Politica 89.8
Εύθραυστη η «πρόοδος» στη Γενεύη: Τι ξέρουμε για τη νέα συμφωνία ΗΠΑ και Ουκρανίας – Τι θα κάνει η Ρωσία
Λίγα είναι γνωστά για το τι ακριβώς επιτεύχθηκε στη Γενεύη κατά τις εντατικές συνομιλίες για την Ουκρανία, με βάση το αμερικανικό σχέδιο για τερματισμό του πολέμου, το οποίο είχε προκαλέσει ανησυχία, σε Κίεβο και τους ευρωπαίους συμμάχους του που το θεωρούσαν υπερβολικά φιλορωσικό.
Ουάσινγκτον και Κίεβο, ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε «επικαιροποιημένη και επεξεργασμένη» νέα εκδοχή του πλαισίου ειρήνης, τονίζοντας πως οποιαδήποτε συμφωνία με τη Ρωσία «πρέπει να σέβεται πλήρως την εθνική κυριαρχία» του Κιέβου, χωρίς ωστόσο να εισέλθουν σε άλλες λεπτομέρειες. «Οι συνομιλίες ήταν πολύ παραγωγικές, επικεντρωμένες και με σεβασμό, υπογραμμίζοντας την κοινή δέσμευση για την επίτευξη δίκαιης και διαρκούς ειρήνης», αναφέρει το κείμενο που δημοσιοποιήθηκε από την αμερικανική προεδρία και χαρακτηρίζεται «κοινή» δήλωση με την ουκρανική αντιπροσωπεία στη Γενεύη.
Η κοινή (αόριστη) δήλωση ΗΠΑ – Ουκρανίας
Στη δήλωση αυτή αναφέρεται: «Οι συνομιλίες ήταν εποικοδομητικές, εστιασμένες και σεβαστές, υπογραμμίζοντας την κοινή δέσμευση για την επίτευξη μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης.
Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι οι διαβουλεύσεις ήταν ιδιαίτερα παραγωγικές. Οι συζητήσεις έδειξαν σημαντική πρόοδο προς την ευθυγράμμιση των θέσεων και τον προσδιορισμό σαφών επόμενων βημάτων. Επιβεβαίωσαν εκ νέου ότι οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία πρέπει να σέβεται πλήρως την κυριαρχία της Ουκρανίας και να εξασφαλίζει μια βιώσιμη και δίκαιη ειρήνη. Ως αποτέλεσμα των συζητήσεων, τα μέρη συνέταξαν ένα επικαιροποιημένο και βελτιωμένο πλαίσιο ειρήνης.
Η ουκρανική αντιπροσωπεία επιβεβαίωσε εκ νέου την ευγνωμοσύνη της για την αταλάντευτη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών και, προσωπικά, του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τις αδιάκοπες προσπάθειές τους με στόχο τον τερματισμό του πολέμου και την απώλεια ανθρώπινων ζωών.
Η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν να συνεχίσουν την εντατική εργασία για κοινές προτάσεις τις επόμενες ημέρες. Θα παραμείνουν επίσης σε στενή επαφή με τους ευρωπαίους εταίρους τους καθώς η διαδικασία προχωρά.
Οι τελικές αποφάσεις στο πλαίσιο αυτό θα ληφθούν από τους Προέδρους της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Και οι δύο πλευρές επανέλαβαν την ετοιμότητά τους να συνεχίσουν να συνεργάζονται για την εξασφάλιση ειρήνης που θα εγγυάται την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας».
«Πρόοδος»
Ο Ουκρανός διαπραγματευτής Αντρίι Γέρμακ, δεξί χέρι του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έκανε επίσης λόγο στη Γενεύη για «πολύ καλή πρόοδο» στις συνομιλίες, ενώ ο ίδιος ο Ουκρανός πρόεδρος είπε πως η νέα εκδοχή πλέον αντανακλά «την πλειονότητα των προτεραιοτήτων-κλειδιών» του Κιέβου.
Όπως μεταδίδει το AP, ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι η ουκρανική αντιπροσωπεία «επιβεβαίωσε ότι όλες οι βασικές ανησυχίες της — οι εγγυήσεις ασφαλείας, η μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη, η προστασία των υποδομών, η ελευθερία ναυσιπλοΐας και η πολιτική κυριαρχία — αντιμετωπίστηκαν πλήρως κατά τη συνάντηση».
Πρόσθεσε ότι οι Ουκρανοί «εξέφρασαν την εκτίμησή τους για τη δομημένη προσέγγιση» ώστε τα σχόλιά τους να ενσωματωθούν σε κάθε συστατικό της αναδυόμενης συμφωνίας. Ο Λευκός Οίκος είπε ότι οι αλλαγές που έγιναν πλέον αντικατοπτρίζουν «τα εθνικά τους συμφέροντα» και παρέχουν «αξιόπιστους και εφαρμόσιμους μηχανισμούς για τη διασφάλιση της ασφάλειας της Ουκρανίας τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα».
Όμως αυτή η θετική γλώσσα ήρθε μόνο αφού οι ανησυχίες για το αρχικό, εγκεκριμένο από τον Τραμπ σχέδιο εντάθηκαν. Μια διακομματική ομάδα Αμερικανών γερουσιαστών είπε ότι ο Ρούμπιο τους ενημέρωσε το Σάββατο πως το σχέδιο είχε αρχικά προέλθει από τη Ρωσία και αποτελούσε στην πραγματικότητα μια «λίστα ευχών» της Μόσχας, αντί για μια σοβαρή προσπάθεια ειρήνευσης. Ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς είπε ότι μίλησε με τον Τραμπ και ξεκαθάρισε ότι υπήρχαν ορισμένα σημεία του σχεδίου στα οποία θα μπορούσαν να συμφωνήσουν βασικά ευρωπαϊκά κράτη, αλλά και άλλα στα οποία δεν μπορούσαν.
«Του είπα ότι είμαστε πλήρως ευθυγραμμισμένοι με την Ουκρανία, ότι η κυριαρχία αυτής της χώρας δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο», δήλωσε ο Μερτς στη DW.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συμμετείχαν στις συνομιλίες μετά την εκπόνηση μιας τροποποιημένης έκδοσης του αμερικανικού σχεδίου, που αντέτεινε στις προτεινόμενες περιοριστικές ρυθμίσεις για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και αμφισβήτησε τις εδαφικές παραχωρήσεις.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο προτείνει ότι η Ουκρανία θα διαθέτει μεγαλύτερο στρατό σε σχέση με το αμερικανικό σχέδιο και ότι οι συνομιλίες για ανταλλαγές εδαφών θα ξεκινούν από τη γραμμή του μετώπου αντί από μια προκαθορισμένη άποψη για το ποια εδάφη πρέπει να θεωρούνται ρωσικά.
«Προφανώς, οι Ρώσοι έχουν λόγο εδώ»
Ο αμερικανός υπουργός εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, στις δηλώσεις του στη Γενεύη, διατήρησε έναν αδιάκοπα αισιόδοξο τόνο. Είπε ότι οι συνομιλίες ήταν «πολύ χρήσιμες» και ότι «νιώθω πολύ αισιόδοξος ότι μπορούμε να καταφέρουμε κάτι», είπε ο Ρούμπιο.
Ωστόσο, έδωσε ελάχιστες πληροφορίες για το τι συζητήθηκε. Υποβάθμισε επίσης την προθεσμία της Πέμπτης που έθεσε ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στην Ουκρανία για να απαντήσει στο σχέδιο, λέγοντας απλώς ότι οι αξιωματούχοι θέλουν να σταματήσουν οι μάχες το συντομότερο δυνατό και ότι οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να συνεχιστούν τη Δευτέρα και πέραν αυτής. Πρόσθεσε ότι ενδέχεται τελικά να χρειαστεί η εμπλοκή ανώτερων αξιωματούχων.
«Αυτή είναι μια πολύ λεπτή στιγμή», είπε ο Ρούμπιο σχετικά με όσα απομένει να διευθετηθούν. «Κάποια είναι θέματα διατύπωσης ή γλώσσας. Άλλα απαιτούν αποφάσεις και διαβουλεύσεις σε υψηλότερο επίπεδο. Άλλα, νομίζω, απλώς χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να δουλευτούν».
Ο Ρούμπιο χαρακτήρισε την αμερικανική πρόταση «ένα ζωντανό, εξελισσόμενο έγγραφο» που θα συνεχίσει να αλλάζει. Διευκρίνισε επίσης ότι οποιοδήποτε τελικό αποτέλεσμα —όταν είναι έτοιμο— θα πρέπει να παρουσιαστεί και στη Μόσχα: «προφανώς, οι Ρώσοι έχουν λόγο εδώ».
Ακόμη και ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, που λίγες ώρες νωρίτερα είχε για άλλη μια φορά δημόσια επιπλήξει την ουκρανική ηγεσία για αυτό που θεωρούσε ανεπαρκή ευγνωμοσύνη, ήταν πλέον «αρκετά ικανοποιημένος από τις αναφορές που του δώσαμε σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί», πρόσθεσε ο Ρούμπιο.
Πιθανή συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι
Το αμερικανικό μέσο CBS μετέδωσε ότι ο Ζελένσκι θα μπορούσε να επισκεφθεί τις ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα για απευθείας συνομιλίες με τον Τραμπ, όμως αυτό θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα των συζητήσεων στη Γενεύη.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να συνεχίσει να παρέχει οικονομική υποστήριξη στην Ουκρανία και ότι παραμένει πεπεισμένος για την ικανότητα του Ζελένσκι να βελτιώσει τις επιδόσεις της χώρας του στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς, προσθέτοντας ότι η πορεία του Κιέβου προς την ένταξη στην ΕΕ θα απαιτήσει μεταρρυθμίσεις στο κράτος δικαίου.
Στο μεταξύ, ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν κατηγόρησε τους ηγέτες της ΕΕ ότι σκοπίμως παρατείνουν τον πόλεμο, τον οποίο, όπως ισχυρίστηκε, η Ουκρανία «δεν έχει καμία πιθανότητα» να κερδίσει. Περιέγραψε επίσης τη συνεχιζόμενη στήριξη της ΕΕ προς το Κίεβο στη σύγκρουση ως «εντελώς τρέλα».
Οι συνομιλίες πραγματοποιούνται σε μια περίοδο που η Ρωσία κερδίζει σιγά-σιγά έδαφος στην Ουκρανία, ενώ οι εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου της χώρας έχουν υποστεί σφοδρές επιθέσεις με drones και πυραύλους, αφήνοντας εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς νερό, θέρμανση και ηλεκτρικό ρεύμα για ώρες κάθε μέρα. Ο Ζελένσκι βρίσκεται επίσης υπό πίεση στο εσωτερικό της χώρας, καθώς ένα μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς έχει εμπλέξει ορισμένους από τους υπουργούς του, προκαλώντας νέα οργή για τη διαδεδομένη διαφθορά. Αυτό έχει περιπλέξει τις προσπάθειες της χώρας να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για να κρατήσει την οικονομία της σε λειτουργία.
Ο Ερντογάν σχεδιάζει συνομιλία με τον Πούτιν
Στο μεταξύ, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι τη Δευτέρα θα πραγματοποιήσει τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Είπε ότι θα μιλήσει μαζί του για την αναβίωση της συμφωνίας του Ιουλίου 2022 που επέτρεπε στην Ουκρανία να εξάγει με ασφάλεια σιτηρά μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Η συμφωνία ίσχυε μέχρι την επόμενη χρονιά, όταν ο Πούτιν αρνήθηκε να την επεκτείνει, λέγοντας ότι μια παράλληλη συμφωνία για άρση εμποδίων στις ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν είχε τηρηθεί.
«Είχαμε μια προσπάθεια για άνοιγμα ενός διαδρόμου σιτηρών με στόχο την ειρήνη», είπε ο Ερντογάν. «Δυστυχώς καταφέραμε μόνο μερικώς. Θα ζητήσω από τον Πούτιν να ξαναδεί αυτήν την προσπάθεια».
