Politica 89.8
Δήλος: Όταν η εικονική πραγματικότητα «ξεκλειδώνει» το παρελθόν
Για αιώνες, η Δήλος το ιερό νησί του Απόλλωνα, υπήρξε σημείο αναφοράς της αρχαιότητας. Από τον πρωτοκυκλαδικό οικισμό στο όρος Κύνθος έως την ακμή της ως ελεύθερο ρωμαϊκό λιμάνι, αποτέλεσε κέντρο εμπορίου, λατρείας και πολιτισμού. Ο Ναός του Απόλλωνα, η Στοά και ο Οίκος των Ναξίων, τα Προπύλαια, τα Ανδρεία των Λεόντων — όλα αυτά που σήμερα διακρίνονται μόνο ως σιωπηλές πέτρες, μπορούν να αναβιώσουν πια μέσα από την οθόνη του κινητού του επισκέπτη.
Η εφαρμογή CirculAR, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου APSIM με τον συντονισμό της ερευνητικής ομάδας I-SENSE του ΕΠΙΣΕΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνίας και Υπολογιστών του ΕΜΠ), κάνει το αόρατο ορατό.
Με τη βοήθεια της επαυξημένης πραγματικότητας (AR/XR), οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν στα μνημεία της Δήλου όπως ακριβώς ήταν στην ακμή τους. Μέσα από το κινητό τους, βλέπουν τους κίονες να ορθώνονται ξανά και τους ναούς να λάμπουν κάτω από το αιγαιοπελαγίτικο φως. Με ένα απλό smartphone ή tablet, οι χρήστες μπορούν να «ζωντανέψουν» τα μνημεία, να τα δουν τρισδιάστατα, να τα περιστρέψουν, να περιηγηθούν γύρω τους και να απολαύσουν μια εντελώς νέα, βιωματική εμπειρία επίσκεψης.
«Οι τεχνολογίες εκτεταμένης πραγματικότητας (VR/AR/MR) μας δίνουν τη δυνατότητα να ανασύρουμε ό,τι δεν υπάρχει πια στο βλέμμα μας και να το ενσωματώσουμε ξανά στο φυσικό χώρο. Πώς; Με χρήση της κάμερας και αλγορίθμων χωρικής χαρτογράφησης και εντοπισμού θέσης, η εφαρμογή «διαβάζει» το τοπίο και τοποθετεί ψηφιακά τα μνημεία ή τα ίχνη του παρελθόντος εκεί ακριβώς όπου κάποτε υπήρχαν. Έτσι, ο επισκέπτης δεν βλέπει μόνο πέτρες και θεμέλια, αλλά τους ναούς να υψώνονται, τις στοές να αποκτούν μορφή, τους δρόμους να ξαναζωντανεύουν» εξηγεί η ερευνήτρια Δρ Τίνα Κατίκα, επικεφαλής του τμήματος ΧR στο I-SENSE, και μέλος της ομάδας του έργου APSIM.
Το έργο APSIM υλοποιήθηκε από μια κοινοπραξία 6 εταίρων: το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του ΕΜΠ, τις εταιρείες ΓΕΩΑΝΑΛΥΣΗ ΑΕ και. Comic ΙΚΕ, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ (Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Δίου), και το Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών.
Πέρα από ένα τεχνολογικό επίτευγμα, η δημιουργία της εφαρμογής είναι το αποτέλεσμα μιας πολύπλευρης συνεργασίας ανάμεσα σε επιστήμονες από εντελώς διαφορετικούς κόσμους: αρχαιολόγους, ιστορικούς, μηχανικούς πληροφορικής, σχεδιαστές διεπαφών, εκπαιδευτικούς και ειδικούς στη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής.
«Στη συνάντηση αυτών των πεδίων γεννήθηκε κάτι μοναδικό: ένας κοινός τρόπος να αφηγηθούμε το παρελθόν με τα μέσα του μέλλοντος. Η διεπιστημονικότητα αυτή, αν και απαιτητική και συχνά πολύπλοκη — καθώς χρειάζεται να γεφυρώσει διαφορετικές μεθόδους, γλώσσες και οπτικές — αποδεικνύεται ανεκτίμητη. Χάρη σε αυτή τη δημιουργική σύμπραξη, η τεχνολογία μπορεί να αποκτά βάθος, η ιστορία αποκτά φωνή και η πολιτιστική μας κληρονομιά καταφέρνει να διασώζεται και αναβιώνει με τρόπο αυθεντικό, έγκυρο, προσβάσιμο από όλους και βιωματικό. Το έργο αυτό υπήρξε μια υπενθύμιση ότι η αληθινή καινοτομία δεν προκύπτει μόνο από τους αλγορίθμους, αλλά από τη συνάντηση ανθρώπων και γνώσεων που υπηρετούν τον ίδιο σκοπό: τη διάσωση και διάδοση του πολιτισμού» σημειώνει ο Δρ Άγγελος Αμδίτης συντονιστής του έργου και Διευθυντής έρευνας και ανάπτυξης του ΕΠΙΣΕΥ/ΕΜΠ. « Πρωτοβουλίες όπως αυτή είναι ζωτικής σημασίας για την ελληνική πραγματικότητα, μια χώρα όπου τα ίχνη του αρχαίου κόσμου είναι παντού, αλλά η κατανόησή τους απαιτεί έγκυρες πηγές και σύγχρονα μέσα».
Η καινοτομία της εφαρμογής δεν περιορίζεται στο νησί του Απόλλωνα. Μέσα από την ίδια τεχνολογία, ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί και σε άλλα μνημεία του ελληνικού χώρου, όπως στην Επισκοπική Βασιλική του Δίου Πιερίας ή στη Σκευοθήκη του Φίλωνος – ένα σπουδαίο οικοδόμημα του 347 π.Χ. που φυλάσσει την τεχνολογική μνήμη των πολεμικών πλοίων της αρχαιότητας. Η εικονική του ανακατασκευή βασίστηκε σε σωζόμενη επιγραφή που σήμερα εκτίθεται στο Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών.
«Στην καρδιά της εφαρμογής που αναπτύξαμε -μέσα από 2 χρόνια εντατικής έρευνας- βρίσκονται τεχνικές παιχνιδοποίησης και τρισδιάστατης μοντελοποίησης που μετατρέπουν κάθε περιήγηση σε παιχνίδι ανακάλυψης, αλλά και ένας αυστηρός επιστημονικός κύκλος ελέγχου που εξασφαλίζει ότι αυτό που «βλέπουμε» είναι και τεκμηριωμένο με εγκυρότητα. Ο χρήστης συμμετέχει, μαθαίνει και συνδέεται συναισθηματικά με το μνημείο μετατρέποντας την ιστορική μνήμη σε προσωπική εμπειρία. Και αυτό είναι το ζητούμενο, για να ξανασυνδεθούμε δημιουργικά με το παρελθόν» καταλήγει η Δρ Τίνα Κατίκα.
Η εφαρμογή CirculAR είναι διαθέσιμη δωρεάν για συσκευές Android μέσω του Google Play Store και για iOS μέσω του App Store, προσφέροντας σε κάθε ενδιαφερόμενο τη δυνατότητα να θαυμάσει επιλεγμένα μνημεία σε τρισδιάστατη μορφή — από όπου κι αν βρίσκεται.
