Politica 89.8
Γιατί η Ευρώπη πρέπει να κάνει «κατάληψη» του ΝΑΤΟ για τους δικούς της σκοπούς
Μπορεί να ομομαστεί και ως σύνοδος κορυφής «πέντε για πέντε». Όταν οι ηγέτες του ΝΑΤΟ συναντηθούν στη Χάγη την επόμενη εβδομάδα, οι σύμμαχοί του στην Ευρώπη θα υπογράψουν μια ψεύτικη διατλαντική συμφωνία, στην οποία θα προσποιούνται ότι θα δαπανούν το 5% της οικονομικής τους παραγωγής για την άμυνα και ο Ντόναλντ Τραμπ θα προσποιείται, σε αντάλλαγμα, ότι δεσμεύεται στο άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ, τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας που έχει επανειλημμένα υπονομεύσει.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, επιστρατεύει όλη την πολιτική του δεινότητα και τις δυνάμεις πειθούς του για να επινοήσει μια σύντομη σύνοδο κορυφής «χωρίς εκπλήξεις», στην οποία αποκλείονται σκόπιμα οι θεμελιώδεις διαφορές σχετικά με τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, το εμπόριο, τη Μέση Ανατολή και τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες.
Με έναν Αμερικανό πρόεδρο που αδιαφορεί για τα συμφέροντα των συμμάχων του και θέτει υπό αμφισβήτηση τις συλλογικές δεσμεύσεις της συμμαχίας, ο Ρούτε χάραξε ένα μονοπάτι μέσα από το ναρκοπέδιο για να κρατήσει το ΝΑΤΟ σε λειτουργία και να εργαστεί για να στηρίξει την Ουκρανία, παρά τη διαφαινόμενη λήξη των αμερικανικών προμηθειών όπλων προς το Κίεβο.
Ο χορός των υποκριτών
Οι διπλωμάτες λένε ότι αντί για το συνηθισμένο αναλυτικό ανακοινωθέν, η σύνοδος κορυφής θα εκδώσει μόνο μια σύντομη κοινή δήλωση, με επίκεντρο τη δέσμευση για αμυντικές επενδύσεις, σύμφωνα με την οποία το 3,5% του ΑΕΠ θα διατεθεί σε βασικές στρατιωτικές δαπάνες έως το 2032, ενώ άλλο 1,5% θα διατεθεί για δραστηριότητες που σχετίζονται με την άμυνα, όπως η υποστήριξη της Ουκρανίας, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, οι υποδομές για στρατιωτική κινητικότητα και η ανθεκτικότητα.
Ενώ οι σκανδιναβικές, οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία μπορεί να επιτύχουν τον βασικό στόχο, η πραγματικότητα είναι ότι χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία είναι απίθανο να τον επιτύχουν λόγω δημοσιονομικών περιορισμών και εσωτερικής πολιτικής.
Και παρότι οι ηγέτες θα υπενθυμίσουν τις δηλώσεις τους στο παρελθόν, δεν θα υπάρξει ρητή αναφορά στη δέσμευση του ΝΑΤΟ ότι η Ουκρανία και η Γεωργία θα γίνουν μια μέρα μέλη, κάτι στο οποίο αντιτίθεται ο Τραμπ. Μόλις πέρυσι, οι ΗΠΑ, υπό τον Τζο Μπάιντεν, υπέγραψαν δήλωση ότι η πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν «μη αναστρέψιμη», αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ τράβηξε το χειρόφρενο.
Όμως, σε αυτό τον χορό των υποκριτών, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο βρετανικός Guardian, ούτε οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ούτε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος πρόκειται να εμφανιστεί στο περιθώριο της συνόδου κορυφής, ενδιαφέρονται για μια αναμέτρηση. Η αποτροπή ενός διατλαντικού ναυαγίου είναι το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν.
«Να κρατήσουμε τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω»
Ο πρώτος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Χέιστινγκς Ίσμεϊ, περιέγραψε τους στόχους της συμμαχίας ως εξής: «να κρατήσουμε τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω». Το να κρατήσουμε τους Αμερικανούς μέσα παραμένει υψίστης σημασίας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, προκειμένου να κρατήσουμε τους Ρώσους έξω, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν συνεχίζει τον πόλεμό του στην Ουκρανία. Σήμερα, οι σύμμαχοι θέλουν τους Γερμανούς ως μεγάλους αμυντικούς δαπανητές. Και ορισμένοι θα προσθέσουν έναν ακόμη στόχο στον κατάλογο: να κρατήσουν τους Κινέζους κάτω.
Οι ελπίδες ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να υπογράψει αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας ή να ανανεώσει τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία έχουν εξανεμιστεί. Οι ευρωπαϊκές προμήθειες όπλων και πυρομαχικών παρέχουν αρκετά για να κρατήσουν την Ουκρανία στη μάχη προς το παρόν, αλλά με τα αποθέματα να έχουν εξαντληθεί, θα χρειαστεί μια μαζική αύξηση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής παραγωγής για να συνεχίσει να ρέει επαρκής ποσότητα στο Κίεβο.
Η «χορογραφία» του Ρούτε αποσκοπεί στην αποφυγή τής παρ’ ολίγον καταστροφής που σημάδεψε τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2018, όταν ο Τραμπ έβρισε την τότε καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ για τον πενιχρό στρατιωτικό προϋπολογισμό του Βερολίνου και την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και είπε στους συμμάχους ότι αν δεν ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνα, οι ΗΠΑ θα «ακολουθήσουν το δικό μας δρόμο».
Τι θα ζητήσει η Ευρώπη από τον Τραμπ
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδιώκουν να συνεννοηθούν με τον Τραμπ ότι, ενώ ενισχύουν τους στρατούς τους και αυξάνουν τις αναπτύξεις δυνάμεων στην ανατολική πτέρυγα, οι ΗΠΑ δεν θα αποσύρουν ξαφνικά κρίσιμες βοήθεις έως ότου η Ευρώπη είναι έτοιμη να αναλάβει την ευθύνη. Αυτό περιλαμβάνει την αεράμυνα και την πυραυλική άμυνα, καθώς και διευκολύνσεις όπως η δορυφορική νοημοσύνη, τα συστήματα διοίκησης και ελέγχου, η στρατηγική αερομεταφορά και ο ανεφοδιασμός αέρος-αέρος.
Αυτή η μετατόπιση των βαρών απαιτεί μια ελεγχόμενη μετάβαση σε διάστημα πέντε έως 10 ετών και όχι ξαφνικές μονομερείς ανακοινώσεις από το Πεντάγωνο ή τον Λευκό Οίκο για την κοινωνική αλήθεια.
Ελπίζουν επίσης να πείσουν τον Τραμπ να ματαιώσει τον δασμολογικό πόλεμο εναντίον της Ευρώπης και του Καναδά, αν θέλει να βρουν επιπλέον πόρους για την άμυνα.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζουν με δανεικό χρόνο
Δεν είναι καθόλου βέβαιο αν οι Ευρωπαίοι μπορούν να πετύχουν τόσα πολλά στη Χάγη. Ο Τραμπ είναι διαβόητα απρόβλεπτος και επιρρεπής σε απρογραμμάτιστα ξεσπάσματα όταν οι κάμερες είναι σε λειτουργία. Ο Ρούτε θα του κάνει μασάζ στον εγωισμό και θα του δώσει τα εύσημα για το γεγονός ότι τράνταξε τους Ευρωπαίους σε τεράστιες αυξήσεις των αμυντικών δαπανών.
Ο Τραμπ έχει ήδη διασκεδάσει έναν από τους φόβους των συμμάχων, διορίζοντας έναν νέο ανώτατο συμμαχικό διοικητή Ευρώπης, μετά από αναφορές των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης ότι το Πεντάγωνο εξέταζε το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει τη διοίκηση του ΝΑΤΟ, που κατέχει από τη δημιουργία του, το 1951.
Όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ζουν με δανεικό χρόνο, με την εστίαση της αμερικανικής ασφάλειας να μετατοπίζεται αναπόφευκτα προς την αντιμετώπιση της Κίνας. Πρέπει να καταλάβουν το ΝΑΤΟ για τους δικούς τους σκοπούς.
Οι διπλωμάτες το αποκαλούν αυτό «χτίσιμο του ευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ». Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αξιοποιούν στο έπακρο την αλυσίδα διοίκησης του ΝΑΤΟ και την εμπειρία δεκαετιών στον σχεδιασμό συλλογικής άμυνας και την ενσωμάτωση πολυεθνικών δυνάμεων, για να προετοιμαστούν για την ημέρα που ίσως χρειαστεί να δράσουν χωρίς τις ΗΠΑ.
Αυτή η μέρα θα μπορούσε να έρθει σύντομα, εάν υπάρξει κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και ένας συνασπισμός προθύμων υπό ευρωπαϊκή ηγεσία παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας στο Κίεβο, είτε αναπτύσσοντας δυνάμεις στη χώρα, είτε συμβάλλοντας στην εξασφάλιση του εναέριου και θαλάσσιου χώρου του από το έδαφος του ΝΑΤΟ.
Αλλά μέχρι οι Ευρωπαίοι να είναι έτοιμοι να πιάσουν το τιμόνι του ΝΑΤΟ, η καλύτερη επιλογή είναι να παρατείνουν και να προσποιούνται…
