Politica 89.8
Από το Λούβρο στη Βοστώνη: Οι μεγαλύτερες ληστείες μουσείων που έγιναν ποτέ – Μόνα Λίζα, διαμάντια, Ρεμπράντ
Η θεαματική διάρρηξη στο Λούβρο έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των media και έχει προκαλέσει πολιτική κρίσης στη Γαλλία.
Οι τέσσερις δράστες, το πρωί της Κυριακής (19/10), χρησιμοποίησαν ένα καλάθι ανύψωσης για να φτάσουν στον πρώτο όροφο του μουσείου, να κόψουν το γυαλί ενός παραθύρου και να μπουν στον χώρο -μια τολμηρή κίνηση καθώς την ίδια στιγμή τουρίστες βρίσκονταν μέσα στην αίθουσα όπου εκτίθενται μέρη των κοσμημάτων του γαλλικού στέμματος. Βέβαια, αυτή δεν είναι η μόνη, ακραία τολμηρή, ληστεία σε μουσεία στην ιστορία.
Με αφορμή τη ληστεία στο Παρίσι, το Associated Press αλλά και το CNN International υπενθυμίζουν άλλα περιστατσικά που σόκαραν τον κόσμο της τέχνης μέσα στα χρόνια.
Το εμβληματικό μουσείο στη γαλλική πρωτεύουσα έχει μακρά ιστορία κλοπών και απόπειρων ληστείας με την πιο διάσημη να είναι αυτή που έγινε το 1911, όταν η Μόνα Λίζα εξαφανίστηκε από το πλαίσιό της, κλεμμένη από τον Βιντσέντσο Περούτζια, έναν πρώην εργάτη που κρύφτηκε μέσα στο μουσείο και έφυγε με τον πίνακα κάτω από το παλτό του.
Η κλοπή της 11ης Αυγούστου 1911 αποκαλύφθηκε μόνο όταν ένας πλούσιος θαμώνας εμφανίστηκε στο Salon Carré για να περιεργαστεί έναν άλλο πίνακα της αίθουσας. Η Μόνα Λίζα δεν ήταν στη θέση της, παρά μόνο τα άγκιστρα που είχαν στερεώσει την ειδική θήκη της.
Για δύο χρόνια ο Περούτζια κρατούσε τη Μόνα Λίζα κρυμμένη στο διαμέρισμά του, αν και ανακρίθηκε δύο φορές από την αστυνομία ως ύποπτος -άλλωστε τα δακτυλικά του αποτυπώματα που είχαν μείνει στην γυάλινη προθήκηήταν στο αρχείο μετά από προηγούμενη σύλληψη.
Η Μόνα Λίζα βρέθηκε το 1913, όταν ο Περούτζια προσπάθησε να την πουλήσει σε άλλο μουσείο. Κατά τη διάρκεια της δίκης του, ο Περούτζια ισχυρίστηκε ότι είχε κλέψει τον πίνακα με κίνητρο του την αγάπη του προς την πατρίδα και ήθελε να επιστρέψει στη χώρα του ένων «εθνικό θησαυρό», ακόμη και αν η Μόνα Λίζα έφτασε στη Γαλλία με απόλυτα νόμιμο τρόπο καθώς πουλήθηκε από τον ίδιο τον Λεονάρντο στον Γάλλο μονάρχη, Φραγκίσκο Α΄, το 1518.
Άλλες ληστείες στο Λούβρο είναι αυτή του 1976, όταν τρεις ληστές εισέβαλαν ξημερώματα στο Λούβρο και απέσπασαν ένα σπαθί του 19ου αιώνα διακοσμημένο με διαμάντια το οποίο ανήκε στον βασιλιά Κάρολο Ι΄ της Γαλλίας, αυτή του 1990 (όταν εξαφανίστηκε ο πίνακας του Πιερ-Ογκίστ Ρενουάρ Portrait of a Seated Woman από αίθουσα του τρίτου ορόφου) και αυτή του 1998 με λεία τον πίνακα του 19ου αιώνα, Le Chemin de Sevres, του Καμίλ Κορό. Ο πίνακας δεν βρέθηκε ποτέ και αυτή η κλοπή έγινε τότε αφορμή για ανασχεδιασμό των μέτρων ασφαλείας στο μουσείο.
Η μεγαλύτερη ληστεία που έγινε ποτέ
Όμως τίποτα δεν μοιάζει να ξεπερνάει το μυστήριο αλλά και την αξία των κλοπιμαίων στη μεγαλύτερη ληστεία έργων τέχνης στην ιστορία των ΗΠΑ. Αυτή που συνέβη στο Μουσείο Isabella Stewart Gardner της Βοστώνης το 1990 και μέχρι σήμερα παραμένει ανεξιχνίαστη.
Όλα έγιναν όταν, τις πρώτες πρωινές ώρες της 18ης Μαρτίου 1990, δύο άνδρες μεταμφιεσμένοι σε αστυνομικούς της Βοστώνης εισέβαλαν στο Μουσείο λέγοντας ότι απαντούσαν σε μια κλήση.
Εξουδετέρωσαν δύο φύλακες ασφαλείας, τους έδεσαν με ταινία και πέρασαν 81 λεπτά κλέβοντας 13 έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένων αριστουργημάτων των Ρέμπραντ, Βερμέερ, Ντεγκά και Μανέ, η αξία των οποίων, σύμφωνα με τις Αρχές, αγγίζουν το μισό δισεκατομμύριο δολάρια.
Η ληστεία έγινε σειρά ντοκιμαντέρ, το This Is a Robbery: The World’s Biggest Art Heist, στο Netflix υπενθυμίζοντας σε όλους το μεγάλο μυστήριο μιας ληστείας που δεν διαλευκάνθηκε ποτέ.
Εξακολουθεί να ισχύει η αμοιβή ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων για όποιον δώσει πληροφορίες που θα οδηγήσουν στην ανάκτηση των έργων ζωγραφικής, και η ληστεία παραμένει η πιο «ακριβή» ληστεία έργων τέχνης στην ιστορία των ΗΠΑ.
Κανείς δεν συνελήφθη ποτέ, κανείς δεν οδηγήθηκε στο δικαστήριο, γεγονός το οποίο έχει γεννήσει πολυάριθμες θεωρίες για το τι ακριβώς συνέβη και το πού είναι οι πίνακες. Οι υποψίες πέφτουν και στην ιταλική μαφία και στην ιρλανδική μαφία και οι προσπάθειες εύρεσης των έργων έχουν επεκταθεί σε πολλές ηπείρους.
Το 2013, το FBI ανακοίνωσε ότι είχε ταυτοποιήσει τους δύο κλέφτες, αλλά τα ονόματά τους δεν δόθηκαν ποτέ στη δημοσιότητα.
Ορισμένα από τα έργα, συμπεριλαμβανομένης της Καταιγίδας στη Θάλασσα της Γαλιλαίας του Ρέμπραντ, κόπηκαν από τα πλαίσιά τους. Αυτά τα πλαίσια κρέμονται άδεια στο μουσείο μέχρι σήμερα.
«Ο Ρέμπραντ που όλοι αγαπούν»
Ο πίνακας Jacob de Gheyn III είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, καθώς είναι ένας από τους πιο συχνά κλεμμένους μεγάλους πίνακες στη σύγχρονη ιστορία, σύμφωνα με το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες -για αυτό άλλωστε έχει και παρατσούκλι «ο Ρέμπραντ που παίρνει κανείς μαζί του».
Ο πίνακας εκλάπη πρώτη φορά από την Dulwich Picture Gallery στο Λονδίνο το 1966 μαζί με δύο άλλα έργα, και στη συνέχεια ξανά το 1973, το 1981 και το 1983. Το πορτραίτο ανακτήθηκε μετά από κάθε κλοπή και εξακολουθεί να εκτίθεται σήμερα στο μουσείο.
Ωστόσο το πιο κλεμμένο έργο τέχνης όλων των εποχών είναι η Αγία Τράπεζα της Γάνδης, γνωστή και ως Η προσκύνηση του μυστηριακού αρνιού του Γιαν βαν Άικ. Αναφέρθηκε ότι εκλάπη επτά φορές, λεηλατήθηκε από τα στρατεύματα του Ναπολέοντα το 1794, καθώς και από τους Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναφέρει το Euronews.
Άλλο ιδιαίτερα δημοφιλές για ληστές μουσείο είναι το μουσείο Βαν Γκογκ του Άμστερνταμ από όπου και έκαναν φτερά δύο πίνακες το 2002. Οι πίνακες βρέθηκαν μετά από 14 χρόνια και επέστρεψαν στο μουσείο το 2016. Ήταν στα χέρια της μαφίας της Νάπολης.
Το Μουσείο Βαν Γκογκ είχε πέσει θύμα ληστείας μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1991, όταν είχαν κλαπεί 20 πίνακες που εκτιμάται ότι άξιζαν πάνω από 400 εκατομμύρια ευρώ, μεταξύ των οποίων και ο περίφημος πίνακας Οι πατατοφάγοι.
Οι πίνακες βρέθηκαν λίγο αργότερα σε ένα εγκαταλελειμμένο αυτοκίνητο όχι πολύ μακριά.
Η μεγάλη ληστεία στο Μουσείο Πράσινος Θόλος (Grünes Gewölbe) που στεγάζεται στο Κάστρο της Δρέσδης πραγματοποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2019 και, όπως και η πρόσφατη στο Λούβρο, αφορούσε την κλοπή κοσμημάτων.
Πριν από την αυγή, μπήκε σκόπιμα φωτιά κοντά στο μουσείο, προκειμένου να απενεργοποιηθεί η παροχή ρεύματος στα φώτα του δρόμου που το περιβάλλουν.
Στη συνέχεια, αφού εισέβαλαν στο εσωτερικό, οι κλέφτες έκοψαν τα σιδερένια κάγκελα και έσπασαν τις γυάλινες προθήκες, ενώ οι άοπλοι φρουροί ασφαλείας – δεσμευμένοι από κανόνες που τους απαγορεύουν αυστηρά να αντιμετωπίζουν τους εισβολείς – παρακολουθούσαν από τις κάμερες ασφαλείας.
Η συμμορία έφυγε με μια σειρά από κοσμήματα και τεχνουργήματα, συμπεριλαμβανομένων διαμαντιών και ρουμπινιών, συνολικής αξίας άνω των 123 εκατομμυρίων δολαρίων.
Μετά από πολυετή έρευνα, πέντε άνδρες αραβικής καταγωγής από μια διαβόητη εγκληματική οικογένεια της Γερμανίας ομολόγησαν το έγκλημα και καταδικάστηκαν τον Μάιο του 2023, λαμβάνοντας ποινές μεταξύ τεσσάρων και έξι ετών.
Αν και η αστυνομία ανέκτησε πολλά από τα κοσμήματα, κάποια κομμάτια – συμπεριλαμβανομένου ενός σπαθιού με διαμάντια – παραμένουν άφαντα.
Το 2019, κλέφτες έσπασαν βιτρίνες στο Πράσινο Θόλο της Δρέσδης, ένα από τα παλαιότερα μουσεία του κόσμου, και μετέφεραν διαμαντένια βασιλικά κοσμήματα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ του 18ου αιώνα που θα ήταν αδύνατο να πωληθούν στην ελεύθερη αγορά.
Μέρος της λείας ανακτήθηκε αργότερα. Πέντε άνδρες καταδικάστηκαν και ένας έκτος αθωώθηκε.
«Ποιός είναι τόσο ηλίθιος;»
Μόλις τον Μάρτιο του 2025 έκλεισε και η υπόθεση της πιο ιδιαίτερης ληστείας τέχνης όλων των εποχών όταν δικαστήριο της Οξφόρδης έκρινε ένοχους δύο άνδρες ια την κλοπή μιας χρυσής τουαλέτας αξίας 4,8 εκατομμυρίων λιρών (περίπου 6 εκατομμυρίων ευρώ) από το Παλάτι του Μπλένχαϊμ, το ιστορικό ανάκτορο στη Βρετανία όπου γεννήθηκε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Η κλοπή έγινε τα ξημερώματα της 14ης Σεπτεμβρίου 2019, σε μια επιχείρηση που διήρκεσε μόλις πέντε λεπτά. Μια ομάδα πέντε ανδρών, χρησιμοποιώντας δύο κλεμμένα οχήματα –ένα φορτηγό Isuzu και ένα VW Golf–, εισέβαλε στο παλάτι παραβιάζοντας τις ξύλινες πύλες.
Οι δράστες εισήλθαν στο κτίριο μέσω παραθύρου, έσπασαν μια ξύλινη πόρτα και ξήλωσαν την τουαλέτα από τον τοίχο, προκαλώντας παράλληλα σημαντικές ζημιές και διαρροή υδάτων. Σύμφωνα με τον εισαγγελέα Τζούλιαν Κρίστοφερ, ένας από τους κατηγορούμενους, ο Μάικλ Τζόουνς, είχε επισκεφθεί το παλάτι δύο φορές πριν από την κλοπή.
Λεία τους; Η πλήρως λειτουργική τουαλέτα 18 καρατίων και έργο τέχνης του Ιταλού καλλιτέχνη Μαουρίτσιο Κατελάν με τίτλο Αμερική -έργο με βαθύ κοινωνικό σχολιασμό, που σατίριζε την υπερβολή και την ανισότητα.
Είχε εκτεθεί στο Παλάτι Μπλένχαϊμ μόλις λίγες ημέρες πριν από την κλοπή, επιτρέποντας στους επισκέπτες να τη χρησιμοποιήσουν.
Οι δύο άνδρες που κρίθηκαν ένοχοι είναι ο 39χρονος Μάικλ Τζόουνς και ο 36χρονος Φρεντ Ντόου. Ο Τζόουνς καταδικάστηκε για διάρρηξη, ενώ ο Ντόου για απόπειρα πώλησης του κλεμμένου χρυσού.
Μαζί τους, ο 40χρονος Τζέιμς Σιν είχε ήδη ομολογήσει την ενοχή του για διάρρηξη σε προηγούμενη ακρόαση, ενώ ένας τέταρτος κατηγορούμενος, ο 41χρονος Μπόρα Γκουτσούκ, αθωώθηκε για την κατηγορία της κλεπταποδοχής.
Σύμφωνα με τον εισαγγελέα, φαίνεται ότι το έργο τέχνης, το οποίο ζύγιζε πάνω περίπου 90 κιλά, «χωρίστηκε σε μικρότερες ποσότητες χρυσού» και πουλήθηκε.
Η περιβόητη χρυσή λεκάνη του Ιταλού καλλιτέχνη αφαιρέθηκε από μια έκθεση έργων του Ιταλού καλλιτέχνη στο αρχοντικό του 18ου αιώνα και ήταν ασφαλισμένη για 4,8 εκατομμύρια λίρες (περίπου 5.800.000 ευρώ).
«Θέλω να είμαι θετικός και να πιστεύω ότι η ληστεία είναι ένα είδος δράσης εμπνευσμένης από τον Ρομπέν των Δασών. Μακάρι να ήταν μια φάρσα. Ποιος είναι τόσο ηλίθιος για να κλέψει μια λεκάνη;» είπε ο Κατελάν δήλωσε στους New York Times μετά το περιστατικό.
