Politica 89.8
Στους δρόμους της Τεχεράνης, οι γυναίκες παίρνουν το τιμόνι — μια σιωπηρή πρόκληση σε ένα σύστημα έμφυλου απαρτχάιντ
Στους δρόμους της Τεχεράνης, ανάμεσα στα εκατομμύρια οχήματα που κινούνται καθημερινά, ένα νέο θέαμα γίνεται όλο και πιο συχνό: γυναίκες που οδηγούν οι ίδιες το σκούτερ τους, χωρίς συνοδό και χωρίς να «κρύβονται» πίσω από την άδεια ενός άνδρα.
Μια από αυτές είναι η 38χρονη Μεράτ Μπεχνάμ, ιδιοκτήτρια καφέ στο κέντρο της πόλης. «Νόμιζα ότι θα με κοιτούν περίεργα ή ότι θα με σταματήσουν», λέει μιλώντας στο Associated Press. «Τελικά ήταν το αντίθετο· οι αντιδράσεις ήταν ενθαρρυντικές».
Νόμος που λέει «μόνο άνδρες»
Παρά τη σταδιακή κοινωνική αποδοχή, το πλαίσιο παραμένει ξεκάθαρο: οι κανονισμοί οδήγησης στο Ιράν επιτρέπουν άδεια μοτοσικλέτας μόνο σε άνδρες («mardan»). Η αστυνομία θεωρεί τις γυναίκες οδηγούς παραβάτριες — και θεωρητικά διώξιμες.
Η αντίληψη πίσω από αυτή τη θέση συνδέεται με μια θρησκευτική ερμηνεία της γυναικείας «σεμνότητας». Συντηρητικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η στάση του σώματος και ο αέρας «εκθέτουν» τη γυναίκα, ενώ δεν μπορεί να διατηρήσει πλήρη κάλυψη του χιτζάμπ καθώς έχει τα χέρια στο τιμόνι. Ένας βουλευτής έφτασε να δηλώσει ότι η εικόνα γυναίκας σε μηχανή συνιστά tabarruj, «υπερβολική επίδειξη ομορφιάς» κατά την πιο αυστηρή ερμηνεία της Σαρίας.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ανάγκη ή πράξη διεκδίκησης;
Για πολλές γυναίκες, η επιλογή δεν είναι πολιτική αλλά πρακτική: κίνηση, πάρκινγκ, καύσιμα, τέλη έως και 20 εκατ. ριάλ τον μήνα. «Δεν αλλάζω τον κόσμο», λέει η Μπεχνάμ. «Απλώς θέλω να φτάνω στη δουλειά χωρίς να χάνω ώρες στον δρόμο».
Ωστόσο, μεταρρυθμιστικά ΜΜΕ βλέπουν κάτι βαθύτερο: επαναδιεκδίκηση του δημόσιου χώρου. Η Shargh γράφει πως το ζήτημα αφορά «επιλογή, ανεξαρτησία και παρουσία της γυναίκας στην κοινωνία».
Η πολιτική διάσταση
Η κυβέρνηση του μεταρρυθμιστή προέδρου Μασούντ Πεζεσκιά αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επανεξέτασης των κανονισμών — μια κίνηση που θα τη φέρει σε ευθεία αντιπαράθεση με όσους ταυτόχρονα πιέζουν για αυστηρότερη επιβολή του χιτζάμπ, ειδικά μετά τον θάνατο της Μάχσα Αμινί και τις διαδηλώσεις του 2022.
Ο υποχρεωτικός νόμος περί χιτζάμπ στο Ιράν αποτελεί βασικό σημείο τριβής για τις γυναίκες, ιδιαίτερα μετά τον θάνατο της Μάχσα Αμινί, η οποία φέρεται να κρατήθηκε επειδή δεν φορούσε το χιτζάμπ σύμφωνα με τις επιθυμίες των αρχών, γεγονός που πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις το 2022.
Στα μάτια ορισμένων συντηρητικών, το να οδηγεί μια γυναίκα μοτοσικλέτα θεωρείται «tabarruj» — μια υπερβολική επίδειξη της ομορφιάς της, που απαγορεύεται σύμφωνα με τη δική τους ερμηνεία του Ισλάμ, σημειώνει το Feminist σε ανάρτησή του. Ως εκ τούτου, οι κανονισμοί της ιρανικής αστυνομίας ορίζουν ότι μόνο οι άνδρες μπορούν να αποκτούν άδεια οδήγησης μοτοσικλέτας.
Επειδή οι γυναίκες μοτοσικλετίστριες δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τα χέρια τους για να διατηρούν σωστή κάλυψη λόγω του ανέμου, κινδυνεύουν επίσης να παραβιάσουν τον υποχρεωτικό νόμο περί χιτζάμπ.
Μια γυναίκα συμμετέχει σε διαδήλωση κατά του ισλαμικού καθεστώτος στο Ιράν, μετά τον θάνατο της Μάχσα Αμινί, στην Κωνσταντινούπολη, Τουρκία, 10 Δεκεμβρίου 2022. REUTERS/Dilara Senkaya/File Photo.
Μικρές πράξεις, μεγάλη μετατόπιση
Δεν υπάρχει οργανωμένο κίνημα ούτε μαζική κινητοποίηση. Αλλά πολλές αλλαγές στο Ιράν ξεκινούν έτσι: ως καθημερινές πρακτικές που, χωρίς συνθήματα, αλλάζουν το τοπίο.
Ένα σκούτερ μπορεί να μην μοιάζει πολιτικό.
Σε μια χώρα όπου έως και η ενδυμασία αποτελεί πεδίο ελέγχου, όμως, μπορεί να γίνει σύμβολο.
*Με πληροφορίες από: Associated Press, Arab News, Feminist, Κεντρική Φωτογραφία: Η κορυφαία οδηγός αγώνων αυτοκινήτου στο Ιράν, η 28χρονη Λάλε Σεντίγκ, κάθεται στο αυτοκίνητό της πριν από αγώνα στο στάδιο Αζαντί της Τεχεράνης, στις 28 Ιανουαρίου 2005. Στον αγώνα αυτό, η μικροκαμωμένη οδηγός προκάλεσε αναστάτωση, νικώντας και τους 12 συναθλητές της στην ομάδα Proton — όλοι άνδρες — προς μεγάλη χαρά της μικρής ομάδας γυναικών φιλάθλων που παρακολουθούσε από το δικό της, χωρισμένο τμήμα του σταδίου. AFP PHOTO/Henghameh Fahimi.
