Αρχαίο ναυάγιο στην Αλεξάνδρεια επιβεβαιώνει τον ιστορικό Στράβωνα

Ξύλινο σκάφος που βρέθηκε στον βυθό λίγο έξω από την Αλεξάνδρεια ταιριάζει με τις περιγραφές του ιστορικού Στράβωνα για τα ταξίδια αναψυχής των βασιλέων της Αιγύπτου, ανακοίνωσαν αρχαιολόγοι.

Το «σκάφος αναψυχής» των 35 μέτρων, το οποίο χρονολογείται στο πρώτο μισό του πρώτου μετά Χριστόν αιώνα, διέθετε ένα κεντρικό περίπτερο και καμπίνα με πολυτελή διακόσμηση. Έφερε επίσης μια επιγραφή στα ελληνικά, η οποία δεν έχει ακόμα αποκρυπτογραφηθεί.

Το ασυνήθιστο πλοίο βρέθηκε έξω από το ανατολικό, αρχαίο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, εκεί όπου βρισκόταν η νήσος Αντίρροδος, η οποία βυθίστηκε έπειτα από μια σειρά σεισμών τον 4^ο αιώνα μ.Χ.

Το εύρημα παραπέμπει στις διηγήσεις του Στράβωνα, ο οποίος επισκέφθηκε την Αλεξάνδρεια την εποχή της Κλεοπάτρας, γύρω στο 29-25 π.Χ., όταν η πόλη ήταν πρωτεύουσα της Αιγύπτου.

Ο μεγάλος ιστορικός και γεωγράφος έγραψε στο έργο του Γεωγραφικά (σε ελεύθερη απόδοση):

«Αυτά τα πλοία είναι πολυτελώς εξοπλισμένα και χρησιμοποιούνται από τη βασιλική αυλή για εκδρομές· και τα πλήθη των γλεντοκόπων που κατεβαίνουν από την Αλεξάνδρεια μέσω του καναλιού για τις δημόσιες γιορτές· καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, πλήθη ανδρών και γυναικών πλέουν με τις βάρκες, παίζουν φλάουτο και χορεύουν, χωρίς κανένα φραγμό και με απόλυτη ακολασία».

Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ενάλιας Αρχαιολογίας υπό τη διεύθυνση του Φρανκ Γκόντιο, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που έχει στο ενεργητικό του κι άλλες σημαντικές ανακαλύψεις στην αρχαία αιγυπτιακή πόλη.

«Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται ένα τέτοιο πλοίο στην Αίγυπτο» δήλωσε ο καθηγητής στον Guardian.

«Διάφοροι αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Στράβωνας, αναφέρονται σε αυτά τα πλοία» πρόσθεσε. «Απεικονίζονται επίσης σε κάποιες παραστάσεις, για παράδειγμα στο μωσαϊκό της Παλέστρινας, όπου βλέπει κανείς ένα πλοίο μικρότερου μεγέθους να μεταφέρει ευγενείς που κυνηγούν ιπποπόταμους».

Το μωσαϊκό της Παλεστρίνας, ζωγραφισμένο τον 1ο αιώνα μ.Χ, απεικονίζει σκάφη αναψυχής στο δέλτα του Νείλου

Το πλοίο βρισκόταν σε βάθος μόλις 7 μέτρων, ήταν όμως θαμμένο ενάμισι μέτρο κάτω από τον βυθό. «Η πλώρη είναι επίπεδη … και η πρύμνη στρογγυλή … ώστε να μπορεί να πλέει σε πολύ ρηχά νερά» είπε ο Γκόντιο.

Σε συνεργασία με το αιγυπτιακό υπουργείο Αρχαιοτήτων, ο Γκόντιο συνεχίζει τις ανασκαφές στην Αλεξάνδρεια από το 1992.

Το 2000, τα ερείπια των αρχαίων πόλεων του Ηρακλείου (ή Θώνιδος) και της Κανώπου βρέθηκαν βυθισμένα στον Κόλπο του Αμπουκίρ, ανάμεσα στην Αλεξάνδρεια και το δέλτα του Νείλου.

Μια μεγάλη επιτυχία ήρθε το 2019, όταν η ομάδα του Γκόντιο ανακάλυψε ένα αρχαίο πλοίο στο Ηράκλειο που ταίριαζε με τις περιγραφές του Ηροδότου.

Το νέο εύρημα βρισκόταν λιγότερο από 50 μέτρα μακριά από τη θέση του Ναού της Ίσιδος και δεν αποκλείεται να βυθίστηκε γύρω στο 50 μ.Χ, όταν μια σειρά σεισμών και τσουνάμι εξαφάνισαν το αρχαίο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.

Μια εναλλακτική εξήγηση είναι ότι το πλοίο δεν χρησίμευε για αναψυχή αλλά ανήκε στον ναό.

Όπως είπε ο Γκόντιο, «μπορεί να ήταν […] μέρος της ναυτικής τελετής του Navigium Isidis, όταν μια πομπή που τιμούσε τη θεά Ίσιδα συναντούσε ένα πλούσια διακοσμημένο πλοίο– το Navigium – το οποίο ενσάρκωνε την ηλιακή βάρκα της Ίσιδας, κυρίας της θάλασσας»

Το ναυάγιο, επισήμανε ο αρχαιολόγος, δεν πρόκειται να ανασυρθεί. «Ακολουθούμε τους κανόνες της UNESCO, η οποία θεωρεί ότι είναι προτιμότερο να παραμείνουν τα ευρήματα κάτω από το νερό».

Η ανασκαφή πάντως συνεχίζεται.

Κεντρική εικόνα: Franck Goddio/Hilti Foundation