Politica 89.8
Σπάνιες γαίες – Η αγαπημένη φράση του Τραμπ και το 2025 με δυο λέξεις
Αν αναζητήσει κανείς στο λεξικό το λήμμα «σπάνιες γαίες» θα βρει μια περιγραφή κάπως έτσι: Μια ομάδα 17 μεταλλικών στοιχείων που έχουν παρόμοιες χημικές ιδιότητες και είναι απαραίτητα για τη σύγχρονη βιομηχανία. Συχνά εμφανίζονται μαζί στη φύση.
Μέσα στη χρονιά που φεύγει, οι σπάνιες γαίες ήταν οι δύο λέξεις που πιθανότατα γράφτηκαν και ακούστηκαν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, αυτά τα ορυκτά έχουν γίνει σύμβολο της παγκόσμιας μάχης για κρίσιμα ορυκτά όπως ποτέ άλλοτε. Θα μπορούσαν, επισημαίνουν, να αποτελούν συντομογραφία του τρόπου με τον οποίο η Δύση αγωνίζεται να ανταγωνιστεί την κυριαρχία της Κίνας στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Όχι και τόσο σπάνιες…
Στην πραγματικότητα, από γεωλογική άποψη, οι σπάνιες γαίες δεν είναι και τόσο δυσεύρετες. Ωστόσο, ορυκτά όπως το νεοδύμιο είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχωριστούν και να βελτιωθούν. Πρόκειται όμως για διαδικασία στην οποία, προς το παρόν, κυριαρχεί η Κίνα. Επίσης, οι σπάνιες γαίες είναι απαραίτητες για τη σύγχρονη βιομηχανία. Σκεφτείτε ένα προϊόν μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας. Από αεροπλάνα μέχρι ηλεκτρικά οχήματα και ανεμογεννήτριες, αλλά και «διαρκείς μαγνήτες», που χρησιμοποιούνται σε ορισμένους κινητήρες δεν μπορούν να κατασκευαστούν χωρίς αυτές.
Εξόρυξη σπάνιων γαιών στην Καλιφόρνια / REUTERS/Steve Marcus/File Photo
Με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και την ανάληψη των καθηκόντων του στις 20 Ιανουαρίου, η σχέση Κίνας-ΗΠΑ έχει επιδεινωθεί. Και οι εξαγωγές σπάνιων γαιών έχουν γίνει η αιχμή του δόρατος στον εμπορικό πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών. Η σύγκρουση αυτή είναι από τις πιο σημαντικές και πιο δύσκολες για τις εμπλεκόμενες βιομηχανίες.
Μήπως είναι αργά;
Καθώς ο εμπορικός πόλεμος είναι σε πλήρη εξέλιξη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ έχουν σπεύσει να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις που εξορύσσουν σπάνιες γαίες. Ο Αμερικανός πρόεδρος μάλιστα ανανέωσε το ενδιαφέρον και τις πιέσεις προς τη Γροιλανδία, περιοχή πλούσια σε αυτά τα ορυκτά, φτάνοντας ακόμη και σε απειλές χρήσης όπλων.
Αλλά, κάποιοι πιστεύουν ότι είναι μάλλον πολύ αργά. Η Κίνα έχει χρησιμοποιήσει τον έλεγχο αυτών των πρώτων υλών ως βασικό μοχλό στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Οι Financial Times αποδίδουν διορατικότητα στον πρώην ηγέτη της, Ντενγκ Σιάο Πινγκ το 1987. Τότε ο γ.γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας είχε πει: «Η Μέση Ανατολή έχει πετρέλαιο, η Κίνα έχει σπάνιες γαίες».
Η πρόσφατη εκεχειρία στον εμπορικό πόλεμο ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι η Κίνα έχει θεωρητικά αναστείλει τους περισσότερους ελέγχους εξαγωγών σε σπάνιες γαίες μέχρι τον Νοέμβριο του 2026. Τίποτα όμως δεν αποκλείει ότι αυτό δεν θα μπορούσε οποιαδήποτε στιγμή να αλλάξει.
Το μόνο σίγουρο είναι πως για τον Ντόναλντ Τραμπ, ο όρος «σπάνιες γαίες» ήταν από τους αγαπημένους του φέτος. Τον έχει χρησιμοποιήσει σε καμιά εικοσαριά περιπτώσεις. Στην ομιλία του ως πρόεδρος των ΗΠΑ για την «Κατάσταση της Ένωσης» τον Μάρτιο, σε άλλες ομιλίες, καθώς και σε αναρτήσεις στην προσωπική του πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Truth Social.
Και με τον νέο χρόνο, καθώς οι ΗΠΑ αγωνίζονται να βρουν εναλλακτικές πηγές προμήθειας σπάνιων γαιών εκτός Κίνας, μάλλον θα τον ακούμε να τον επαναλαμβάνει όλο και πιο συχνά.
