Politica 89.8
Στέλιος Παπαδογιαννάκης: “Θα μπορούσε να είχε σωθεί” λένε εθελοντές και η οικογένειά του
Εθελοντές, σπηλαιοδιασώστες, έμπειροι ορειβάτες και άνθρωποι που εξειδικεύονται στις διασχίσεις φαραγγιών προσέτρεξαν στα Αστερούσια Ορη της Κρήτης για να λάβουν μέρος στην επιχείρηση διάσωσης του 37χρονου Στέλιου Παπαδογιαννάκη, ο οποίος έχασε τη ζωή του όσο βρισκόταν ακόμη στο πεδίο, περισσότερες από 20 ώρες μετά τον τραυματισμό του. Το αναλυτικό χρονικό του δυστυχήματος παρουσιάζει σήμερα η Κathimerini.
Ξημερώματα Δευτέρας 8 Δεκεμβρίου ο Στέλιος Παπαδογιαννάκης, τοποθετημένος μέσα στο φορείο της ΕΜΑΚ και σκεπασμένος με αλουμινοκουβέρτα, περίμενε μάταια στην άκρη μιας ορθοπλαγιάς στα Αστερούσια όρη της Κρήτης την παραλαβή του από αέρος. Μέλη της διάσωσης είχαν ανάψει πλάι του φωτιές για να κρατηθεί ζεστός. Είχαν περάσει περίπου οκτώ ώρες από το ατύχημά του, κατά την προσπάθεια τεχνικής κατάβασης με σχοινιά στο φαράγγι του Αμπά. Η νύχτα έμοιαζε να κυλάει ακόμη ομαλά. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο 37χρονος είχε συνείδηση, μπορούσε να μιλήσει. Η αεροδιακομιδή του, όμως, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Πέθανε όσο βρισκόταν ακόμη στο πεδίο, περισσότερες από 20 ώρες μετά τον τραυματισμό του.
Είχαν περάσει περίπου οκτώ ώρες από το ατύχημα του Στέλιου και ήταν ακόμη σε φορείο της ΕΜΑΚ σε μια ορθοπλαγιά.
Η «Κ» παρουσιάζει ένα αναλυτικό χρονικό, που φωτίζει κρίσιμες πτυχές του δυστυχήματος, τις ενέργειες και τις επιλογές που έγιναν μέχρι την τραγική κατάληξη. Το συνέταξαν εθελοντές που προσέτρεξαν στην περιοχή για να βοηθήσουν, σπηλαιοδιασώστες της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, έμπειροι ορειβάτες και άνθρωποι που εξειδικεύονται στις διασχίσεις φαραγγιών.
Το δυστύχημα εκτιμάται να συνέβη στις 13.30, Κυριακή 7 Δεκεμβρίου, όταν ο Στέλιος Παπαδογιαννάκης επιχειρούσε διάσχιση του καταρράκτη στον Αμπά μαζί με άλλα μέλη μιας ομάδας. Κατά την κατάβαση, για λόγους που ακόμη δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, έχασε τον έλεγχο του εξοπλισμού του. Εκτιμάται ότι έπεσε από ύψος μεγαλύτερο των πέντε μέτρων. Κατά μία εκδοχή ακούστηκαν δύο κρότοι, ο ένας από την πτώση του σακιδίου στο έδαφος και ο άλλος από την πρόσκρουση του θύματος σε πατάρι της πλαγιάς. Σύμφωνα με άλλη περιγραφή, το θύμα φέρεται να ακινητοποιήθηκε βίαια στο σχοινί, να συνήλθε σύντομα και να ολοκλήρωσε αυτόνομα την κατάβαση στο πατάρι. Ακολούθησε η μεταφορά του στη βάση του καταρράκτη με τη βοήθεια μέλους της ομάδας του.
Το ατύχημα του Στέλιου Παπαδογιαννάκη εκτιμάται ότι συνέβη στις 13.30 την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου. Ο ίδιος επιχειρούσε διάσχιση του καταρράκτη στον Αμπά στα Αστερούσια Ορη της Κρήτης, όταν κατά την κατάβαση, για λόγους που ακόμη δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, έχασε τον έλεγχο του εξοπλισμού του. Επάνω, μέλη της ΕΜΑΚ και σπηλαιοδιασώστες τοποθετούν αγκύρια και σχοινιά για την κάθετη ανάσυρση του φορείου ανατολικά του καταρράκτη.
Είχε ήδη κληθεί το ΕΚΑΒ. Ωστόσο, βάσει των περιγραφών που περιλαμβάνονται στο χρονικό, φέρεται να μεταφέρθηκε αρχικά από μέλη της ομάδας διάσχισης η εικόνα ότι το θύμα μπορούσε να προχωρήσει υποβασταζόμενο. Κάποια στιγμή δεν άντεξε, τοποθετήθηκε σε φορείο από μέλη της ΕΜΑΚ που το είχαν ήδη προσεγγίσει και μεταφέρθηκε σε σημείο που θα ήταν πιο εύκολα προσβάσιμο για αεροδιακομιδή. Το ελικόπτερο θα έφτανε από τη Λήμνο, όπως ενημερώθηκαν εθελοντές διασώστες που είχαν πλέον φτάσει στην περιοχή. Μετά τη μία τα ξημερώματα, όμως, έμαθαν ότι παρουσίασε βλάβη κατά τον ανεφοδιασμό του στην Ελευσίνα.
Η συζήτηση μεταξύ των σπηλαιοδιασωστών για εναλλακτικές εκδοχές ανάσυρσης του θύματος με σχοινιά είχε ξεκινήσει ώρες νωρίτερα. Η πιθανότητα μεταφοράς του φορείου από το μονοπάτι τελικά αποκλείστηκε λόγω επικινδυνότητας. «Το μονοπάτι είναι εκτεθειμένο, με στενά και σαθρά σημεία», εξηγεί στην «Κ» ένας από τους εθελοντές διασώστες.
Σε συνεννόηση με την ΕΜΑΚ αποφασίστηκε ως εναλλακτική η κάθετη ανάσυρση με σχοινιά ανατολικά του καταρράκτη. Σπηλαιοδιασώστες και μέλη της ΕΜΑΚ ξεκίνησαν το αρμάτωμα (τοποθέτηση αγκυρίων και σχοινιών), το οποίο ολοκληρώθηκε στις 05.20 τα ξημερώματα. Τότε ενημερώθηκαν ότι θα ερχόταν δεύτερο ελικόπτερο. Πράγματι, στις 08.30 έφτασε στην περιοχή ένα Super Puma της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά δεν μπόρεσε να επιχειρήσει. Περίπου στις 10.30, βάσει του διαθέσιμου χρονικού, το θύμα έχασε τις αισθήσεις του. Ηταν πλέον νεκρός όταν έγινε η ανάσυρση.
«Οταν ξεκίνησα πριν από 21 χρόνια την ενασχόληση με τη σπηλαιολογία, οι παλαιότεροι μας έλεγαν ότι πρέπει παράλληλα να εκπαιδευόμαστε και στη διάσωση, να είμαστε σε ετοιμότητα γιατί ο κρατικός μηχανισμός δεν θα μπορέσει να μας σώσει», λέει ο Στέλιος Ζαχαριάς, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδας. «Εχω δει συμβάντα που δεν θα είχαν καλή έκβαση εάν δεν υπήρχαν εθελοντές διασώστες της ομοσπονδίας». Στην περίπτωση του Αμπά οι εθελοντές αναφέρουν ότι έσπευσαν στο σημείο μόνοι τους, χωρίς να κληθούν επίσημα, παρά την εξειδίκευσή τους.
Περιμένοντας, μάταια, τη διάσωση από αέρος
Οι γονείς του θύματος ενημερώθηκαν για το ατύχημα τα ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου και δεν είχαν πλήρη εικόνα της κατάστασης. Μέχρι και το επόμενο μεσημέρι περίμεναν ότι θα έβρισκαν τον γιο τους τραυματισμένο σε νοσοκομείο του Ηρακλείου. «Εάν είχε μεταβεί εκεί ένα ελικόπτερο σε 15 με 20 λεπτά, με εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, ο αδελφός μου θα ήταν ζωντανός. Για περισσότερες από 20 ώρες είχε τις αισθήσεις του, μιλούσε», σημειώνει στην «Κ» ο Δημήτρης Παπαδογιαννάκης. Οπως περιγράφει, η νεκροψία έδειξε ότι ο αδελφός του είχε αιμορραγία στον πνεύμονα και αιμάτωμα από σπάσιμο στη λεκάνη. Αναμένουν τα αποτελέσματα και άλλων εξετάσεων.
Ο κ. Παπαδογιαννάκης αναφέρεται και στον νόμο που ψηφίστηκε το 2022 για τον Εθνικό Μηχανισμό Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών. Εάν δεν παρέμενε στα χαρτιά, τονίζει, η έκβαση ίσως ήταν διαφορετική. Αφορμή για τη δημιουργία μηχανισμού εναέριας διάσωσης ήταν ο θάνατος του Ερμή Θεοχαρόπουλου, αθλητή της εθνικής ομάδας αναρρίχησης, έπειτα από ατύχημα που είχε στα Τζουμέρκα στις 30 Ιανουαρίου 2022. Ο πατέρας του, Γιάννης Θεοχαρόπουλος, λέει στην «Κ» ότι αναμένουν να προκηρυχθεί διαγωνισμός για μίσθωση εναερίων μέσων και πιλότων από τον Φεβρουάριο του 2024. Μέχρι στιγμής έχουν κατασκευαστεί κάποια ελικοδρόμια και έχει αναγνωριστεί με υπουργική απόφαση η πτώση από ύψος τριών μέτρων και άνω ως επικίνδυνος μηχανισμός τραυματισμού που απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση.
Στο χρονικό των εθελοντών διασωστών αναφέρεται ότι δεν έγινε εκτίμηση της κατάστασης του θύματος στο πεδίο από ιατρικό ή παραϊατρικό προσωπικό, καθώς και ότι το φορείο της ΕΜΑΚ όπου είχε τοποθετηθεί αρχικά δεν συνοδευόταν από τη σανίδα ακινητοποίησης. Μέλος της Πυροσβεστικής φέρεται να υποστήριξε ότι «εξαιτίας του δύσβατου μονοπατιού, η προσέγγιση του θύματος, είτε από εθελοντή γιατρό είτε από γιατρό του ΕΚΑΒ, δεδομένων των συνθηκών (νύχτα, άστατος καιρός), θα ήταν επικίνδυνη».
«Θεωρώ ότι μια σωστή ιατρική εκτίμηση θα άλλαζε όλη την πορεία του συμβάντος», επισημαίνει στην «Κ» ο Σάββας Παραγκαμιάν, εκπαιδευτής στη διάσχιση φαραγγιών με χρήση σχοινιού, που συμμετείχε εθελοντικά στην επιχείρηση διάσωσης. Οπως τονίζει, τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη διανοίγονται και σηματοδοτούνται μονοπάτια, οι επισκέπτες αυξάνονται, χωρίς να ενισχύεται αντίστοιχα στην πράξη ο μηχανισμός αντιμετώπισης ατυχημάτων. Στην έλλειψη ιατρικού προσωπικού στο σημείο αναφέρεται και ο αδελφός του θύματος. «Αλλο να νομίζουμε ότι ένας άνθρωπος έχει κάταγμα και άλλο να έχει εσωτερική αιμορραγία», λέει, «θα ήθελα να αποδοθούν ευθύνες, όπου αυτές αναλογούν».
