Politica 89.8
«Κράτος Νταντά»: Ποιες ευρωπαϊκές χώρες επεμβαίνουν περισσότερο στις ζωές των πολιτών τους
Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η αύξηση των φόρων σε ένα Κράτος στο αλκοόλ και στα τσιγάρα συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης και των κινδύνων για την υγεία.
Ωστόσο, δεν αρέσει σε όλους να τους λένε τι να κάνουν.
Σύμφωνα με το Euronews, ο «Δείκτης Νταντάς» για το 2025 αναφέρει ότι η Λιθουανία είναι η πιο παρεμβατική χώρα της ΕΕ όσον αφορά την καταπολέμηση των ανθυγιεινών τρόπων ζωής μέσω φόρων και απαγορεύσεων.
Η Λιθουανία στην κορυφή της λίστας
Η βαλτική χώρα είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που απαγορεύει την πώληση αλκοόλ σε άτομα κάτω των 20 ετών.
Η νομοθεσία της ρυθμίζει επίσης αυστηρά τις ώρες πώλησης, απαγορεύοντας την πώληση πριν από τις 10:00 π.μ. και μετά τις 8:00 μ.μ. (3:00 μ.μ. την Κυριακή).
Το εμπόριο της χώρας επηρεάζεται επίσης από τους κανόνες που περιορίζουν το αλκοόλ, με πλήρη απαγόρευση της διαφήμισης αλκοόλ σε όλες τις μορφές, συμπεριλαμβανομένων των εισαγόμενων περιοδικών.
Όπως και η γειτονική Λετονία, έχει επίσης περιορίσει τα ενεργειακά ποτά, απαγορεύοντας την πώλησή τους σε άτομα κάτω των 18 ετών από το 2015.
Ούτε το κάπνισμα έχει εξαιρέσει από τους αυστηρούς κανόνες της χώρας.
Εκτός από τον πλήρη περιορισμό της διαφήμισης και της χορηγίας των ηλεκτρονικών τσιγάρων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλα τα μπαλκόνια και τις βεράντες των πολυκατοικιών όπου τουλάχιστον ένας κάτοικος αντιτίθεται στο κάπνισμα.
Η έκθεση αναφέρει ότι «οι δήμοι των μεγάλων πόλεων αναφέρουν ότι λίγα άτομα έχουν τιμωρηθεί με πρόστιμο».
Η πιο αυστηρή χώρα
Η Τουρκία, η χώρα που η έκθεση χαρακτηρίζει ως την «πιο αυστηρή» από όλες, είναι η μόνη που έχει επιβάλει πλήρη απαγόρευση των ηλεκτρονικών τσιγάρων.
«Η Τουρκία έχει κηρύξει πόλεμο στον αλκοόλ και τη νικοτίνη», αναφέρει η έκθεση.
«Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα ατμίσματος απαγορεύονται πλήρως, αν και μια μορφή ταμπάκου («enfiye») είναι νόμιμη και οι σακούλες νικοτίνης δεν απαγορεύονται ρητά».
«Τα τσιγάρα πρέπει να πωλούνται σε απλή συσκευασία, ο καπνός δεν μπορεί να εκτίθεται στα καταστήματα και οι αυτόματοι πωλητές τσιγάρων απαγορεύονται», εξηγεί η έκθεση.
Το Ηνωμένο Βασίλειο με υψηλούς φόρους
Το Ηνωμένο Βασίλειο, που βρίσκεται στην έβδομη θέση της συνολικής κατάταξης, έχει τη σκληρότερη στάση απέναντι στον καπνό, με φόρο 411 ευρώ ανά κιλό.
Η Αγγλία έχει ήδη απαγορεύσει τους αυτόματους πωλητές τσιγάρων από το 2011, ενώ σε λιγότερο από δύο χρόνια, το Ηνωμένο Βασίλειο θα απαγορεύσει σε όλους όσους γεννήθηκαν το 2009 ή μετά να αγοράζουν καπνό. Η Λιθουανία έχει την υψηλότερη βαθμολογία μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Επίσης, τον Οκτώβριο του 2025, θα τεθεί σε ισχύ απαγόρευση της διαφήμισης «λιγότερο υγιεινών» τροφίμων στην τηλεόραση πριν από τις 9 μ.μ. και ανά πάσα στιγμή στο διαδίκτυο.
Περιορισμοί στα ανθυγιεινά τρόφιμα
Όσον αφορά τα ανθυγιεινά τρόφιμα και ποτά, ωστόσο, η Ουγγαρία βρίσκεται στην κορυφή της λίστας ως η χώρα με τους πιο αυστηρούς περιορισμούς, καθώς κατατάσσεται δεύτερη στις αντι-καπνιστικές μέτρα και τρίτη στα μέτρα που αποθαρρύνουν τη χρήση της λεγόμενης ασφαλέστερης νικοτίνης.
Μετά την εισαγωγή, το 2011, του φόρου επί των προϊόντων δημόσιας υγείας – γνωστού και ως «φόρος στα τσιπς» – έχει πλέον την πιο εκτεταμένη φορολογία επί των τροφίμων και των αναψυκτικών, με στόχο προϊόντα όπως τα προψημένα ζυμαρικά, τα γλυκά, τα ζαχαρούχα ποτά, τα αλμυρά σνακ και τα καρυκεύματα – επιπλέον του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ 27%.
Μερικά παραδείγματα; Επιπλέον 2,04 ευρώ ανά κιλό μαρμελάδας ή 1,02 ευρώ ανά κιλό ή λίτρο καρυκευμάτων και αλμυρών σνακ.
«Η απαγόρευση της πώλησης ενεργειακών ποτών σε άτομα κάτω των 18 ετών φαίνεται πιθανή το 2025», προσθέτει η έκθεση.
«Καμία πολιτική πατερναλισμού στη Γερμανία»
Με μερικούς από τους χαμηλότερους φόρους στην μπύρα, τα οινοπνευματώδη ποτά και τα τσιγάρα, η Γερμανία, όπως αναφέρει η έκθεση, είναι «η καλύτερη χώρα για να πίνεις, να καπνίζεις, να ατμίζεις και να τρως στην ΕΕ».
Μόνο τρία από τα 16 γερμανικά ομόσπονδα κράτη έχουν καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους – η Βαυαρία, η Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και το Σααρλάντ – ενώ τα άλλα έχουν περιορισμούς που βασίζονται στο μέγεθος των χώρων, στο καθεστώς του καταστήματος και στο αν σερβίρεται φαγητό ή όχι.
Δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι περιορισμοί για τα τρόφιμα και τα αναψυκτικά και δεν υπάρχει φόρος επί της ζάχαρης.
Ωστόσο, επιβάλλεται φόρος επί του υγρού για ηλεκτρονικά τσιγάρα, ο οποίος αναμένεται να αυξηθεί σε 0,32 ευρώ το 2026.
Επίσης, οι σακούλες νικοτίνης είναι «de facto» απαγορευμένες, διότι κατατάσσονται ως τρόφιμα, και τα τρόφιμα δεν μπορούν να περιέχουν νικοτίνη στη Γερμανία.
Όσον αφορά τα τρόφιμα και τα αναψυκτικά, οι αρχές έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα για την υγιεινότερη ρύθμισή τους.
Σε μια «εθελοντική συμφωνία» που συνήφθη με την κυβέρνηση, ορισμένες εταιρείες θα επιδιώξουν να «αναδιαμορφώσουν τα προϊόντα διατροφής ώστε να επιτευχθεί μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης κατά τουλάχιστον 10%».
Η Ελλάδα
Η Ελλάδα από μεριάς της βρίσκεται σε μέτρια επίπεδα «παρεμβατικότητας» καθώς τοποθετείται στην 16η θέση της λίστας.
Η έκθεση ανέφερε πως από την τελευταία μέτρηση του 2019 η χώρα δεν έχει παρουσιάσει κάποια αλλαγή.
Το κάπνισμα απαγορεύεται στα ταξί και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς και στα ιδιωτικά οχήματα εάν υπάρχει επιβάτης κάτω των 12 ετών. Η απαγόρευση ισχύει επίσης σε υπαίθρια αθλητικά στάδια και σε ορισμένους υπαίθριους χώρους που συχνάζουν παιδιά.
Απαγορεύεται η έκθεση προϊόντων καπνού σε καταστήματα λιανικής πώλησης, με εξαίρεση τα εξειδικευμένα καταστήματα καπνού, όπως περίπτερα και καταστήματα αφορολογήτων ειδών.
Από την οικονομική κρίση του 2008, η Ελλάδα έχει υποστεί μια σειρά αυξήσεων των φόρων επί των «αμαρτωλών» προϊόντων, από τον καφέ έως τα υγρά αναπλήρωσης ηλεκτρονικών τσιγάρων. Οι φόροι επί της μπύρας και των οινοπνευματωδών ποτών είναι πολύ υψηλοί σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες του δείκτη, αν και δεν υπάρχει φόρος επί του κρασιού.
Η διαφήμιση αλκοόλ είναι ως επί το πλείστον απεριόριστη, αν και δεν επιτρέπεται η μετάδοσή της στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο κατά τη διάρκεια προγραμμάτων που απευθύνονται σε παιδιά.
