λαϊκών αναταραχών εδώ και χρόνια στο Ιράν και σε αντίποινα από τις υπηρεσίες ασφαλείας, με εκατοντάδες διαδηλωτές να σκοτώνονται και χιλιάδες να τραυματίζονται.
Ιρανές γυναίκες ψωνίζουν σε κατάστημα που πωλεί χριστουγεννιάτικα είδη στην Τεχεράνη, Ιράν, 24 Δεκεμβρίου 2025. Majid Asgaripour/WANA (West Asia News Agency) μέσω REUTERS
Προτροπή στο ρουφιανιλίκι
Σύμφωνα με τον ιρανικό νόμο για το «χιτζάμπ και την αγνότητα», που τέθηκε σε ισχύ το 2024, οι γυναίκες που συλλαμβάνονται για «προώθηση της γυμνότητας, της απρέπειας, της αποκαλυπτικής ενδυμασίας ή της ακατάλληλης ενδυμασίας» αντιμετωπίζουν αυστηρές ποινές, συμπεριλαμβανομένων προστίμων έως 12.500 λιρών Αγγλίας (σύμφωνα με τον Guardian), μαστιγώματος και ποινών φυλάκισης από πέντε έως 15 έτη για τις επαναλαμβανόμενες παραβάσεις.
Οι αρχές έχουν επίσης ενθαρρύνει τα μέλη του κοινού να γίνουν «επόπτες χιτζάμπ» μέσω μιας κρατικής πλατφόρμας αναφοράς που τους επιτρέπει να καταγγέλλουν γυναίκες για υποτιθέμενες παραβιάσεις.
«Ποτέ δεν χρειαζόμασταν την άδεια του Χαμενεΐ, ούτε τη χρειαζόμαστε τώρα. Οι σκηνές που βλέπετε είναι επειδή δεν μας ενδιαφέρει τι έχει να πει», λέει η Χόντα, δημοσιογράφος με έδρα την Τεχεράνη
Ιρανές γυναίκες ψωνίζουν σε μια τοπική αγορά, καθώς η αξία του ιρανικού ριάλ πέφτει, στην Τεχεράνη, Ιράν, 20 Δεκεμβρίου 2025. Majid Asgaripour/WANA (West Asia News Agency) μέσω REUTERS
Χιτζάμπ και σεξουαλικές ορμές
Τον Δεκέμβριο, ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε ότι το χιτζάμπ είναι ζωτικής σημασίας «για τη διατήρηση της αξιοπρέπειας των γυναικών και τον περιορισμό των πολύ ισχυρών και επικίνδυνων σεξουαλικών ορμών», προαναγγέλλοντας την έναρξη μιας νέας προσπάθειας για την επιβολή των νόμων περί ενδυμασίας.
Μέσα σε λίγες μέρες, οι δυνάμεις ασφαλείας ενέτειναν την επιβολή του χιτζάμπ. Οι διοργανωτές ενός δημοφιλούς μαραθωνίου στο νησί Κις, στα νότια παράλια του Ιράν, συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για «παραβίαση της δημόσιας αιδούς» επειδή επέτρεψαν στις γυναίκες να τρέξουν χωρίς μαντήλα.
Ωστόσο, σε συνέντευξή τους στην εφημερίδα Guardian, γυναίκες στο Ιράν δηλώνουν ότι η κοινή γνώμη έχει αλλάξει και ότι όλο και περισσότερες γυναίκες είναι διατεθειμένες να παραβιάσουν τους κανόνες ενδυμασίας, παρά την αύξηση των συλλήψεων και των ποινών.
«Εύκολος αντιπερισπασμός»
«Ποτέ δεν χρειαζόμασταν την άδεια του Χαμενεΐ, ούτε τη χρειαζόμαστε τώρα. Οι σκηνές που βλέπετε είναι επειδή δεν μας ενδιαφέρει τι έχει να πει», λέει η Χόντα, δημοσιογράφος με έδρα την Τεχεράνη.
«Μας τελειώνει το νερό [αναφερόμενη στην κρίση έλλειψης νερού στο Ιράν], οι διαμαρτυρίες των εργαζομένων εντείνονται και ο πόλεμος με το Ισραήλ έχει αποδυναμώσει την κυβέρνηση. Το χιτζάμπ είναι ένας εύκολος αντιπερισπασμός, ενώ υπάρχουν γύρω μας όλα αυτά τα σοβαρά ζητήματα».
Αν και η Χόντα αποδέχεται ότι θα συλληφθούν περισσότερες γυναίκες, λέει ότι οι ιρανικές αρχές θα αποφύγουν τις μαζικές συλλήψεις, επειδή «την τελευταία φορά που το έκαναν, φάνηκαν πόσο ανόητοι είναι, σε όλο τον κόσμο».
«Έχω στο μυαλό μου ότι οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να με σύρουν σε ένα φορτηγάκι; Ναι, δεν θα πω ψέματα. Αλλά το σχέδιο είναι να πιέσουμε συλλογικά τα όρια, ώστε να μην μπορούν να μας σπάσουν» λέει η Γκολνάρ
Ιρανές γυναίκες τραβούν μια selfie ανάμεσα στα φθινοπωρινά φύλλα σε έναν δρόμο της ανώτερης πόλης της Τεχεράνης, Ιράν, 15 Δεκεμβρίου 2025. Majid Asgaripour/WANA (West Asia News Agency) μέσω REUTERS
Η «καλή δημόσια εικόνα»
Στην Τεχεράνη, η Γκολνάρ, μια εικαστική καλλιτέχνιδα, πιστεύει ότι οι νέοι Ιρανοί δεν θα επιστρέψουν στις προηγούμενες νόρμες. Πρόσφατα, κινηματογράφησε έναν αστυνομικό που προειδοποιούσε εφήβους που έπαιζαν μουσική, αλλά η ομάδα τον αγνόησε.
Λέει ότι το καθεστώς, αποδυναμωμένο από τον πόλεμο και τις κυρώσεις, «χρειάζεται καλή δημόσια εικόνα» και δεν μπορεί να διακινδυνεύσει να κυκλοφορήσουν εικόνες από συλλήψεις για το χιτζάμπ.
«Έχω στο μυαλό μου ότι οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να με σύρουν σε ένα φορτηγάκι; Ναι, δεν θα πω ψέματα. Αλλά το σχέδιο είναι να πιέσουμε συλλογικά τα όρια, ώστε να μην μπορούν να μας σπάσουν» λέει η Γκολνάρ.
Η Σαγκάγιεγκ λέει ότι δεν φοράει πλέον μαντίλα όταν δεν οδηγεί μοτοσικλέτα. «Αν φορέσω μαντίλα τώρα, νιώθω ότι καταστρέφω όλες τις θυσίες που έχουν κάνει τόσες πολλές Ιρανές. Δεν υπάρχει γυρισμός»
Η θηλυκή λέσχη της μοτοσυκλέτας
Αλλού στην Τεχεράνη, η 22χρονη Σαγκάγιεγκ ξεπερνά τα όρια μέσω μιας λέσχης μοτοσικλετιστών που αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες. Οι γυναίκες δεν μπορούν να αποκτήσουν άδεια οδήγησης μοτοσικλέτας στο Ιράν, αλλά η ομάδα της κάνει βόλτες κάθε εβδομάδα. «Έχουν γίνει πολύ χαλαροί και δεν μας σταματάνε πια», λέει.
Η Σαγκάγιεγκ λέει ότι δεν φοράει πλέον μαντίλα όταν δεν οδηγεί μοτοσικλέτα. «Αν φορέσω μαντίλα τώρα, νιώθω ότι καταστρέφω όλες τις θυσίες που έχουν κάνει τόσες πολλές Ιρανές. Δεν υπάρχει γυρισμός».
Ενώ τα περισσότερα βίντεο που έχουν γίνει viral προέρχονται από την Τεχεράνη, γυναίκες σε άλλες επαρχίες αναφέρουν επίσης μια αλλαγή στις αντιλήψεις.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οι ευρύτερες στοχοποιήσεις
Η Λέιλα, ιδιοκτήτρια επιχείρησης στην πόλη Shiraz του κεντρικού Ιράν, λέει ότι δεν έχει ξαναδεί την πόλη τόσο γεμάτη ενέργεια.
«Ειλικρινά, είναι πολύ ενθαρρυντικό να το βλέπεις. Το γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες επιλέγουν πώς θα ντύνονται είναι ακριβώς αυτό που τις κάνει πιο γενναίες. Αυτές οι εικόνες είναι απόδειξη της γενναιότητάς μας και όχι της μεταρρύθμισης που επισημαίνουν πολλοί υποστηρικτές του καθεστώτος».
Στην περιοχή του βόρειου Κουρδιστάν του Ιράν, η Ζερίν, μια φοιτήτρια, λέει ότι η παρουσία της «αστυνομίας ηθών» είναι ελάχιστη, αλλά οι ευρύτερες στοχοποιήσεις συνεχίζονται. «Στο Κουρδιστάν, είμαστε στόχος των αρχών λόγω της κουρδικής μας ταυτότητας και το χιτζάμπ δεν είναι το μόνο πρόβλημα.
Ποιο είναι το κλίμα;
Φοβάμαι ότι όταν αρχίσουν να επιβάλλουν το χιτζάμπ στην Τεχεράνη, θα το χρησιμοποιήσουν ως δικαιολογία για να προχωρήσουν σε μαζικές συλλήψεις ανδρών και γυναικών απλώς και μόνο λόγω της ταυτότητάς μας, και θα επινοήσουν κατηγορίες για παραβίαση της εθνικής ασφάλειας και κατασκοπεία, όπως έκαναν πριν και μετά το θάνατο της Μάχσα Αμινί».
Ο Σκάιλαρ Τόμσον, αναπληρωτής διευθυντής της οργάνωσης Human Rights Activists in Iran, λέει ότι οι αρχές δεν έχουν την ικανότητα να επιβάλλουν τη χρήση του χιτζάμπ με συνέπεια και, ίσως, διστάζουν να αντιμετωπίσουν τις γυναίκες εν μέσω εγχώριων και διεθνών πιέσεων.
«Το πολιτικό, ασφαλείας και οικονομικό κλίμα είναι ευαίσθητο και ακόμη και μια μικρή πρόκληση θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αναταραχές».
* Τα ονόματα στο άρθρο που δημοσιεύθηκε στην theguardian.com έχουν αλλάξει | Αρχική Φωτό: Ιρανές γυναίκες τραβούν μια selfie μπροστά από ένα κατάστημα που πουλάει χριστουγεννιάτικα στην Τεχεράνη, Ιράν, 24 Δεκεμβρίου 2025. Majid Asgaripour/WANA (West Asia News Agency) μέσω REUTERS
