Politica 89.8
Στεγαστική κρίση: Πέρασε μια δεκαετία για να μπει σε «κίνηση» η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η στεγαστική κρίση βάζει σε «κίνηση» την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που ψάχνει άμεση αλλαγή του τοπίου. Σχεδόν μια δεκαετία αφότου οι ηγέτες της ΕΕ διακήρυξαν ότι όλοι οι Ευρωπαίοι έχουν δικαίωμα σε αξιοπρεπή στέγαση, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έδειξε ότι ήρθε η ώρα το μπλοκ απο τα λόγια να περάσει στα έργα.
Πρωτοβουλία για να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε αναζήτηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης
Στο πλαίσιο των προτάσεων της Κομισιόν για την αναθεώρηση των πολιτικών κοινωνικής συνοχής η Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπεύει να αναθεωρήσει τους κανόνες της για τις κρατικές αρωγές ώστε να καταστήσει δυνατό να ληφθούν από τις χώρες – μέλη μέτρα στήριξης της στέγασης.
«Θα παρουσιάσουμε το πρώτο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης που έχει γίνει ποτέ ώστε να κάνουμε τη στέγαση πιο προσιτή, πιο βιώσιμη και καλύτερης ποιότητας», τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην ετήσια ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης που εκφώνησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Μεγάλες αυξήσεις στις τιμές
Μιλώντας ενώπιον των ευρωβουλευτών «έντυσε» με όμορφα λόγια ένα από τα πιο πιεστικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, με σημαντικές επιπτώσεις ιδιαίτερα στους νέους, τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και τις ευάλωτες ομάδες.
«Ένα σπίτι δεν είναι μόνο τέσσερις τοίχοι και μια στέγη: είναι ασφάλεια, ζεστασιά, ένα μέρος για την οικογένεια και τους φίλους», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν την ίδια ώρα που η κατοικία έχει γίνει απλησίαστη για πάρα πολλούς ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά. Με τις τιμές των κατοικιών σε όλο το μπλοκ έχουν αυξηθεί σε διψήφιο ποσοστό από το 2015, η πρόεδρος της Επιτροπής υποσχέθηκε δραστική παρέμβαση για την αντιμετώπιση ενός ζητήματος που έχει προκαλέσει μαζικές διαμαρτυρίες σε πολλές πόλεις της Ευρώπης.
Με την αναζήτηση μιας δίκαιης, βιώσιμης και προσβάσιμης κοινωνικής στέγασης να απασχολεί διαρκώς την ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα η Φον ντερ Λάιεν έχει καταστήσει την κρίση προσιτότητας της στέγασης βασική προτεραιότητα επιλέγοντας τον Δανό Νταν Γιόργκενσεν να γίνει ο πρώτος ευρωπαίος επίτροπος για τη στέγαση.
Η αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης «απαιτεί συλλογική και συμμετοχική δράση. Η φωνή των πολιτών είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση ενός Σχεδίου που θα κάνει πραγματικά τη διαφορά στις ζωές των ανθρώπων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωνε προ ημερών ο Νταν Γιόργκενσεν.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο θα παρουσιαστεί το 2026
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά τη διάρκεια της ομιλίας της, επιβεβαίωσε ότι η Επιτροπή θα παρουσιάσει στις αρχές του επόμενου έτους το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την οικονομικά προσιτή στέγαση, το οποίο θα περιλαμβάνει μέτρα για την επιτάχυνση της κατασκευής νέων κατοικιών, την ανακαίνιση των υφιστάμενων κτιρίων με χρονικό ορίζοντα έως το 2030 και στόχο «τον τερματισμό της έλλειψης στέγης».
Ανταποκρινόμενη σε μακροχρόνια αιτήματα δήλωσε ότι η Επιτροπή θα αναθεωρήσει τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, ώστε τα μέλη της ΕΕ να μπορούν να χρησιμοποιούν δημόσιο χρήμα για την κατασκευή προσιτών κατοικιών θέτοντας κατά κάποιον τρόπο τις εθνικές κυβερνήσεις συνυπεύθυνες.
Υποσχέθηκε επίσης να περιορίσει περαιτέρω τα καταλύματα που σχετίζονται με τη βραχυχρόνια μίσθωση αφουγκραζόμενη τις τοπικές κοινωνίες που ζητούν να ληφθούν μέτρα.
«Οι νοσοκόμες, οι δάσκαλοι και οι πυροσβέστες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζουν εκεί όπου υπηρετούν», είπε. «Οι φοιτητές εγκαταλείπουν τις σπουδές τους επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο και οι νέοι καθυστερούν να κάνουν οικογένεια» ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, υπογραμμίζοντας πως «η στέγαση έχει να κάνει με την αξιοπρέπεια» και «αφορά το μέλλον της Ευρώπης».
Τα κινήματα αντιδρούν
Από την πλευρά των κινημάτων για το δικαίωμα στη στέγη, έχουν εκφραστεί ενστάσεις για τον προσανατολισμό του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Προσιτή Στέγαση.
Για παράδειγμα, τονίζεται ότι εκείνοι που επωφελούνται, με κρατικές εγγυήσεις και επιδοτήσεις, είναι οι ιδιωτικοί κατασκευαστικοί όμιλοι και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που από τη φύση τους προσβλέπουν στο κέρδος. Χωρίς αυστηρό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο είναι ορατός ο κίνδυνος για μεγαλύτερη απορρύθμιση της αγοράς κατοικίας και επιδείνωση της στεγαστικής ανισότητας.
Τα μέσα ενοίκια είναι σχεδόν κατά ένα τέταρτο υψηλότερα από ό,τι το 2010 ενώ το κόστος αγοράς κατοικίας έχει αυξηθεί κατά 50%. Αυτό αποτελεί μια σκληρή πραγματικότητα για πάνω από το 10,6% των Ευρωπαίων που ζουν στις πόλεις και το 7% στις αγροτικές περιοχές σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat 2024.
«Μοντέλα» που εφαρμόζονται ήδη στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αργήσει χαρακτηριστικά. Χώρες μέλη της ΕΕ υλοποιούν δικά τους προγράμματα για να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Το ισπανικό σχέδιο για φθηνή κατοικία, γνωστό ως Plan Estatal de Vivienda, λαμβάνει σάρκα και οστά μέσω της αύξησης προσφοράς οικονομικά προσιτών κατοικιών, ιδιαίτερα για ενοικίαση, και στη στήριξη ευάλωτων ομάδων.
Η Βιέννη πρωτοστατεί εδώ και δεκαετίες. Περίπου το 62% των κατοίκων της ζει σε κατοικίες που δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, διαχειριζόμενες από δημόσιους ή συνεταιριστικούς φορείς. Ο δήμος παραχωρεί γη με χαμηλό τίμημα, θέτοντας αυστηρά κριτήρια σχετικά με τα ενοίκια και την ενεργειακή αποδοτικότητα.
Η Ιρλανδία επενδύει σε σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μέσω του μοντέλου PPP για την ενίσχυση της κοινωνικής στέγασης, κυρίως σε αστικά κέντρα. Οι ιδιώτες αναλαμβάνουν την κατασκευή και διαχείριση των ακινήτων για 25-30 έτη, με το κράτος να πληρώνει ετήσιες αποζημιώσεις. Οι ενοικιαστές επιλέγονται με κοινωνικά κριτήρια μέσω κρατικής πλατφόρμας.
Στη Γερμανία, αναπτύχθηκε ένας υβριδικός μηχανισμός που συνδυάζει την κοινωνική κατοικία με την αυτοδιαχείριση. Το Mietshäuser Syndikat είναι ένα δίκτυο κατοίκων και συνεταιρισμών που αποκτούν εγκαταλελειμμένα ακίνητα και τα μετατρέπουν σε κοινότητες στέγασης. Η ιδιοκτησία είναι συλλογική και αποσυνδεδεμένη από την αγορά. Οι ενοικιαστές συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση, πληρώνοντας χαμηλά και σταθερά ενοίκια.
Η Ολλανδία επιλέγει έναν συνδυαστικό δρόμο, παρέχοντας επιδοτήσεις για την κατασκευή κατοικιών, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το 30% κάθε έργου θα αφορά σε κοινωνική στέγαση. Παράλληλα, δίνονται φορολογικά και χρηματοδοτικά κίνητρα σε ιδιώτες για να συμμετάσχουν σε αυτά τα projects.
Στεγαστική κρίση και Ελλάδα
Η ελληνική αγορά κατοικίας χαρακτηρίζεται τα τελευταία χρόνια από μια συνεχή ανοδική πορεία των τιμών. Τα διαθέσιμα προς πώληση και ενοικίαση ακίνητα μειώνονται σταθερά ενώ οι ζητούμενες τιμές αυξάνονται καθώς η ζήτηση υπερβαίνει σταθερά την προσφορά, κυρίως σε σύγχρονες κατοικίες υψηλών προδιαγραφών.
Η Κομισιόν εξετάζει μοντέλα χρηματοδότησης που θα επιδοτούν απευθείας οργανισμούς και ιδιώτες επενδυτές, για την κατασκευή «οικονομικά προσιτών κατοικιών για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα». Το μοντέλο ΣΔΙΤ που προτάσσεται, βρίσκεται στα σκαριά στην Ελλάδα, με το μέτρο της κοινωνικής αντιπαροχής, το οποίο προχωράει μετά από πολλές καθυστερήσεις.
