Politica 89.8
Ξεχάστε τα ακριβά κρασιά, τα ρολόγια και τις επαύλεις: Γιατί οι υπερπλούσιοι εγκαταλείπουν τα πολυτελή αγαθά;
Μια φιάλη Château d’Yquem 2010 δεν είναι απλώς ένα κρασί.
Είναι ένα ταξίδι στη γεύση: βερίκοκο, ψημένα αμύγδαλα, ξύσμα εσπεριδοειδών, ζουμερό λεμόνι και λευκές τρούφες. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η τιμή μιας τέτοιας φιάλης ανέβαινε σταθερά.
Το 2023, κόστιζε 60% περισσότερο από ό,τι στα μέσα της δεκαετίας του 2010. Ήταν μέρος μιας γενικότερης τάσης: vintage αυτοκίνητα, παλαιωμένα ουίσκι και πολυτελείς επαύλεις εκτοξεύονταν σε αξία. Από το 2015 έως το 2023, ο «δείκτης επενδύσεων πολυτελείας» της Knight Frank είχε αυξηθεί κατά 70%.
Όλοι πίστευαν ότι η αγορά πολυτελείας ήταν ανεξάντλητη. Τα πιο σπάνια κρασιά, οι πιο ακριβοί πίνακες, τα ρολόγια και τα ακίνητα κορυφαίας κατηγορίας φαινόταν ότι θα ανέβαιναν για πάντα.
Και για λίγο, έτσι έγινε.
Αλλά τα πράγματα άλλαξαν ξαφνικά.
Η αλλαγή που ήρθε ξαφνικά
Από το υψηλό του 2023, η αγορά πολυτελείας έδειξε σημάδια κόπωσης, σύμφωνα με το The Economist.
Ο δείκτης επενδύσεων μειώθηκε κατά 6%, ενώ οι τιμές των Bordeaux πρώτης κατηγορίας, όπως τα Lafite Rothschild και Margaux, κατρακύλησαν κατά 20%.
Στην Αμερική, οι τιμές των ιδιωτικών τζετ και σκαφών μειώθηκαν επίσης κατά 6%, και τα Rolex στη δευτερογενή αγορά πωλούνται σχεδόν 30% φθηνότερα σε σχέση με το 2022.
Η αγορά τέχνης φαίνεται να βρίσκεται σε ύφεση, ενώ οι τιμές των πρώτης γραμμής ακινήτων σε Λονδίνο, Παρίσι και Σαν Φρανσίσκο αυξάνονται ελάχιστα ή μειώνονται. Για παράδειγμα, μια έπαυλη στην «Billionaires’ Row» του Σαν Φρανσίσκο που πριν δύο χρόνια πωλούνταν 32 εκατ. δολάρια, σήμερα βγαίνει προς πώληση στα 26 εκατ.
Οι πλούσιοι δεν έχουν λιγότερα χρήματα
Η πτώση δεν οφείλεται σε έλλειψη πλούτου. Αντίθετα, οι υπερπλούσιοι συνεχίζουν να γίνονται ακόμα πιο πλούσιοι.
Σύμφωνα με το Forbes, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε από 2.800 πέρυσι σε πάνω από 3.000 φέτος.
Το πλουσιότερο 0,1% των Αμερικανών κατέχει πλέον το 14% του συνολικού πλούτου, το υψηλότερο ποσοστό εδώ και δεκαετίες.
Και στο Σαν Φρανσίσκο, η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης δημιουργεί καθημερινά εκατομμυριούχους. Οι δαπάνες των πλουσιότερων Αμερικανών αυξάνονται, όχι μειώνονται.
Οπότε, γιατί πέφτουν οι τιμές των πολυτελών αγαθών;
Το πρόβλημα είναι η πολυτέλεια που έγινε κοινή
Ο οικονομολόγος Thorstein Veblen, στις αρχές του 20ού αιώνα, έλεγε ότι η πολυτέλεια εξαρτάται από τη σπανιότητα και τον ανταγωνισμό: ένα αντικείμενο είναι πραγματικά πολυτελές όταν η κατοχή του από κάποιον μειώνει τη δυνατότητα των άλλων να το αποκτήσουν. Σήμερα, όμως, η σπανιότητα έχει χάσει την αξία της.
Τα εξαιρετικά κρασιά παράγονται πλέον σε πολλές χώρες, τα διαμάντια που παράγονται σε εργαστήριο είναι σχεδόν αδύνατο να διακριθούν από τα φυσικά, ενώ η αγορά μεταχειρισμένων προϊόντων επιτρέπει σε όλο και περισσότερους ανθρώπους να αποκτήσουν ρούχα, τσάντες ή ακόμα και ιδιωτικά τζετ.
Στον κόσμο της τέχνης, η «τμηματοποίηση» έργων σημαίνει ότι εκατοντάδες άνθρωποι μπορούν να κατέχουν ένα μικρό κομμάτι ενός Ρέμπραντ. Και τα social media κάνουν όλα τα πολυτελή αγαθά ορατά σε όλους, μειώνοντας τη μοναδικότητα και τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα τους.
Με λίγα λόγια, τα πολυτελή αγαθά υπάρχουν παντού και δεν είναι πια τόσο σπάνια όσο πριν.
Το αποτέλεσμα;
Η γοητεία τους μειώνεται και η τιμή τους πέφτει.
Η στροφή στις εμπειρίες
Αντί για αντικείμενα, οι πλούσιοι στρέφονται πλέον στις εμπειρίες.
Ο δείκτης υπερπολυτελών υπηρεσιών, που περιλαμβάνει από εισιτήρια για το Super Bowl μέχρι δείπνα σε εστιατόρια με τρία αστέρια Michelin, έχει αυξηθεί κατά 90% από το 2019.
Παρά τη μείωση των τιμών των αγαθών από το 2023, οι εμπειρίες συνεχίζουν να ανεβαίνουν.
Η εξήγηση είναι απλή: πρόκειται για πράγματα που δεν μπορεί κανείς να αντιγράψει ή να αποκτήσει εύκολα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Le Bristol στο Παρίσι. Η πισίνα του τελευταίου ορόφου με θέα τον Πύργο του Άιφελ είναι περιζήτητη σε παγκόσμιο επίπεδο. Με λιγότερα από 200 δωμάτια, η διαμονή εκεί είναι ανταγωνιστική, και η τιμή της διανυκτέρευσης έχει διπλασιαστεί από το 2019. Πολλοί επισκέπτες περνούν περισσότερο χρόνο φωτογραφίζοντας τα κοκτέιλ τους παρά απολαμβάνοντάς τα — και ακριβώς αυτή η εμπειρία αποτελεί την πολυτέλεια της εποχής.
Το status της σπανιότητας
Η αγορά των πολυτελών αγαθών αλλάζει ριζικά.
Τα κρασιά, τα ρολόγια και τα ακριβά ακίνητα δεν είναι πλέον το απόλυτο status symbol, επειδή η σπανιότητά τους μειώνεται και η πρόσβαση σε αυτά είναι πιο εύκολη. Αντίθετα, οι εμπειρίες που ξεχωρίζουν — VIP ταξίδια, μοναδικά δείπνα, αθλητικά και πολιτιστικά γεγονότα υψηλού επιπέδου — είναι η νέα πολυτέλεια. Η αξία τους δεν έγκειται μόνο στην τιμή, αλλά στην εμπειρία που προσφέρουν και που λίγοι μπορούν να ζήσουν.
Η πολυτέλεια, λοιπόν, αλλάζει μορφή: από τα αντικείμενα στις εμπειρίες, από την κατοχή στην απόλαυση.
