Politica 89.8
Ερευνα Metron analysis για το in.gr – Πώς η Ελλάδα διώχνει τα παιδιά της: χαμηλές αμοιβές, έλλειψη προοπτικής, αναξιοκρατία
Η μεγάλη έρευνα της Metron Analysis για το in, η οποία παρουσιάζεται στο συνέδριο Brain Retain Regain, έρχεται όχι μόνο να εξηγήσει γιατί η χώρα αντιμετώπισε μια τόσο έντονη τάση φυγής ενός δυναμικού υψηλής ειδίκευσης το προηγούμενο διάστημα, αλλά γιατί αυτή η τάση στην πραγματικότητα συνεχίζεται, με ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων να συνεχίζουν να εξετάζουν το ενδεχόμενο να μεταναστεύσουν, αναζητώντας αυτά που δεν βρίσκουν στην ίδια τους τη χώρα: καλές συνθήκες εργασίας, αξιοπρεπείς αμοιβές, αξιοκρατία, ένα κράτος που να μπορεί να τηρήσει τις δεσμεύσεις του και πάνω από όλα μια αίσθηση ότι έχουν μέλλον.
Με αυτή την έννοια, αυτή η έρευνα, όπως άλλωστε και το σύνολο του συνεδρίου, δεν είναι απλώς η μελέτη ενός συγκεκριμένου προβλήματος και των πιθανών τρόπων ώστε αυτό να αντιμετωπιστεί. Πάνω από όλα, είναι ένας ακόμη λόγος ώστε να κοιτάξουμε στον καθρέφτη και να αναμετρηθούμε με όλα αυτά που πρέπει να αλλάξουν σε αυτή τη χώρα εάν θέλουμε να σταματήσει να διώχνει – κυριολεκτικά – τα παιδιά της.
Το δημογραφικό προφίλ των ερωτώμενων
Η έρευνα αυτή σχεδιάστηκε ώστε να πάρει απαντήσεις από ανθρώπους που ανήκουν στις πιο ενεργές ηλικίες, αυτές στις οποίες το ενδεχόμενο της μετανάστευσης είναι ακόμη ενεργό, δηλαδή 20-50. Ταυτόχρονα, είναι μια έρευνα που αναζήτησε απαντήσεις τόσο από ανθρώπους που μένουν στην Ελλάδα, όσο και από ανθρώπους που είναι στο εξωτερικό, καθώς αυτό επιτρέπει να κατανοήσουμε παράλληλα και αυτούς που σκέφτονται να φύγουν και αυτούς που έχουν ήδη φύγει.
To 73% των ερωτωμένων μένουν στην Ελλάδα, 44% άνδρες και 56% γυναίκες, με σημαντικό ποσοστό ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης και μια κατανομή ομαλή σε σχέση με τις αντίστοιχες πληθυσμιακές κατηγορίες. Είναι ένα δείγμα πολύ κοντινό όχι μόνο στην ηλικακή κατηγορία αλλά ακριβώς στα τμήματα του πληθυσμού που κατεξοχήν επιλέγουν τη μετανάστευση ως επιλογή.
Το 27% των ερωτώμενων ζουν στο εξωτερικό. Είναι 68% άνδρες και 32% γυναίκες, με μεγαλύτερη σχετικά εκπροσώπση των ηλικιών 31-40 και η συντριπτική πλειοψηφία έχει ανώτερη / ανώτατη εκπαίδευση, άρα ανήκει κατεξοχήν στο δυναμικό υψηλής ειδίκευσης που έχει μεταναστεύσει.
Και όπως φαίνεται πρόκειται για ένα δείγμα ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό των ανθρώπων στην Ελλάδα και της σημερινής κατανομής του πληθυσμού σε αυτές, τόσο ως προς τα αντικειμενικά κριτήρια όσο και ως προς την υποκειμενική αυτοτοποθέτηση.
Αντόιστοιχα η έρευναμας δείχνει και το προφίλ των ανθρώπων που απάντησαν από το εξωτερικό, όπου το ποσοστό των ανθρώπων που είναι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα είναι σημαντικά υψηλότερο, παρότι υπάρχουν και άνθρωποι που εργάζονται στον δημόσιο τομέα (μπορεί κανείς να υποθέσεις σε χώρους όπως δημόσια ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι είναι πολύ μεγαλύτερο το ποσοστό όσων αυτοτοποθετούνται στην ανώτερη τάξη, στοιχείο ενδεικτικό μιας αίσθησης ότι έχουν μια πετυχημένη σταδιοδρομία στο εξωτερικό.
Μεγαλύτερη η ικανοποίηση από τη ζωή στο εξωτερικό
Η έρευνα δείχνει ότι ο βαθμός ικανοποίησης από τη ζωή είναι αρκετά μεγαλύτερος μεταξύ των ανθρώπων που βρέθηκαν στο εξωτερικό σε σχέση με όσων μένουν στην Ελλάδα, όπου καταγράφεται αυτή η έντονη δυσαρέσκεια που είναι ένα πάγιο μοτίβο σε όλες τις έρευνες τα τελευταία χρόνια. Κάτι που με τη σειρά παραπέμπει και στον πυρήνα του προβλήματος, δηλαδή τον τρόπο που η χώρα συνεχίζει να διαψεύδει προσδοκίες.
Πολύ μεγαλύτερη αισιοδοξία μεταξύ όσων είναι στο εξωτερικό
Η διαφορετική αίσθηση προοπτικών γίνεται ακόμη πιο έντονη, όταν περάσουμε από την αποτίμηση της τωρινής κατάστασης στο πώς αισθάνονται σε σχέση με το μέλλον.
Ως προς τη συνολική τοποθέτηση για το μέλλον. Το 46% πιστεύει οτι σε 5-10 χρόνια θα ζεί καλύτερα, το 21% ότι θα ζει όπως σήμερα και το 22% χειρότερα σε σχέση με σήμερα.
Ωστόσο, πίσω από αυτή την αθροιστική εκτίμηση υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Το ποσοστό των ερωτωμένων που απαντά ότι σε 5-10 χρόνια θα είναι σε μια καλύτερη κατάσταση είναι διπλάσιο μεταξύ των ανθρώπων που είναι στο εξωτερικό σε σχέση με όσους είναι στη χώρα. Δηλαδή, όσοι είναι στο εξωτερικό έχουν πολύ περισσότερο την αίσθηση μιας θετικής προοπτικής και αισιοδοξίας, σε σχέση με όσους μένουν στην Ελλάδα. Πράγμα που παραπέμπει ακριβώς στο ότι εντός της χώρα υπάρχει μια αίσθηση χαμηλών προσδοκιών για το μέλλον.
Από την άλλη, η αισιοδοξία για το μέλλον ποικίλει σημαντικά ανάλογα με την ηλικία. Είναι χαρακτηριστικό είναι το πιο αισιόδοξο κομμάτι της κοινωνίας είναι αυτό που βρίσκεται στις ηλικίες 20-30, σε αντίθεση με την ηλικιακή κατηγορία 41-50 όπου υπάρχει εντονόντερη απαισιοδοξία. Αυτό με τη σειρά του δείχνει ότι εντός του ενεργού τμήματος του πληθυσμού έχουμε μια πόλωση ανάμεσα σε μια νεολαία που ακόμη κοιτάζει το μέλλον θετικά και ένα πιο «κουρασμένο» και απαισιόδοξο τμήμα.
Στην Ελλάδα τα λεφτά τελειώνουν πριν τελειώσει ο μήνας, στο εξωτερικό αποταμιεύουν
Η διαφορά ανάμεσα στην κοινωνική συνθήκη των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα και αυτών που επέλεξαν να μεταναστεύσουν φαίνεται και στο πώς αντιμετωπίζουν το εισόδημά τους.
Στο σύνολο της έρευνας φαίνεται το 40% να κατορθώνει να αποταμιεύει σε κάποιο βαθμό, το 32% τα φέρνει βόλτα ίσα ίσα και για το 26% ο μισθός τελειώνει πριν τελειώσει ο μήνας.
Όμως, όταν βλέπουμε ειδικά για όσους μένουν Ελλάδα και όσους βρίσκονται στο εξωτερικό, η εικόνα είναι διαφορετική.
Στην Ελλάδα μόνο το 21% απαντάει ότι κατορθώνει να βάλει κάτι στην ακρή, όταν στο εξωτερικό το αντίστοιχο ποσοστό είναι 89%
Ενδιαφέρον έχει πάντως και μια έμφυλη διάσταση ως προς την ικανότητα αποταμίευσης, καθώς είναι μικρότερο το ποσοστό των γυναικών που απαντούν ότι κατορθώνουν με τις απολαβές τους να αποταμιεύσουν και υψηλότερο το ποσοστό αυτών που λένε ότι τελειώνει ο μισθός πριν τον μήνα. Κάτι που παραπέμπει στο πάγιο πρόβλημα των χαμηλότερων αποδοχών των γυναικών.
Έντονη πεποίθηση ότι τα πράγματα στη χώρα πηγαίνουν προς τη λάθος κατεύθυνση
Σε αντιστοιχία και με άλλες έρευνες, η μεγάλη πλειοψηφία εκτιμά ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς τη λάθος κατεύθυνση. Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον ότι αυτή η πεποίθηση είναι πιο έντονη μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονται στο εξωτερικό, κάτι που ως ένα βαθμό εξηγεί και την επιλογή. Σε κάθε περίπτωση, είναι εμφανης μια βαθύτερη δυσαρέσκεια και απογοήτευση συνολικά για την πορεία της χώρας.
Στο σύνολο του δείγματος, το 65% πιστεύει ότι τα πράγματα πάνε προς τη λάθος κατεύθυνση και μόνο το 14% απαντά «προς τη σωστή».
Σε όσους μένουν στην Ελλάδα το ποσοστό της απάντησης «προς τη λάθος κατεύθυνση» είναι 64% ενώ μεταξύ όσων είναι στο εξωτερικό φτάνει το 70%.
Απουσία επαγγελματικών προοπτικών στην Ελλάδα
Ως προς το πώς βλέπουν τις επαγγελματικές τους προοπτικές στην Ελλάδα το σύνολο των ερωτωμένων έχει μια αρκετά αρνητική τοποθέτηση, καθώς υψηλά ποσοστά απαντούν «μέτριες» ή «κακές». Στο σύνολο έχουμε το 51% να απαντά κακές / πολύ κακές. το 37% μέτριες και μόλις το 11% θεωρεί ότι θα είχε στην Ελλάδα καλές ή πολύ καλές εργασιακές προοπτικές.
Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον ότι οι αρνητικές απαντήσεις είναι πολύ πιο υψηλές για αυτούς που βρίσκονται στο εξωτερικό, όπου το 72% απαντά ότι οι προοπτικές στην Ελλάδα θα ήταν κακές ή πολύ κακές. Δηλαδή, οι άνθρωποι που είναι στο εξωτερικό θεωρούν κατά βάση ότι δεν θα είχαν εργασιακές προοπτικές στην Ελλάδα. Κάτι που εξηγεί και γιατί επιλέγουν τελικά να μείνουν στο εξωτερικό.
Πώς βλέπουν τις ευκαιρίες απασχόλησης στην Ελλάδα
Η έρευνα περιλάμβανε ερωτήσεις για το πώς βλέπουν οι ερωτώμενοι τους τομείς που προσφέρουν θέσεις απασχόλησης. Εδώ έχει ενδιαφέρον ότι τόσο μεταξύ των όσων μένουν στην Ελλάδα και όσων βρίσκονται στο εξωτερικό, είναι ο τουρισμός και συναφείς υπηρεσίες που θεωρείται ότι προσφέρει τις περισσότερες ευκαιρίες, ακολουθούμενος από τον κλάδο της πληροφορικής, αν και εδώ είναι αρκετά περισσότεροι αυτοί που βλέπουν ευκαιρίες μεταξύ όσων μένουν στην Ελλάδα και όσων μένουν στο εξωτερικό. Ωστόσο, αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η κοινή αίσθηση ότι αυτή τη στιγμή η χώρα εξακολουθεί να έχει ως «βαριά βιομηχανία» έναν κλάδο των υπηρεσιών, που δεν είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας και που έχει πεπερασμένες ανάγκες σε εξειδικευμένον δυναμικό. Δηλαδή, μεγάλο μέρος των ανθρώπων θεωρεί ότι η χώρα δεν κατορθώνει να επεκτείνει την αναπτυξιακή δυναμική και σε άλλους τομείς, που σε τελική ανάλυση προσφέρουν και καλύτερες προοπτικές. Από την άλλη, έχει ενδιαφέρον ότι παρότι εντός της χώρας είναι αρκετά υψηλό το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι υπάρχουν προοπτικές στον τεχνολογικό τομέα, εκτός της χώρας – εκεί όπου περισσότερο μιλάμε για ένα δυναμικό υψηλής ειδίκευσης – η αίσθηση ευκαιριών στον τεχνολογικόμ τομέα είναι χαμηλότερη.
Διαφορετικές προσδοκίες
Ως προς το τι θα ήθελαν να κάνουν στην Ελλάδα, οι ερωτώμενοι θα ήθελαν καταρχάς να φτιάξουν μια δική τους επιχείρηση, έπειτα να εργαστούν στον ιδιωτικό τομέα, μετά στον δημόσιο τομέα, απαντήσεις με κοντινά ποσοστά και με σε μικρότερο ποσοστό να είναι αυτοαπασχολούμενοι.
Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον οι διαφορετικές απαντήσεις ανάλογα με το πού βρίσκονται. Όσοι μένουν Ελλάδα, σαφώς προτιμούν τη μισθωτή απασχόληση στον δημόσιο τομέα στην Ελλάδα, σε αντίθεση με όσους βρίσκονται στο εξωτερικό που θα πρόκριναν ιδανική την απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό σαφώς αποτυπώνει μια διαφορετική πρόσληψη των συνθηκών εργασίας: στο εσωτερικό η απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα θεωρείται περισσότερο επισφαλής, ενώ αντίθετα για όσους βρίσκονται στο εξωτερικό θα μπορούσε να γίνει καλύτερη προοπτική από το δημόσιο.
Και εδώ υπάρχει μια διαφοροποίηση με βάση το φύλο, καθώς είναι υψηλότερο το ποσοστό των γυναικών που θα προτιμούσαν μια απασχόληση στο δημόσιο παρά στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι αντανακλά την αίσθηση ότι οι πιο σταθεροποιημένες εργασιακές σχέσεις στο δημόσιο εγγυώνται μεγαλύτερη προστασία απέναντι στην πραγματική ανισότητα που παρατηρούμε συνολικά στην αγορά εργασίας όπως και τη μεγαλύτερη επισφάλεια.
Υψηλά ποσοστά επιθυμίας για μετανάστευση
Η έρευνα δείχνει ότι μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονται στη χώρα στις ηλικίες 20-50 παραμένει υψηλό το ποσοστό αυτών που σκέφτονται να μεταναστεύσουν. Δηλαδή, η τάση «φυγής» επιμένει, σε πείσμα διαφόρων περί του αντιθέτου διακηρύξεων που επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Έτσι βλέπουμε το 40% να σκέφτεται το ενδεχόμενο να μεταναστεύσει, ένα 11% να έχει μεταναστεύσει και επιστρέψει, 31% να το έχει σκεφτεί και να το έχει αποκλεισει και μόνο το 17% να μην το έχει σκεφτεί ποτέ.
Τα ποσοστά αυτά είναι υψηλότερα μεταξύ των ανδρών.
Και βεβαίως πολύ υψηλότερα όσο πάμε σε νεότερες γενιές, γεγονός που δείχνει ότι ιδίως στη νεολαία είναι πλειοψηφικό το ποσοστό αυτών που σκέφτονται το ενδεχόμενο μετανάστευσης. Γεγονός που δείχνει ότι το πρόβλημα παραμένει ενεργό και η χώρα εξακολουθεί να μην δίνει προοπτική στο πιο δυναμικό τμήμα της.
Τι αναζητούν όσοι σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό
Αυτοί που θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό αναζητούν πολύ συγκεκριμένα πράγματα: καλύτερες αποδοχές, καλύτερες συνθήκες εργασίας, ένα πιο οργανωμένο κράτος και ένα καλύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Κάτι που με τη σειρά του παραπέμπει στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εδώ: χαμηλές αποδοχές, κακές συνθήκες εργασίας, αναποτελεσματικό κράτος και μια αρνητική συνολική κοινωνική συνθήκη. Προβλήματα που όσο επιμένουν, θα επιμένει και η τάση φυγής.
Δεν είναι τα «κίνητρα» που οδηγούν στην επιστροφή
Παρότι η κυβέρνηση έχει υποστηρίξει ότι η όποια επιστροφή έγινε ως αποτέλεσμα των κινήτρων που πρόσφερε σε ανθρώπους που βρίσκονταν στο εξωτερικό, η έρευνα παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα. Όσοι γύρισαν, δεν το έκαναν εξαιτίας «κινήτρων» αλλά εξαιτίας προσωπικών και οικογενειακών λόγων και εξαιτίας της συναισθηματικής κόπωσης.
Ποιο το προφίλ όσων έφυγαν από την Ελλάδα
Η έρευνα προσφέρει και ένα προφίλ των ανθρώπων που επέλεξαν να φύγουν από τη χώρα.
Οι περισσότεροι μετανάστευσαν στην περίοδο της οικονομικής κρίσης (2010-2018), κάτι που συμβαδίζει με τα στοιχεία όλων των ερευνών. Ωστόσο είναι σημαντικό το ποσοστό και όσων συνέχισαν να φεύγουν μετά.
Μεταξύ όσων έφυγαν από το 2019 και μετά προφανώς και εκεί βρίσκουμε τον κύριο όγκο όσων μετανάστευσαν και ανήκουν στις ηλικίες 20-30 αλλά και ένα αρκετά υψηλό ποσοστό όσων βρίσκονται στην ηλικιακή κατηγορία 31-40.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πια βρίσκονται αρκετά χρόνια, με τον μέσο όσο να είναι 8,9 έτη, και το ένα τρίτο να είναι πάνω από 10 χρόνια.
Αναζητώντας καλύτερη εργασιακή προοπτική και αξιοκρατία
Οι άνθρωποι που έκαναν την επιλογή να πάνε στο εξωτερικό αναφέρουν ως βασικούς λόγους τις καλύτερες απολαβές, εργασιακές συνθήκες, εργασιακές προοπτικές και την έλλειψη αξιοκρατίας. Κάτι που σε μεγάλο βαθμό παραπέμπει και στα προβλήματα που όσο επιμένουν συντηρούν και την τάση φυγής
Απροθυμία επιστροφής
Τα προβλήματα που περιγράφηκαν πιο πάνω, αλλά και η αρνητική εικόνα για τη συνθήκη στη χώρα, σε συνδυασμό με τη θετικότερη αποτίμηση των προοπτικών στο εξωτερικό μπορεί να εξηγήσει γιατί αυτή τη στιγμή η συντριπτική πλειοψηφία (85%) των ανθρώπων που βρίσκονται στο εξωτερικό δεν βλέπουν κάποια προοπτική επιστροφής στη χώρα.
Μάλιστα, η επιλογή να μην επιστρέψουν είναι πιο έντονη μεταξύ των γυναικών.
Ενδιαφέρον έχει ότι αυτοί που έχουν ακόμη μικρότερη επιθυμία επιστροφής είναι όσοι είναι νεότεροι (20-30), ακολουθούμενοι από τους σχετικά μεγαλύτερους, με λίγο μεγαλύτερη επιθυμία επιστροφής μεταξύ όσων είναι στην ηλικιακή κατηγορία 31-40.
Τι θα μπορούσε να τους κάνει να επιστρέψουν στη χώρα
Ως προς το ποια κίνητρα θα μπορούσαν να τους κάνουν να πάρουν την επιλογή να επιστρέψουν, η πιο συχνή απάντηση είναι το αντίστοιχο ή καλύτερο πακέτο αποδοχών, κάτι που αντιστοιχεί και στο γεγονός ότι οι μισθολογικές απολαβές και εργασιακές συνθήκες κυριαρχουν ως αίτια για τη μετανάστευση. Προφανώς θα ήθελαν και φορολογικές ελαφρύνσεις, όμως έχει ενδιαφέρον ότι ένας στους τέσσερις αναφέρει ότι θα μπορούσε να έρθει εάν θα μπορούσε να έχει μια καλύτερη ισορροπία ανάμεσα σε ποιότητα ζωής και εργασία, ακόμη και με χαμηλότερες αποδοχές.
Αναζητώντας ταυτότητα
Η έρευνα εξέτασε και το ζήτημα των ταυτοτήτων. Έχει ενδιαφέρον ότι ολοένα και περισσότερο καταγράφεται μια «υβριδική» ή συνδυαστική ταυτότητα, ταυτόχρονα ελληνική και ευρωπαϊκή, με το ποσοστό όσων δηλώνουν μόνο Έλληνες να μην είναι πλειοψηφικό.
Ωστόσο έχει ενδιαφέρον ότι ενώ το ποσοστό της «υβριδικής» ταυτότητα είναι σχετικά υψηλό μεταξύ όσων ζουν στην Ελλάδα, είναι ιδιαίτερα υψηλό μεταξύ όσων ζουν στο εξωτερικό όπου το 70% υιοθετεί την «υβριδική» απάντηση και μόνο το 20% υιοθετεί την απάντηση «μόνο Έλληνας». Κάτι που παραπέμπει στο πώς η μετανάστευση ιδίως στον ευρωπαϊκό χώρο επιταχύνει την ανάδυση ταυτοτήτων που περιλαμβάνουν και το στοιχείο της ευρωπαϊκής αναφοράς.
Καθρέφτης των προβλημάτων της χώρας
Η έρευνα του in δεν είναι απλώς μια αποτύπωση του προβλήματος και ιδίως του γεγονότος ότι εξακολουθεί να επιμένει μια διάθεση φυγής από τη χώρα καθώς και της διαπίστωσης ότι το μεγαλύτερο μέρος όσων είναι στο εξωτερικό δεν πρόκειται να επιστρέψουν στο εγγύς μέλλον.
Πάνω από όλα δείχνει ότι τα προβλήματα που γεννούν την τάση φυγής είναι αυτά που στην πραγματικότητα εξηγούν και τα υψηλά ποσοστά δυσαρέσκειας και απαισιοδοξίας για το μέλλον που καταγράφουν όλες οι έρευνες: τις χαμηλές αποδοχές και την απειλή από την «κρίση κόστους ζωής», τις προβληματικές συνθήκες εργασίας, τη διάχυτη αίσθηση ότι οι τομείς με ευκαιρίας εργασίας δεν καλύπτουν τις προσδοκίες ιδίως του δυναμικού υψηλής ειδίκευσης, την αναποτελεσματικότητα και αναξιοκρατία του κρατικού μηχανισμού.
Κάτι που εξηγεί και γιατί αποτυγχάνουν τα «κίνητρα» για επιστροφή, καθώς όσοι επιστρέφουν το κάνουν κυρίως για άλλους λόγους και, σε τελική ανάλυση, το ίδιο το προσωπικό κόστος και φορτίο της μετανάστευσης, την ώρα που όσοι δεν επιστρέφουν δεν εξετάζουν το ενδεχόμενο αυτό. Ακριβώς γιατί αυτό που θα ήθελαν θα ήταν βαθιές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί και η ελληνική οικονομία και το ελληνικό κράτος.
Και αυτό εξηγεί γιατί η πραγματική πρόκληση είναι ακριβώς να σταματήσει η τάση φυγής. Μόνο που αυτό σημαίνει οι βαθιές αλλαγές που η κοινωνία αποζητά, να αρχίσουν να γίνεται πράξη.
Η ταυτότητα της έρευνας
