Politica 89.8
Το σκάνδαλο στο Μπάκιγχαμ που βάζει σε μπελάδες μοναρχία και κυβέρνηση – «Να εξιλεωθεί με καλές πράξεις»
Σε νέο πονοκέφαλο για την ήδη κλυδωνιζόμενη βρετανική κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ αποτελούν οι εξελίξεις σε ένα παλιό βασιλικό σκάνδαλο στη Γηραιά Αλβιόνα με κεντρικό πρόσωπο τον πρίγκιπα Άντριου.
Ειδικότερα, ο πρίγκιπας βρέθηκε στο στόχαστρο των ΜΜΕ μετά τη δημοσίευση των απομνημονευμάτων της Βιρτζίνια Τζιούφρε, η οποία ανέφερε ότι τον γνώρισε σε ηλικία 17 ετών αφού την σύστησε ο Τζέφρι Έπσταϊν, και ότι ο Άντριου θεωρούσε τη σεξουαλική σχέση μαζί της «εκ γενετής δικαίωμά του».
Η Τζιούφρε, η οποία αυτοκτόνησε τον Απρίλιο του 2025 είχε υποστηρίξει ότι κακοποιήθηκε τόσο από τον Τζέφρι Έπσταϊν, όσο και από τον ίδιο τον πρίγκιπα.
Αν και ο πρίγκιπας έχει κατ’ επανάληψη αρνηθεί τους ισχυρισμούς της Τζιούφρε, οι Financial Times αναφέρουν ότι η υπόθεση γεννά προβληματισμούς ως προς τη διαχείριση της από την επίσημη βρετανική κυβέρνηση, καθώς ο πρίγκιπας απολαμβάνει προνομίων λόγω της θέσης του.
Στροφή της Ντάουνιγκ Στριτ
Όταν ρωτήθηκε αυτή την εβδομάδα για τον έλεγχο των οικονομικών του πρίγκιπα Άντριου, η απάντηση του σερ Κιρ Στάρμερ έμοιαζε να αναγνωρίζει ότι το σκάνδαλο γύρω από τον αδελφό του βασιλιά αξίζει σοβαρή, ανοιχτή πολιτική συζήτηση.
Ερωτηθείς αν θα στήριζε έρευνα από κοινοβουλευτική επιτροπή για την άνευ ενοικίου παραχώρηση από το Crown Estate στον απαξιωμένο πρίγκιπα μιας έπαυλης 30 δωματίων, ο πρωθυπουργός είπε: «Το υποστηρίζω απολύτως».
Αν και η δήλωση φάνηκε σαν σιωπηρή αποδοχή του πρωτοφανούς βήματος να κληθεί ανώτερο μέλος της βασιλικής οικογένειας ενώπιον του κοινοβουλίου, ωστόσο, αργότερα η Ντάουνινγκ Στριτ μετατόπισε τη θέση της.
Όπως αναφέρει το βρετανικό δημοσίευμα, κάτι τέτοιο αντανακλά τη σύγχυση μεταξύ πολιτικών και ειδικών του συνταγματικού δικαίου για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες γύρω από τη συμπεριφορά του πρίγκιπα.
Εκπρόσωπος του πρωθυπουργού την Πέμπτη δήλωσε ότι θα ήταν λάθος να αφιερωθεί κοινοβουλευτικός χρόνος στον έλεγχο των στεγαστικών ρυθμίσεων του πρίγκιπα.
Το Παλάτι του Μπάκιγχαμ, στις 17 Οκτωβρίου, επιχείρησε να αποτρέψει την αντίδραση ανακοινώνοντας ότι ο πρίγκιπας δεν θα χρησιμοποιεί πλέον τους τίτλους που του είχαν απονεμηθεί, συμπεριλαμβανομένου του «Δούκα του Γιορκ».
Ανησυχία συνταγματολόγων
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί του συνταγματικού δικαίου αυτή την εβδομάδα υπογράμμισαν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ένας ακαδημαϊκός είπε ότι είναι πολύ πιο σοβαρή από άλλες πρόσφατες διαμάχες γύρω από τη βασιλική οικογένεια, όπως η ρήξη μεταξύ του πρίγκιπα Χάρι, δούκα του Σάσεξ, και του αδελφού του Γουίλιαμ, πρίγκιπα της Ουαλίας.
Όπως είπε ειδικός στους Financial Times που κράτησε την ανωνυμία του μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω ενέργειες. «Είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για τη μοναρχία», είπε.
Η διαμάχη έχει επίσης αναζωπυρώσει ερωτήματα για την λογοδοσία της βασιλικής οικογένειας.
Η βαρόνη Μάργκαρετ Χοτζ, πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Δημόσιου Λογαριασμού της Βουλής των Κοινοτήτων, ζήτησε έρευνα για το πώς το Crown Estate, ένας δημόσιος οργανισμός που διαχειρίζεται το χαρτοφυλάκιο γης και ακινήτων της μοναρχίας, κατέληξε να παραχωρήσει στον πρίγκιπα άνευ ενοικίου μίσθωση 75 ετών για το Royal Lodge.
Ο πρίγκιπας κατέβαλε προκαταβολικά 1 εκατ. λίρες για τη μίσθωση της έπαυλης με 30 δωμάτια στο Windsor Great Park και δεσμεύτηκε να πραγματοποιήσει ανακαινίσεις ύψους 7,5 εκατ. λιρών.
«Θα έπρεπε να καλέσουν αυτούς που διοικούν το Crown Estate και να τους πουν: “Πώς στο καλό υπογράψατε μια τόσο ανόητη μίσθωση;”», είπε η Χοτζ, αναφερόμενη στους βουλευτές της σημερινής Επιτροπής.
Υποστηρικτές της κυβέρνησης
Ωστόσο, άλλοι παρατηρητές συντάχθηκαν με την Ντάουνινγκ Στριτ υποβαθμίζοντας τη μεγαλύτερη σημασία της υπόθεσης για τη λειτουργία της μοναρχίας.
Ο Ρόμπερτ Χάζελ, καθηγητής συνταγματικού δικαίου στο University College London, είπε ότι δεν υπάρχει ρεαλιστικό ενδεχόμενο να κληθεί ο Άντριου να εκπληρώσει έναν από τους τελευταίους σημαντικούς του ρόλους ως «counsellor of state».
Ο πρίγκιπας παραμένει ένας από τους επτά συμβούλους που θα μπορούσαν να κληθούν να αναπληρώσουν τον βασιλιά εάν εκείνος δεν ήταν σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντά του.
Το Παλάτι του Μπάκιγχαμ έχει καταστήσει σαφές ότι τα δύο μη εργαζόμενα μέλη της βασιλικής οικογένειας στη λίστα -οι πρίγκιπες Άντριου και Χάρι- δεν θα κληθούν ποτέ να αναλάβουν.
Ο Άντριου παραιτήθηκε από τον ρόλο του ως ενεργό μέλος της βασιλικής οικογένειας το 2019, αφού η πρώτη του προσπάθεια να αποσιωπήσει ερωτήσεις σχετικά με την Τζιούφρε οδήγησε σε μια καταστροφική συνέντευξη στο πρόγραμμα Newsnight του BBC.
Ο Χάζελ είπε ότι αμφιβάλλει πως θα έβλαπτε σοβαρά τη μοναρχία να επιτραπεί στον Άντριου να διατηρεί θεωρητικά τους τίτλους του, ενώ στην πράξη αποφεύγει να τους χρησιμοποιεί.
Ζητούν την απομάκρυνσή του
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν βουλευτές που θα ήθελαν να δουν να λαμβάνονται περαιτέρω μέτρα για να απομακρυνθεί ο πρίγκιπας από τη βασιλική οικογένεια και από κάθε επίσημο ρόλο.
Το Σκωτικό Εθνικό κόμμα την Τρίτη κατέθεσε πρόταση που θα υποχρέωνε την κυβέρνηση να φέρει νομοθεσία που θα αφαιρεί από τον πρίγκιπα τον τίτλο του Δούκα και θα αφαιρεί τον τίτλο ευγενείας από τον λόρδο Μάντελσον, στέλεχος των Εργατικών και επίσης πρώην συνεργάτη του Έπσταϊν.
«Η κοινή γνώμη ξέρει ότι αυτό είναι το σωστό και, ακόμη σημαντικότερο, τα θύματα στο επίκεντρο του σκανδάλου Έπσταϊν ξέρουν ότι αυτό είναι το σωστό», είπε ο Στίβεν Φλιν, επικεφαλής του SNP στο Γουεστμίνστερ.
Ο σερ Τζέφρι Κλίφτον-Μπράουν, πρόεδρος της Επιτροπής, αρχικά αρνήθηκε να ερευνήσει τη μίσθωση του Royal Lodge από τον πρίγκιπα, αλλά την Πέμπτη συμφώνησε να ζητήσει περαιτέρω πληροφορίες.
Αμηχανία στην κυβέρνηση
Εν τω μεταξύ, ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν ότι ο πρίγκιπας έχει προκαλέσει σοβαρή αμηχανία στη μοναρχία σε μια στιγμή που ο βασιλιάς Κάρολος επιδιώκει να εκσυγχρονίσει τον θεσμό και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του κοινού, μετά τον θάνατο της μητέρας του, της βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, το 2022.
Ο συνταγματολόγος είπε ότι ο πρίγκιπας «ξεκάθαρα υπήρξε πολύ άπληστος», ήταν επίσης «πολύ δυσάρεστος» και παραπλάνησε το κοινό λέγοντας ότι έκοψε την επαφή με τον Έπσταϊν όταν εκείνος μπήκε στη φυλακή για σεξουαλικά αδικήματα το 2008. Μετέπειτα δημοσιευμένα email έδειξαν ότι διατήρησε φιλική επαφή.
«Αυτά είναι πράγματα που δεν αναμένονται από μέλος της βασιλικής οικογένειας», είπε.
Ωστόσο, οι ειδικοί του συνταγματικού δικαίου διχάστηκαν ανάμεσα σε εκείνους που θεωρούσαν ότι δεν πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα και σε εκείνους που προκρίνουν μια εθελούσια πράξη μετάνοιας από τον πρίγκιπα.
Ο Χάζελ είπε ότι, δεδομένης της μόνιμης έλλειψης κοινοβουλευτικού χρόνου, κατανοεί γιατί ούτε η Ντάουνινγκ Στριτ ούτε το Παλάτι του Μπάκιγχαμ θέλουν να διαθέσουν πόρους για αμφιλεγόμενη νομοθεσία που θα τυποποιούσε την απώλεια του κύρους του πρίγκιπα.
«Καταλαβαίνω πολύ καλά γιατί τόσο το παλάτι όσο και η κυβέρνηση προτιμούν να μείνουν με σταυρωμένα χέρια», είπε.
Ο συνταγματολόγος, πάντως, είπε ότι ο πρίγκιπας θα έπρεπε να πεισθεί να αφιερώσει την υπόλοιπη ζωή του σε «καλά έργα», αναφέροντας ως παράδειγμα τον Τζον Προφούμο, τον πρώην υπουργό Άμυνας που αμαυρώθηκε από σκάνδαλο σεξ τη δεκαετία του 1960. Ο Προφούμο αφιέρωσε τα τελευταία 40 χρόνια της ζωής του σε φιλανθρωπικό έργο στο Toynbee Hall στο ανατολικό Λονδίνο.
«Αυτό θα ήταν το καλύτερο και θα γλίτωνε τον βασιλιά από αμηχανία, καθώς δεν θα υπήρχε κάποια συγκεκριμένη πράξη στο κοινοβούλιο», είπε ο ειδικός.
