Politica 89.8
Ακρίβεια: Τέλος το «καλάθι του νοικοκυριού» – Οι καταναλωτές ζητούν κάτι περισσότερο
Σε «απόσυρση» οδηγείται το «καλάθι του νοικοκυριού» ακριβώς στα τρίτα «γενέθλια» του. Στόχος του μέτρου ήταν η συγκράτηση των τιμών και η ανακούφιση των νοικοκυριών, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων, από τις συνεχείς ανατιμήσεις και τον πληθωρισμό σε βασικά είδη διαβίωσης.
Οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ υποχρεώθηκαν να αποστέλλουν κάθε εβδομάδα έναν κατάλογο προϊόντων με προσιτές τιμές
Έκανε πρεμιέρα την δεύτερη ημέρα του Νοεμβρίου του 2022 και ρίχνει τίτλους τέλους την πρώτη ημέρα του Νοεμβρίου του 2025.
Ένα μέτρο που αμφισβητήθηκε από τους καταναλωτές
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης, σε μεγάλο ποσοστό των προϊόντων του «καλαθιού» οι τιμές είτε μειώθηκαν είτε διατηρήθηκαν σταθερές κατά τη διάρκεια εφαρμογής του μέτρου. Ο στόχος της αναχαίτισης της ανεξέλεγκτης αύξησης σε αυτά τα βασικά είδη θεωρείται εν μέρει επιτυχής.
Καταναλωτικές οργανώσεις ανέφεραν ότι το μέτρο δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες των καταναλωτών για ουσιαστική αντιμετώπιση της ακρίβειας.
Η κριτική εστιάστηκε στο ότι οι τιμές των προϊόντων του «καλαθιού» μπορεί να ήταν σταθερές, αλλά παρέμειναν υψηλές σε σύγκριση με την προ-κρίσης περίοδο. Και ότι οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ επέλεξαν κυρίως προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας ή κωδικούς με μικρότερη ζήτηση, ενώ οι τιμές των επώνυμων προϊόντων συνέχισαν να ανεβαίνουν εκτός «καλαθιού».
Δεν είναι τυχαίο πως η πλειονότητα των καταναλωτών θεωρούσε ότι το μέτρο από μόνο του δεν επαρκούσε για να συγκρατήσει τις τιμές. Η συντριπτική πλειοψηφία δήλωνε ότι το «καλάθι» δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ουσιαστικά την ακρίβεια.
Το «στοίχημα» της μείωσης των τιμών στα ράφια και το μικρό καλάθι που κρατούν οι καταναλωτές
Το «καλάθι του νοικοκυριού» ολοκλήρωσε την αποστολή του
Το κυβερνητικό πολυδιαφημισμένο μέτρο δεν θα πάρει νέα παράταση πέραν της 31ης Οκτωβρίου 2025. Αν και πολλοί «πόνταραν» ότι θα δοθεί μια ακόμα παράταση -αφού το «τέρας» της ακρίβειας επιμένει και η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού μπορεί να αποδειχθεί συγκυριακή- το νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης για τη σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής για την εποπτεία της αγοράς και την προστασία του καταναλωτή, δεν έχει την παραμικρή πρόβλεψη.
Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, το «καλάθι» ολοκλήρωσε την αποστολή του.
Υπάρχουν και αυτοί που λένε πως ήταν αναμενόμενη εξέλιξη από τη στιγμή που «τρέχει» η πρωτοβουλία με τις μειώσεις τιμών σε περίπου 2.500 κωδικούς που αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους (Δεκέμβριος 2025). Η τελευταία εθελοντική πρωτοβουλία που έτυχε μάλιστα μεγάλης δημοσιότητας περιλαμβάνει και πάλι, σε ένα μεγάλο ποσοστό, προϊόντα ιδιωτικής ετικέτα που έτσι και αλλιώς πωλούνται σε πιο χαμηλές τιμές σε σχέση με τα άλλα. Το εύρος των μειώσεων κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 8% και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και κωδικούς προϊόντων που δεν λογίζονται στα βασικά αγαθά όπως λάμπες, σκούπες και μανταλάκια.
Φύγε εσύ, έλα εσύ
Με τα νοικοκυριά να έχουν «βομβαρδιστεί» από τις ανατιμήσεις των τελευταίων ετών η πρωτοβουλία, αν και αποτελεί αδιαμφισβήτητα μικρή ανάσα, ενδέχεται να συμβάλλει ελάχιστα στην ανακούφιση της ελληνικής οικογένειας και είναι μάλλον δύσκολο να καθησυχάσει τους προβληματισμούς των καταναλωτών.
Το παράδειγμα της πρωτοβουλίας «μόνιμη μείωση τιμής» (2023) σε 868 κωδικού προϊόντων δεν έφερε ορατή ανακούφιση στη τσέπη των καταναλωτών.
Από το χωράφι στο ράφι
Πίσω στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο για τη σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή προβλέπεται ότι έως το τέλος του έτους αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή και η υποχρέωση αναγραφής της τιμής παραγωγού για νωπά προϊόντα καθώς υπήρχαν και υπάρχουν πολλές καταγγελίες από τους παραγωγούς για «φούσκωμα» των τιμών στη διαδρομή από το χωράφι ως το ράφι.
Όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, «στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου αναγράφονται, κατά τρόπο προσήκοντα και ευκρινή, τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει η πορεία διαμόρφωσης της τελικής τιμής προϊόντος σε νωπά προϊόντα (…)».
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο του ΥΠΑΝ, οι επιχειρήσεις λιανικής θα πρέπει να αποτυπώνουν την πορεία διαμόρφωσης της τελικής τιμής σε φρέσκα προϊόντα – από τον παραγωγό έως το ράφι – ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και ο υγιής ανταγωνισμός.
Η πρόταση των παραγωγών είναι να υπάρχει ηλεκτρονική παρακολούθηση, με πλατφόρμα ιχνηλασιμότητας, σε όλα τα στάδια της διαδρομής των προϊόντων από το χωράφι στο ράφι.
Το εύρος των μειώσεων στην τελευταία πρωτοβουλία κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 8%
Ακόμη, παρατείνει έως τις 30 Ιουνίου μια σειρά από μέτρα που έληγαν στις 31 Οκτωβρίου και ειδικότερα:
- Το μέτρο περί υποχρέωσης ανακοίνωσης ανατιμήσεων από τα σούπερ μάρκετ, στο υπουργείο Ανάπτυξης
- Το μέτρο που αφορά στην ανακοίνωση ενδεικτικών τιμών λιανικής πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων από τα σούπερ μάρκετ στο υπουργείο Ανάπτυξης
- Το μέτρο που αφορά στην τρίμηνη απαγόρευση προσφορών και προωθητικών ενεργειών για καταναλωτικά προϊόντα των οποίων οι τιμές αυξάνονται
Με το ίδιο νομοσχέδιο επέρχονται ρυθμίσεις που αφορούν στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και ειδικότερα σε ζητήματα για την υποχρέωση προηγούμενης γνωστοποίησης συγκεντρώσεων επιχειρήσεων, για τη διαδικασία προληπτικού ελέγχου συγκεντρώσεων της Επιτροπής, για τα πρόστιμα, τον υπολογισμό του τέλους υπέρ της Επιτροπής Ανταγωνισμού επί της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου αλλά και την πρακτική άσκηση φοιτητών.
