Politica 89.8
Έξι λόγοι που η Κίνα δεν «φροντίζει» να επιταχυνθεί ένα διαζύγιο ΗΠΑ-Ευρώπης
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, οι Ευρωπαίοι ηγέτες παρακαλούν το Πεκίνο να βάλει ένα χεράκι να τερματιστεί ο πόλεμος, αν και οι ίδιοι με τις θέσεις τους τον παρατείνουν. Με τις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ να βρίσκονται στο ναδίρ υπό τη δεύτερη προεδρία Τραμπ, θα περίμενες κανείς η Κίνα να αρπάξει την ευκαιρία και να κάνει τη χάρη στις Βρυξέλλες, υποβαθμίζοντας τη θέση της Ουάσιγκτον. Αλλά, παραδόξως δεν το κάνει. Γιατί;
Επιχειρώντας ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, Gabrielius Landsbergis, να εξηγήσει αυτή στάση δεν μπορεί να παρά να βλέπει ότι η Ευρώπη θα ήταν έτοιμη να πληρώσει βαρύ τίμημα για μια τέτοια βοήθεια.
«Στη λίστα επιθυμιών της Κίνας θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται διαβεβαιώσεις περί μη παρέμβασης στον Ινδο-Ειρηνικό και μεγαλύτερη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές και την τεχνολογία. Το να γινόταν εγγυήτρια της ευρωπαϊκής ασφάλειας στο πλαίσιο ειρηνευτικής συμφωνίας με μεσολάβηση του Πεκίνου -ένα γεωπολιτικό σενάριο αδιανόητο μέχρι πρόσφατα- θα αποτελούσε θρίαμβο για την Κίνα».
Πράγματι, αν λάβουμε σοβαρά υπόψιν όσα είχε υποστηρίξει ο πρέσβης της ΕΕ στην Ουάσιγκτον Ντέιβιντ Ο’σάλιβαν, το 80 έως 90% της ρωσικής στρατιωτικής παραγωγής βασίζεται σε κινεζικό εξοπλισμό ή εξαρτήματα. Αυτό σημαίνει ότι μια διακοπή τέτοιων εξαγωγών στη Ρωσία, θα έκανε τη ζωή του ρωσικού στρατού πολύ δύσκολη, καθώς θα έψαχνε εναλλακτικές.
Την ίδια απορία είχε εκφράσει και το καλοκαίρι ο Τζούλιαν Γκέβιρτς, Αμερικανός ειδικός στην Κίνα στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου επί κυβερνήσεως Μπάιντεν. «Αντί να προσπαθεί να κερδίσει την Ευρώπη, η Κίνα πιέζει περισσότερο» είχε σημειώσει ο Γκέβιρτς στο Foreign Policy.
Αν το Πεκίνο χρησιμοποιούσε την επιρροή για να περιορίσει τη σύγκρουση, σύμφωνα με την πρόσφατη ανάλυση του Landsbergis στο ίδιο περιοδικό, θα μπορούσε να παίξει δυσανάλογο ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και να αποσπάσει μεγάλη εύνοια από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. «Αν η Κίνα είχε αποδειχθεί ικανή να σταματήσει τον μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πόλεμο μετά τον Β’ ΠΠ, θα μπορούσε να απαιτήσει σχεδόν οποιοδήποτε αντάλλαγμα σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Η αντίσταση στις κινεζικές εισαγωγές, όπως στα ηλεκτρικά οχήματα και τον εξοπλισμό 5G, θα κατέρρεε αν η Κίνα είχε υποτάξει τη Ρωσία και αναλάβει τον ρόλο του εγγυητή ειρήνης στην Ευρώπη».
Ωστόσο, η Κίνα συνεχίζει να συντάσσεται αναφανδρόν με τη Ρωσία.
Μόχλευση στη Ρωσία
Πρώτον, για τον Λιθουανό, η ικανότητα επηρεασμού και ενδεχομένως καθοδήγησης της ρωσικής στρατιωτικής δράσης στην Ευρώπη είναι κάτι που η Κίνα το χρειάζεται και θέλει το διατηρήσει. «Με τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία και τις «γκρίζες» επιθέσεις σε χώρες του ΝΑΤΟ, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις είναι πλήρως απορροφημένες από τη δική τους ασφάλεια, γεγονός που μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να βοηθήσουν τις ΗΠΑ σε περίπτωση σύγκρουσης στον Ινδο-Ειρηνικό.
Δεύτερον, η Κίνα, πάντα σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, αποβλέπει να βέλει χέρι στη ρωσική ενέργεια. «Η Κίνα μπορεί επίσης να επιθυμεί να χρησιμοποιήσει τη νέα της επιρροή στη Ρωσία για να αποκτήσει πρόσβαση στα πιο προσοδοφόρα τμήματα της ρωσικής οικονομίας. Δεδομένου ότι η Κίνα είναι ουσιώδης για τη ρωσική πολεμική οικονομία, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ένα οικονομικά πιεσμένο Κρεμλίνο πληρώνει με μετοχικό κεφάλαιο και όχι με μετρητά. Αν ο πόλεμος συνεχιστεί, είναι πιθανό η Κίνα να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερα μερίδια στη ρωσική οικονομία, στοχεύοντας τελικά τα πολυτιμότερα περιουσιακά στοιχεία: τους φυσικούς πόρους» σημειώνει.
Εκτιμά ότι δεδομένου ότι οι δυτικές κυρώσεις και οι ουκρανικές επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας θα περιορίσουν την ικανότητα της Ρωσίας να εξορύσσει και να εξάγει πετρέλαιο και άλλα εμπορεύματα η Κίνα μπορεί να παράσχει βοήθεια, ακόμη κι αν δεν παράγει ακόμη όλο τον απαιτούμενο εξοπλισμό. «Μόλις αναπτύξει ή αποκτήσει την τεχνολογία, θα μπορέσει να προσφέρει ό,τι χρειάζεται η Ρωσία. Έτσι η Κίνα θα αποκτήσει μεγαλύτερο τμήμα της ρωσικής οικονομίας και η Μόσχα θα έχει ελάχιστη δυνατότητα να το αποτρέψει» σημειώνει.
Θα ζητήσει εδάφη από Ρωσία
Τρίτον, οι Κινέζοι ηγέτες, σύμφωνα με τον Λιθουανό, ίσως υπολόγισαν ότι, ακόμη και υπό τη σημερινή αμερικανική κυβέρνηση, οι μακροχρόνιοι διατλαντικοί δεσμοί της Ευρώπης θα ήταν δύσκολο να σπάσουν. Η «Κίνα δεν ενδιαφέρεται να αναδιαμορφώσει τη σχέση της με την Ευρώπη, καθώς τα οφέλη της υποστήριξης προς τη Ρωσία έναντι της Ευρώπης εξυπηρετούν πολύ καλύτερα τη μακροπρόθεσμη στρατηγική του Πεκίνου από τα αβέβαια οφέλη μιας στενότερης σχέσης με την Ευρώπη σήμερα» λέει.
Τέταρτον, ο Λιθουανός εκτιμά ότι το Πεκίνο έχει ακόμα εμμονή με την «ιστορική αδικία» προσάρτησης της Εξωτερικής Μαντζουρίας από τη Μόσχα πριν περίπου 100 χρόνια. «Καθώς αυξάνεται η επιρροή της πάνω στη Ρωσία, η μέρα που το Πεκίνο θα ζητήσει από τη Μόσχα την επιστροφή της μπορεί να μην είναι τόσο μακριά όσο πιστεύεται».
Βοήθεια στον Ειρηνικό
Πέμπτον, για τον πρώην υπουργό Εξωτερικών, είναι απολύτως πιθανό ότι η Ρωσία θα υποστήριζε την Κίνα πολιτικά, στρατιωτικά ή με άλλους τρόπους σε μια σύγκρουση στον Ινδο-Ειρηνικό. Ο ίδιος εξηγεί ότι πως δεδομένης της υπαρξιακής εξάρτηση της Ρωσίας από την Κίνα καθιστά τη Ρωσία «ουσιαστικά «υποτελές κράτος» έτσι σαν ειρωνεία η Μόσχα ίσως αναγκαστεί από την Κίνα να παράσχει στρατεύματα για επιχειρήσεις στον Ινδο-Ειρηνικό.
Έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της
Έκτον, Από την πλευρά του ο Αμερικανός διπλωμάτης υπογραμμίζει ότι η εκτίμηση της Κίνας για την ισχύ της Ευρώπης είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας που διαμορφώνει τη σημερινή διπλωματική της προσέγγιση.
Οι πρόσφατες παραχωρήσεις της κυβέρνησης Τραμπ στη διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας επιβεβαιώνουν την εμπιστοσύνη της Κίνας σε μια σκληρή στρατηγική πίεσης και οικονομικού εξαναγκασμού — τόσο προς την Ευρώπη όσο και προς τις ΗΠΑ και τους άλλους συμμάχους τους. Αυτή η δυναμική προστίθεται σε χρόνια καχυποψίας και αλληλοαντιποίνων με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Το Πεκίνο φαίνεται να πιστεύει ότι η γεωπολιτική αξία της Ευρώπης για την Κίνα είναι μικρότερη απ’ ό,τι παλιότερα. «Έτσι, το Πεκίνο δεν έχει ανάγκη να χτυπάει το ίδιο πόρτες. Η Δύση διαλύεται από μόνη της» καταλήγει.
