Politica 89.8
Κλιματική αλλαγή: Πώς η ακροδεξιά στην Ευρώπη ενισχύει την περιβαλλοντική καταστροφή
H κλιματική αλλαγή έχει ήδη ορατές επιπτώσεις στον κόσμο. Η Γη θερμαίνεται, τα πρότυπα βροχοπτώσεων αλλάζουν και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Αυτές οι αλλαγές αυξάνουν τους καύσωνες, τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και τις πυρκαγιές.
Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν και την ανάπτυξη των καλλιεργειών αλλά και την ανθρώπινη υγεία, ενώ πολλοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πραγματικές και ήδη συμβαίνουν.
Η κατάσταση αυτή οφείλεται αναμφίβολα σε ανθρώπινες δραστηριότητες και ιδίως στην ευρεία χρήση ορυκτών καυσίμων – άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου – σε κατοικίες, εργοστάσια και συστήματα μεταφορών.
Όταν καίγονται ορυκτά καύσιμα, απελευθερώνουν αέρια του θερμοκηπίου – κυρίως διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Αυτό το CO2 λειτουργεί σαν μια κουβέρτα, παγιδεύοντας επιπλέον ενέργεια στην ατμόσφαιρα κοντά στην επιφάνεια της Γης. Αυτό προκαλεί τη θέρμανση του πλανήτη.
Την ώρα λοιπόν, που κάποιος θα περίμενε να ενταθούν οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Πολιτική και κλιματική αλλαγή
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως «τη μεγαλύτερη απάτη» στον κόσμο κατά την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών την περασμένη Τρίτη, επιμένοντας στον σκεπτικισμό του απέναντι στις παγκόσμιες περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες.
Στην ομιλία του, που διήρκεσε περίπου μία ώρα, ο Τραμπ αφιέρωσε αρκετά λεπτά στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, επιτιθέμενος στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στρατηγική μείωσης του ανθρακικού της αποτυπώματος. Υποστήριξε ότι οι πολιτικές αυτές έχουν πλήξει σοβαρά τις ευρωπαϊκές οικονομίες, ενώ προειδοποίησε χώρες που έχουν επενδύσει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ότι θα υποστούν οικονομικό κόστος.
Δυστυχώς οι απόψεις φαίνεται να κερδίζουν έδαφος και στην Ευρώπη. Τα ακροδεξιά κόμματα αρνούνται την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής και ανατρέπουν τους πράσινους κανόνες. Τα κόμματα αυτά συνεργάζονται με τους κυρίαρχους συμμάχους για να υπονομεύσουν την προστασία του περιβάλλοντος και να καθυστερήσουν τις πράσινες μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη την ΕΕ.
Πώς η ακροδεξιά στην Ευρώπη βάζει φρένο στις δράσεις για το κλίμα
Μετά τις πιο πρόσφατες εκλογές της ΕΕ, η ακροδεξιά έχει αποκτήσει ένα πρωτοφανές επίπεδο επιρροής εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Έχοντας κερδίσει 187 από τις 720 έδρες, έχει τώρα μια ασύγκριτη ευκαιρία να επηρεάσει την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Μια συμμαχία ακροδεξιών ομάδων (PfE, ECR και ESN) και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP), που ονομάζεται «σιωπηλή πλειοψηφία», στοχεύει ολοένα και περισσότερο στην Πράσινη Συμφωνία, τους στόχους απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της ΕΕ.
Αυτή η μετατόπιση, σηματοδοτεί μια απομάκρυνση από την παραδοσιακή άρνηση του κλίματος προς αυτό που οι μελετητές αποκαλούν «λόγοι περί κλιματικής καθυστέρησης».
Αντί να αμφισβητούν την επιστήμη του κλίματος ή την επιστημονική συναίνεση, αυτά τα κόμματα επικεντρώνονται τώρα στην καθυστέρηση, την κατάργηση ή την ανατροπή των πολιτικών για το κλίμα. Ενώ αναγνωρίζουν την κλιματική αλλαγή, θεωρούν τη δράση για το κλίμα οικονομικά επιβλαβή, ιδεολογικά υποκινούμενη ή άδικη, χωρίς να προσφέρουν αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις.
Η αμερικανική κυβέρνηση έθεσε ως προτεραιότητα την παραγωγή ενέργειας απορρίπτοντας τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή
Ενώ το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα δεν επιδιώκει πλέον την ολοκληρωτική εγκατάλειψη της Πράσινης Συμφωνίας, όπως αναφέρει το journalismfund.eu, η συνεργασία του με την ακροδεξιά αποφέρει ήδη απτά αποτελέσματα.
Τον Νοέμβριο, ο Κανονισμός για την Αποψίλωση των Δασών αναβλήθηκε με την υποστήριξη της ακροδεξιάς. Στη συνέχεια, τον Απρίλιο, η «σιωπηλή πλειοψηφία» καθυστέρησε την εφαρμογή δύο εμβληματικών νόμων για την αναφορά εταιρικής βιωσιμότητας.
Μέχρι τον Ιούνιο, είχαν ξεκινήσει μια εκστρατεία κατηγοριών εναντίον περιβαλλοντικών οργανώσεων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Ο επόμενος στόχος τους είναι το πακέτο Omnibus – μια εκτεταμένη πρωτοβουλία που στοχεύει στην κατάργηση μιας σειράς περιβαλλοντικών και κλιματικών νόμων στο όνομα της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Η περιβαλλοντική καταστροφή θέτει σε κίνδυνο τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής
Μία νέα έκθεση για το κλίμα, αναφέρει ότι ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής τίθεται σε κίνδυνο από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με αξιωματούχους της ΕΕ να προειδοποιούν κατά της αποδυνάμωσης των οικολογικών κανόνων.
Η ήπειρος έχει σημειώσει «σημαντική πρόοδο» στη μείωση της ρύπανσης που προκαλεί η θέρμανση του πλανήτη, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, αλλά ο θάνατος της άγριας ζωής και η κλιματική αλλαγή καταστρέφουν τα οικοσυστήματα που στηρίζουν την οικονομία.
Η έβδομη έκδοση της έκθεσης, η οποία δημοσιεύεται κάθε πέντε χρόνια από το 1995, διαπίστωσε:
- Περισσότερο από το 80% των προστατευόμενων οικοτόπων βρίσκονται σε κακή ή κακή κατάσταση, με «μη βιώσιμα» πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής να οδηγούν σε απώλεια της άγριας ζωής.
- Η «δεξαμενή άνθρακα» της ΕΕ έχει μειωθεί κατά περίπου 30% μέσα σε μια δεκαετία, καθώς η υλοτομία, οι πυρκαγιές και τα παράσιτα καταστρέφουν τα δάση.
- Οι εκπομπές από τις μεταφορές και τα τρόφιμα έχουν ελάχιστα μεταβληθεί από το 2005, παρά την πρόοδο σε άλλους τομείς.
- Τα κράτη μέλη δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν σε ακραία καιρικά φαινόμενα τόσο γρήγορα όσο έχουν αυξηθεί τα επίπεδα κινδύνου.
- Η έλλειψη νερού επηρεάζει ήδη έναν στους τρεις Ευρωπαίους και θα επιδεινωθεί καθώς αλλάζει το κλίμα.
«Δυσκολευόμαστε να επιτύχουμε τους στόχους μας για το 2030 σε πολλούς τομείς», δήλωσε η Leena Ylä-Mononen, εκτελεστική διευθύντρια του οργανισμού. «Αυτό, ουσιαστικά, θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική ευημερία, την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων».
Οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων
Οι τρεις ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ που είναι υπεύθυνοι για την περιβαλλοντική πολιτική – η Τερέζα Ριμπέρα, η Τζέσικα Ρόσγουολ και ο Βόπκε Χούκστρα – χρησιμοποίησαν τα ευρήματα της έκθεσης για να υποστηρίξουν τη συνέχιση της δράσης για το κλίμα και προειδοποίησαν να μην θεωρηθεί οικονομική επιβάρυνση.
«Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο και η κλιματική αλλαγή αποτελεί άμεση απειλή για την ανταγωνιστικότητά μας», δήλωσε ο Χούκστρα, επίτροπος της ΕΕ για το κλίμα. «Η διατήρηση της πορείας μας είναι απαραίτητη για την προστασία της οικονομίας μας».
H Ριμπέρα, υπεύθυνη για τον ανταγωνισμό και την πράσινη μετάβαση, δήλωσε: «Η καθυστέρηση ή η αναβολή των κλιματικών στόχων θα αύξανε μόνο το κόστος, θα εμβάθυνε τις ανισότητες και θα αποδυνάμωνε την ανθεκτικότητά μας».
Η έκθεση σκιαγραφεί την πιο ολοκληρωμένη εικόνα μέχρι σήμερα για το περιβάλλον της Ευρώπης, αν και οι χρονοβόρες διαδικασίες επαλήθευσης σημαίνουν ότι τα πιο πρόσφατα δεδομένα για ορισμένα ζητήματα χρονολογούνται ήδη από το 2021. Διαπίστωσε ότι μόνο δύο από τους 22 συγκεκριμένους πολιτικούς στόχους για το 2030 – οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οι ουσίες που καταστρέφουν το όζον – ήταν «σε μεγάλο βαθμό εντός του χρονοδιαγράμματος». Εννέα ήταν «σε μεγάλο βαθμό εκτός χρονοδιαγράμματος», ενώ οι υπόλοιποι παρουσίαζαν μικτή τάση.
Έχασε τον στόχο η Ευρώπη
Η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος κρίθηκε ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς η ΕΕ δεν κατάφερε να επιτύχει τον στόχο της για ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2020 και δεν υπάρχουν δείκτες βιοποικιλότητας σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων του 2030. Μία από τις λίγες θετικές τάσεις για την άγρια ζωή ήταν η αύξηση των προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες αυξήθηκαν στο 26,1% της ξηράς και στο 12,3% της θάλασσας το 2022.
Τα επίπεδα κατανάλωσής μας είναι πάρα, πάρα, πάρα πολύ υψηλά»
Η πρόοδος προς μια κυκλική οικονομία ήταν επίσης χαμηλή. Η ζήτηση υλικών που καλύπτεται από την ανακύκλωση αυξήθηκε μόνο ελαφρώς – από 10,7% το 2010 σε 11,8% το 2023. «Το πραγματικό κόκκινο πανί είναι η κατανάλωσή μας», δήλωσε ο Tobias Lung, συν-συγγραφέας της έκθεσης. «Τα επίπεδα κατανάλωσής μας είναι πάρα, πάρα, πάρα πολύ υψηλά».
Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν μετατοπίσει την εστίασή τους από τη δράση για το κλίμα στην οικονομική ανταγωνιστικότητα τον τελευταίο χρόνο, αποδυναμώνοντας τις πράσινες πολιτικές στο πλαίσιο μιας προσπάθειας για «απλοποίηση» που οι ακτιβιστές χαρακτήρισαν ως απορρύθμιση.
«Σώσουμε ζωές χάρη σε αυτές τις ενέργειες»
Η Επιτροπή αναφέρει ότι εξακολουθεί να εμμένει στην πράσινη ατζέντα της, αλλά προσφέρει ευελιξία στους βιομηχανικούς τομείς που θεωρούν τους κανόνες επαχθείς, καθώς και στα κράτη μέλη που αντιστέκονται στον ρυθμό της μετάβασης.
Η Ylä-Mononen τόνισε τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, η οποία έχει οδηγήσει σε πρόωρους θανάτους από λεπτά σωματίδια, οι οποίοι έχουν μειωθεί περίπου στο μισό από το 2005. «Σώζουμε ανθρώπινες ζωές χάρη σε αυτές τις ενέργειες», είπε. «Είναι πραγματικά μια σαφής περίπτωση για να συνεχίσουμε».
