Politica 89.8
Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο, η Δύση και η αφιέρωση του βραβείου στον Τραμπ: τι υποδηλώνει το φετινό Νόμπελ Ειρήνης;
«Της απονέμεται το Νόμπελ Ειρήνης για το ακάματο έργο της στην προώθηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων του λαού της Βενεζουέλας και για τον αγώνα της για μια δίκαιη και ειρηνική μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία». Αυτό αναφέρεται στην ανακοίνωση της νορβηγικής επιτροπής και ναι, η Μαρία Κορίνα Ματσάδο είναι η φετινή νικήτρια του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης. Ενός βραβείου που θα ήθελε πάρα πολύ ο Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά μικρό(τερο) το κακό, αφού -τελικά- η Ματσάδο του το αφιέρωσε για την… αποφασιστική υποστήριξή του στη μάχη της.
Δεν έχει άδικο. Αν κάποιος υποστηρίζει την ανατροπή του Μαδούρο, αυτός είναι σίγουρα ο Ντόναλντ Τραμπ. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πολλές φορές τοποθετηθεί αρνητικά τόσο για τον Ούγκο Τσάβες, όπως και για τον Νικολά Μαδούρο, τον οποίο χαρακτηρίζει ως μαριονέτα της Κούβας. Το 2019 ο νυν αμερικανός Πρόεδρος είχε δηλώσει πως οι ΗΠΑ θα έπρεπε να αποκτήσουν τον έλεγχο του βενεζουελάνικου πετρελαίου, συνεχίζοντας μία διαρκή αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και των χωρών της Λατινικής Αμερικής που δεν έχουν φιλοαμερικανική κυβέρνηση.
Ο αγώνας της Ματσάδο
Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο είναι απόγονος μίας μεγάλης αστικής οικογένειας της Βενεζουέλας. Ο πατέρας της κρατούσε τα σκήπτρα της βιομηχανίας μετάλλου και οι αποκρατικοποιήσεις επί Τσάβες κόστισαν πολύ στους ιδιώτες. Περίπου την ίδια περίοδο ξεκινά και ο αγώνας της Ματσάδο, η οποία εγκαλεί την κυβέρνηση Τσάβες για αντιδημοκρατική νοοτροπία. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Ούγκο Τσάβες εξελέγη πρώτη φορά το 1998 με 56,2% και τελευταία φορά το 2006 με ποσοστό 62,8%.
Ο πρόεδρος Τσάβες εφάρμοσε προγράμματα στήριξης των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, ενώ τα στεγαστικά του προγράμματα καταπολέμησαν το φαινόμενο της φαβέλας. Ο Τσάβες ήταν ιδιαιτέρως αγαπητός από τον λαό της Βενεζουέλας, αλλά όχι από τον δυτικό κόσμο.
Η Ματσάδο ξεκίνησε την δράση της ως «αντι-τσαβική», ένα κίνημα κεντρώων θέσεων, υπέρ του εκδημοκρατισμού της Βενεζουέλας -κατά τα λεγόμενά τους- και υπέρ της «δυτικοποίησης» της χώρας, κατά τα λεγόμενα και των δικών τους και των επικριτών τους.
Η Βενεζουέλα, όπως και η πλειοψηφία των χωρών της Νότιας (Λατινικής) Αμερικής έχει μία μακρά ιστορία στρατιωτικών δικτατοριών, με τελευταία την αμερικανοκίνητη δικτατορία του Χιμένες, ως το 1958. Οι επικριτές του Τσάβες και του Μαδούρο ισχυρίζονται πως οι δύο εκλεγμένοι πρόεδροι είναι επίσης δικτάτορες και ορισμένες πολιτικές αποφάσεις του Μαδούρο, όπως είναι η ποινική δίωξη του Λεοπόλντο Λόπες, ενισχύουν το επιχείρημα. Αλλά η Λατινική Αμερική έχει μία πολύ ιδιαίτερη πολιτική ιστορία, η οποία στιγματίστηκε έντονα από τα εμπορικά εμπάργκο της Δύσης ως μποϋκοτάζ προς τις προοδευτικότερες κυβερνήσεις των χωρών.
Η Ματσάδο, λοιπόν, αναδύεται στο πολιτικό σκηνικό ως μία δημοκρατική, φιλοκυβερνητική, φιλοαμερικανική δύναμη. Η βενεζουελάνικης καταγωγής Μισέλ Έλνερ, του φεμινιστικού, αντιπολεμικού οργανισμού CODEPINK, περιέγραψε την Ματσάδο ως εξής: «είναι το χαμογελαστό πρόσωπο της Ουάσιγκτον με σκοπό την εφαρμογή κυρώσεων, ιδιωτικοποιήσεων και ξένων παρεμβάσεων στη χώρα, που παρουσιάζονται ως δημοκρατικές».
Και συνεχίζει εμπρηστικά: «οι πολιτικές της Ματσάδο βασίζονται στην βία. Έχει ζητήσει ακόμη και τη βοήθεια του Νετανιάχου να απελευθερώσει τη Βενεζουέλα με βόμβες. Ζητά κυρώσεις που, σύμφωνα με έρευνες, οδηγούν σε περισσότερους θανάτους και από τον πόλεμο, αφού περιορίζουν την πρόσβαση σε φαγητό, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ηλεκτρικό ρεύμα».
Η Ματσάδο οργάνωσε το πραξικόπημα ανατροπής του Τσάβες το 2002, ζήτησε στρατιωτική εισβολή της Ουάσιγκτον για την «απελευθέρωση της Βενεζουέλας», προώθησε τις οικονομικές κυρώσεις και τα εμπάργκο των ΗΠΑ και επικροτεί τον Τραμπ, όπως και τις βλέψεις του για την ιδιωτικοποίηση του βενεζουελάνικου φυσικού και ορυκτού πλούτου.
Pink- washing: η επιφανειακή υπεράσπιση των δικαιωμάτων
Η Βενεζουέλα έχει μία παρωχημένη και εξαιρετικά επικίνδυνη για τις γυναίκες πολιτική ενάντια στις αμβλώσεις. Οι αμβλώσεις απαγορεύονται, εκτός και αν κινδυνεύει η ζωή της μητέρας. Υπάρχει ομοφοβική βία, αν και δεν διώκεται ποινικά η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Απαγορεύεται ο γάμος για τα ομόφυλα ζευγάρια. Η χώρα έχει ένα υψηλό ποσοστό παράνομων και εξαιρετικά επικίνδυνων αμβλώσεων. Το 2021 οι γυναίκες κατέκτησαν μόνο το 22,2% των κοινοβουλευτικών εδράνων, ενώ στην Ελλάδα κατέχουν το 23% και στις ΗΠΑ το 28, 65%.
Επίσης, στις ΗΠΑ υπάρχει μία ενεργή, σχεδόν καθολική απαγόρευση των αμβλώσεων σε 13 από τις 50 πολιτείες. Το αυτό ισχύει για την Μάλτα και για την Πολωνία, δύο κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αποδειχθεί ένας μεγάλος πολέμιος των ΛΟΑΤΚΙ και των γυναικείων δικαιωμάτων. Εν ολίγοις, ο δυτικός σύμμαχος της Ματσάδο, δηλαδή οι ΗΠΑ, έρχονται σε σύγκρουση με τον σκοπό της, δηλαδή την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία είναι ο ρητορικός πυρήνας της πολιτικής της Ματσάδο. Αλλά αφιερώνοντας το νόμπελ Ειρήνης στον Ντόναλντ Τραμπ και ευελπιστώντας στην πολιτική του παρέμβαση, μάλλον αυτοαναιρείται.
Η Λατινική Αμερική, οι ΗΠΑ και η Δύση
Η Έλνερ γράφει ακόμη: «Η Ματσάδο υπερασπίζεται μία διεθνή συμμαχία μεταξύ φασιστών, σιωνιστών και νεοφιλελεύθερων στρατηγικών, έναν άξονα που δικαιολογεί (πολεμική) κυριαρχία στο όνομα της δημοκρατίας. Στην Βενεζουέλα συνεπάγεται πραξικοπήματα, ιδιωτικοποιήσεις και οικονομικό αποκλεισμό. Στην Γάζα συνεπάγεται γενοκτονία».
Η Λατινική Αμερική είναι ένα ιδιαίτερο πολιτικό πεδίο. Δεν είναι πολύ καιρός από τότε που οι οπαδοί του Μπολσονάρο επιχείρησαν να καταλάβουν τη βραζιλιάνική βουλή α λα… καπιτώλιο. Πριν δύο χρόνια ο ακροδεξιός Χοσέ Αντόνιο Καστ διεκδίκησε και έχασε την προεδρία της Χιλής. Το 2022 ο Γκουστάβο Πέτρο έγινε ο πρώτος κεντροαριστερός πρόεδρος της Κολομβίας και το 2024 κατήγγειλε πως η χώρα του κινδυνεύει από ένα αμερικανοκίνητο πραξικόπημα.
Οι ακροδεξιοί πολιτικοί της Λατινικής Αμερικής παλεύουν για μία πιο δυτική κοινωνία. Που σημαίνει μία περισσότερο δυτική οικονομία, περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις και λιγότερο κοινωνικό κράτος. Η δύση τους στηρίζει επιβάλλοντας εμπάργκο και κυρώσεις που οδηγούν σε φτωχοποίηση των λαών της νοτιοαμερικανικής περιοχής. Και παρά το γεγονός ότι οι προοδευτικοί και αριστεροί πρόεδροι εκλέγονται δημοκρατικά, συχνά το αποτέλεσμα αμφισβητείται. Όπως και έγινε στην περίπτωση του Μαδούρο, όπως έγινε και στην περίπτωση του Λούλα.
Φυσικά και τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να είναι στο επίκεντρο κάθε πολιτικής διεκδίκησης. μα δεν είναι υποκρισία να τα επικαλείται η Δύση, όταν ευθύνεται για την καταπάτησή τους; Όταν απαγορεύονται οι αμβλώσεις, όταν αυξάνεται η προτροπή προς την έμφυλη βία και όταν δεν εμποδίζονται οι γενοκτονίες; Εξάλλου, αν υπάρχει εδραιωμένο το δικαίωμα στην στέγη, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την Παιδεία, οι πιθανότητες να «φτουρίσει» η διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι μεγαλύτερες.
Ή, τέλος πάντων, να καταπατάς τα ανθρώπινα δικαιώματα στο όνομα των… ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένει σχήμα οξύμωρο. Και τραγική, πολύ τραγική ειρωνεία.
